Amphibian communities in small water bodies in the city of Olsztyn

Nowakowski, Jacek J.; Górski, Andrzej; Lewandowski, Krzysztof

doi:10.3161/00159301FF2010.53.2.213

Przejdź do menu głównego
Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do treści
Przejdź do stopki

Pobierz

Tytuł: Amphibian communities in small water bodies in the city of Olsztyn

Abstrakt:

Współcześnie wielu badaczy zwraca uwagę na liczne zagrożenia oraz globalny spadek różnorodności gatunkowej i liczebności populacji batrachofauny, a wśród ważnych przyczyn, wymienia się m.in. degradację środowisk wskutek urbanizacji. Środowiskowe uwarunkowania składu gatunkowego i ilościowego zespołów płazów miast są niedostatecznie poznane, dlatego też celem pracy była charakterystyka składu gatunkowego i ilościowego zespołów płazów drobnych zbiorników wodnych Olsztyna oraz ocena wpływu antropopresji na ich strukturę i liczebność. Badania przeprowadzono w granicach administracyjnych Olsztyna (87,9 km2), położonego w centralnej części Pojezierza Olsztyńskiego w latach 1997-1998. Inwentaryzację przeprowadzono w 200 drobnych zbiornikach wodnych, stałych i okresowych o łącznej powierzchni 114,368 ha (1,3% obszaru miasta). Wydzielono następujące kategorie zbiorników: 1 - zbiorniki zlokalizowane w gęstej zabudowie (3 zbiorniki; 1,5%), 2 - zbiorniki zlokalizowane w niskiej, rozproszonej zabudowie (22; 11%), 3 - zbiorniki w parkach miejskich (6; 3%), 4 - zbiorniki w lasach podmiejskich (10 zbiorników; 5%), 5 - zbiorniki w terenie otwartym, ruderalnym z elementami działalności przemysłowej (26; 13%), 6 - zbiorniki w terenie otwartym, ruderalnym, minimalnie przekształconym przez człowieka oraz wśród pól (114; 57%), 7 - zbiorniki w ogrodach działkowych (7; 3,5%), 8 - zbiorniki położone w ekotonie terenów otwartych i leśnych (10; 5%). Liczebność gatunków określano metodą taksacji brzegowej, wspartą oceną liczebności na podstawie wydawanych głosów godowych. Wykonano 3-4 kontrole każdego zbiornika wodnego w sezonie. Liczebność szacowano z użyciem skali iloczynowej 2x, gdzie 1 - oznaczało liczebność do 5 osobników, 2 - do 10, 3 - do 20, 4 - do 40, 5 - do 80, 6 - do 160, 7 - do 320, 8 - do 640, 9 - do 1280, 10 - powyżej 1280 osobników. Liczebność gatunku określono przyjmując najwyższą odnotowaną w ciągu sezonu liczbę osobników, zaś estymację średniej liczby płazów przebywających w zbiorniku wodnym oparto o środki przedziałów przyjętej skali (żabę jeziorkową Rawa lessonae i żabę wodną Rana esculenta potraktowano łącznie jako grupę żab zielonych (Rana esculenta complex). Obecność płazów stwierdzono w 167 zbiornikach (83,5%), wśród zbiorników zasiedlonych przez płazy 73 (43,7%) to zbiorniki okresowe, zaś 94 (56,3%) zbiorniki trwałe. Stwierdzono 11 gatunków płazów: traszkę zwyczajną Triturus vulgaris, traszkę grzebieniastą Triturus cristatus, ropuchę szarą Bufo bufo, ropuchę zieloną Bufo viridis, grzebiuszkę ziemną Pelobates fuscus, kumaka nizinnego Bombina bombina, rzekotkę drzewną Hyla arborea, żabę trawną Rana temporaria, żabę moczarową Rcma arvalis, żabę wodną Rawa esculenta i żabę jeziorkową Rawa lessonae. Spośród gatunków stwierdzanych na Pojezierzu Olsztyńskim, w Olsztynie nie odnotowano ropuchy paskówki Bufo ccdamita i żaby śmieszki Rana ridibundci. Najbardziej rozpowszechnionym taksonem były żaby zielone (71,9% zbiorników zajętych przez płazy; 60,0% wszystkich zbiorników) i żaba trawna (64,1%; 53,5%), najniższą frekwencję miały: rzekotka drzewna (6,0%; 5,0%), ropucha zielona (5,4%; 4,5%) i traszka grzebieniasta (3,6%; 3,0%). Najczęściej zbiorniki były zasiedlane przez 1-3 gatunki (ponad 50% wszystkich zbiorników z płazami) [...].

Bibliografia:

Adamiak W. 2008. Skład gatunkowy i liczba stanowisk płazów na terenie miasta Gniezna. In: Zamachowski W. (ed.). Biologia Płazów i Gadów - Ochrona Herpetofauny. IX Ogólnopolska Konferencja Herpetologiczna, 22-23.09.2008, Kraków, pp. 15-18. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków, 188 pp.
Alford R. A. & Richards J. 1999. Global amphibian declines: a problem in applied ecology.Annual Review of Ecology and Systematics 30: 133-165.
Antrop M. 2004. Landscape change and the urbanization process in Europe. Landscape and Urban Plannning 67: 9-26.
Aston R. J., Beattie R. C. & Milner A. G. P. 1987. Characteristics of spawning sites of the common frog {Rana temporaria) with particular reference to acidity. J. Zool. 213: 23 3-242.
Beebee T. J. C. 1983. Habitat selection by amphibians across an agricultural land - heathland transect in Britain. Biological Conservation 27: 111-124.
Beebee T. J. C. 1995. Amphibian breeding and climate. Nature 374: 219-220.
Beebee T. J. C. 1996. Ecology and conservation of amphibians. Chapman & Hall, London. 214 pp.
Beebee T. J. C. & Griffin J. R. 1977. A preliminary investigation into Natteijack Toad {Bufo calami ta) breeding site characteristics in Britain. J. Zool. 181: 341-350.
Beebee T. J. C. & Griffiths R. A. 2005. The amphibian decline crisis: A watershed for conservation biology? Biological Conservation 125: 271-285.
Berger L. & Rybacki M. 1998. Composition and ecology of water frog populations in agricultural landscape in Wielkopolska (Central Poland). Biol. Bull. Poznań, Zoology 35: 103-111.
Bishop C. A., Struger J., Barton D. R., Shirose L. J., Dunn L., Lang A. L. & Shepard D. 2000. Contamination and wildlife communities in stonnwater detention ponds in Guelph and the Greater Toronto Area, Ontario, 1997 and 1998 Part I - Wildlife communities. Water Quality Research Journal Canada 35: 399-435.
Blair R. B. 1996. Land use and avian species diversity along an urban gradient. Ecological Application 6: 506-519.
Blaustein A. R.. Edmond B.. Kiesecker J. M„ Beatty J. J. & Hokit D. G. 1995. Ambient ultraviolet radiation causes mortality in salamander eggs. Ecological Application 5: 740-743.
Blaustein A. R., Romansic J. M„ Kiesecker J. M. & Hatch A. C. 2003. Ultraviolet radiation, toxic chemicals and amphibian population declines. Diversity and Distributions 9: 123-140.
Bradford D. F. 1989. Allotopic distribution of native frogs and introduced fishes in high Sierra Nevada lakes of California: implications of the negative effect of fish introduction. Copeia 1989: 775-778.
Breuste J., Feldan H. & Uhlman O. (eds). 1998. Urban Ecology. Springer Verlag, Berlin, 714 pp.
Brooks T. M., MittermeerR. A., Mittermeier C. G., Da Fonsenca G. A. B., Rylands A. B., Konstant W. R., Flick R, Pilgrim J., Oldfield S., Magin G. & Heton-Taylor C. 2002. Habitat loss and extinction in the hotspots of biodiversity. Conservation Biology 16: 1523-1739.
Collins J. R & Storfer A. 2003. Global amphibian declines: sorting the hypotheses. Diversity and Distributions 9: 89-98
Cooke A. S. 1971. Selective predation by newts on frog tadpoles treated with DDT. Nature 229: 275-276.
Corn R S. 2000. Amphibian declines: review of some current hypotheses. In: Sparling D. W., Bishop C. A. & Linder G. (eds), Ecotoxicology of amphibians and reptiles, pp. 663-696. Society of Enviromnental Toxicology and Chemistry, Pensacola, Florida, 904 pp.
Corn P. S. 2005. Climate change and amphibians. Animal Biodiversity and Conservation 28: 59-67.
Cushman S. A. 2006. Effects of habitat loss and fragmentation on amphibians: a review and prospectus. Biological Conservation 128: 231-240.
Daszak P. 2003. Infectious disease and amphibian population declines. Diversity and Distributions 9: 141-150.
Dickman C. R. 1987. Habitat fragmentation and vertebrate species richness in an urban environment. Journal of Applied Ecology 24: 337-351.
Fisher R. N. & Shaffer H. B. 1996. The decline of amphibians in California’s Great Central Valley. Conservation Biology 10: 1387-1397.
Głowaciński Z. & Rafiński J. (eds) 2003. Atlas of the amphibians and reptiles of Poland. Status - Distribution - Conservation. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa - Kraków, 156 pp. [In Polish with English summary]
Green D. M. (ed.). 1995. Amphibians in decline. Canadian studies of a global problem. Society for the Study of Amphibians and Reptiles, Saint Louis Missouri, 351 pp.
Guzik M., Schimscheiner L., Zakrzewski M., Zamachowski W. & Zyśk A. 1996. Herpetofauna of Cracow city. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 24: 247-262. [In Polish with English summary]
Hamer A. J. & McDonnell M. J. 2008. Amphibian ecology and conservation in the urbanising world: A review. Biological Conservation 141: 2432-449.
Heym W. D. 1974. Studien zur Verbreitung, Ókologie und Ethologie der Griinfrosche in der mit- tleren und nordlichen Niederlausitz. Mitteilungen aus dem zoologischen Musemn in Berlin 50: 263-285.
Houlahan J. E., Findlay C. S., Schmidt B. R. Meyer A. H. & Kuzmin S. L. 2000. Quantitative evidence for global amphibian population declines. Nature 404: 752-755.
Johnson B. 1992. Habitat loss and declining amphibian populations. In: Bishop C. A. & K. E. Pettit (eds). Declines in Canadian Amphibian Populations: Designing a National Monitoring Strategy, pp. 71-75. Canadian Wildlife Service, Occasional Paper 76, Ottawa, Ontario, Kanada, 120 pp.
Juszczyk W. 1987. Płazy i gady krajowe. Vol. 2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 384 pp.
Juszczyk W. 1989. Plaży i gady miasta Krakowa w latach 1922-1979. Przegląd Zoologiczny 33: 373-381.
Karolewski M. A. 1981. Specyfika i status ekologiczny miasta. Wiadomości Ekologiczne 27: 3-35.
Kierzkowski P. & Ogielska M. 2001. [Amphibians in the city of Wroclaw, Poland]. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 57: 65-80. [In Polish with English summary]
Kiesecker J. M. & Blaustein A. R. 1995. Synergism between UV-B radiation and a pathogen magnifies amphibian embryo mortality in nature. Proceedings of the National Academy of Sciences, USA 92: 11049-11052.
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 450pp.
Kral B., Pellantova J. & Kokes J. 1983 Amphibian and reptiles of the Brno urban agglomeration. Folia zoologica 32: 51-66.
Krzyściak-Kosińska R. 2000. What threatens amphibians at dawn of the new millennium. Wiadomości Ekologiczne 46: 115-126. [in Polish with English summary]
Lannoo M. J., Lang K. Waltz T. & Phillips G. S. 1994. An altered amphibian assemblage: Dickinson County, Iowa, 70 years after Frank Blanchard’s survey. American Midland Naturalist 131: 311-319.
Laurance W. F., McDonald K. R. & Speare R. 1996. Epidemic and catastrophic decline of Australian rain forest frogs. Conservation Biology 10: 406-413.
Long L. E„ Saylor L. S. & Soule M. E. 1995. ApH/UV-B synergism in amphibians. Conservation Biology 9: 1301-1303.
Luniak M. 1998. Synurbization - the adjustment of animals to urban development. In: Barczak T. & Indykiewicz P. (eds). Fauna Miast - Urban fauna, pp. 13-19.Wyd. ATR, Bydgoszcz, 263 pp. [in Polish with English summary]
MacArthur R. H. & Wilson E. O. 1967. The theory of island geography. Princeton, University Press, 203 pp.
Malewski T. & Nowakowski J. J. 2001. The influence of urban enviromnent on the structure and season dynamic of numbers of amphibian communities in Olsztyn town. In: Indykiewicz P., Barczak T. & Kaczorowski G. (eds). Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. Wyd. NICE, Bydgoszcz, pp. 283-287. [in Polish with English summary]
Markowski J. 1997. Specyfika synurbijnych populacji zwierząt. In: Kurnatowska A. (ed.). Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy, pp. 143-170. PWN, Warszawa-Łódź, 332 pp.
Marzluff J. M. 2001. Worldwide urbanization and its effects on birds. In: Marzluff J. M„ Bowman R. & Donnelly R. (eds). Avian ecology in an urbanizing world, pp. 19-47. Kluwer, Norwell, 608 pp.
Mazgajska J. 1996. Distribution of amphibians in urban water bodies (Warsaw agglomeration, Poland). Ekologia Polska 44: 245-257.
Mazgajska J. 1998. The studies on batrachofauna in Warsaw in 1992-1994. In: Barczak T. & Indykiewicz P. (eds). Fauna miast - Urban fauna, pp. 227-236. Akademia Techniczno Rolnicza, Bydgoszcz, 263 pp. [In Polish with English summary]
Mazgajska J. 2008. Zmiany składu gatunkowego batrachofauny Warszawy w ostatnich piętnastu latach, w związku z przekształceniami środowisk rozrodczych. In: Zamachowski W. (ed.). Biologia płazów i gadów - ochrona herpetofauny. IX Ogólnopolska Konferencja Herpetologiczna, 22-23.09.2008, Kraków, pp. 66-67. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków, 188 pp.
McKinney M. L. 2002. Urbanization, biodiversity, and conservation. Bioscience 52: 883-90.
Miller J. R. & Hobbs R. J. 2002. Conservation where people live and work. Conservation Biology 16: 330-337.
Mills G. S., Dunning J. B. & Bates J. M. 1989. Effects of urbanization on breeding bird community structure in southwestern desert habitats. Condor 91: 416-428.
Minton S. A. Jr. 1968. The fate of amphibians and reptiles in a suburban area. Journal of Herpetology 2: 113-116.
Naibar B. Szuszkiewicz E. & Pietruszka T. 2005. Amphibia in Zielona Góra and the disappearance of their sites located within the administrative borders of the town it the years 1974-2004. Przegląd Zoologiczny 49: 155-166. [In Polish with English summary]
Nowakowski J. J. & Dulisz B. 1998. Ornithological evaluation as a basis for new project of ecological corridors using in Olsztyn city. In: Barczak T. & Indykiewicz P. (eds). Fauna Miast - Urban fauna, pp. 195-204. Wyd. ATR, Bydgoszcz, 263 pp. [in Polish with English summary]
Nowakowski J. J., Górski A. & Lewandowski K. 2001a. Birds of small waterbodies in Olsztyn city (N-E Poland). In: Indykiewicz P., Barczak T. & Kaczorowski G. (eds). Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych, pp. 184-191, Wyd. NICE, Bydgoszcz, [in Polish with English summary]
Nowakowski J. J., Górski A. & Lewandowski K. 2001b. Impact of surroundings of water reservoirs on qualitative and quantitative structure of amphibian communities of small water bodies of lsztyn city.. In: Indykiewicz P., Barczak T. & Kaczorowski G. (eds). Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. Wyd. NICE, Bydgoszcz, pp. 288-297. [in Polish with English summary]
Nowakowski J. J, Górski A., Lewandowski K. & Dulisz B. 2008. Amphibians and reptiles of Olsztyn city. In: Indykiewicz P., Jerzak L. & Barczak T. (eds). Fauna Miast - Ochronić różnorodność biotyczną w miastach, pp. 151-167, SAR „Pomorze”, Bydgoszcz, [in Polish with English summary]
Nowakowski J. J., Górski A., Lewandowski K., Dulisz B., Wasilewska B., Mioduszewska U. & Pergol S. 1998. The amphibians of small waterbodies in Olsztyn city (N-E Poland). In: Barczak T. & Indykiewicz P. (eds). Fauna Miast - Urban fauna, pp. 221-226. Wyd. ATR, Bydgoszcz, 263 pp. [in Polish with English summary]
Ovaska K., Davis T. M. & Flamarique I. N. 1997. Hatching success and larval survival of the frogs Hvla regilla and Rana aurora under ambient and artificially enhanced solar ultraviolet radiation. Canadian Journal of Zoology 75: 1081-1088.
Pasmans F„ Mutschmann F„ Halliday T. & Zwart P. 2006. Amphibian decline: the urgent need for amphibian research in Europe. Veterinary Journal 171: 18-19.
Pawłowski A. 1993. Płazy miasta Poznania. MSc. thesis. Zakład Zoologii Ogólnej Uniwersytet A. Mickiewicza i Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań, 82 pp.
Rohr J. R. & Raffel T. R. 2010. Linking global climate and temperature variability to widespread amphibian declines putatively caused by disease. Proceedings of the National Academy of Sciences 107: 8269-8274.
Rouse J. D. Bishop Ch. A. & Struger J. 1999. Nitrogen pollution: an assessment of its threat to amphibian survival. Enviromnental Health Perspectives 107: 799-803.
Siwak P., Kossakowski R. & Chętnicki W. 2000. Amphibians of Białystok. In: Latowski K. (ed.). Studia Biologiczne, pp. 117-121. Bogucki Wydawnictwo Naukowe S.C., Poznań, 173 pp. [In Polish with English summary]
Sparling D. W., Linder G. & Bishop C. A. 2000. Ecotoxicology of amphibians and reptiles. Society of Enviromnental Toxicology and Chemistry, Pensacola, Florida, 904 pp.
Stuart S. N., Chanson J. S., Cox N. A., Young B. E., Rodrigues A. S. L., Fischman D. L. & Waller R. W. 2004. Status and trends of amphibian declines and extinctions worldwide. Science 306: 1783-1786.
Stopczyński M., Zieliński P. & Wojciechowski Z. 2004. Płazy Lasu Łagiewnickiego w Łodzi.Chrońmy Przyrodę Ojczystą 60: 5-31.
Strijbosch H. 1979. Habitat selection of amphibians during their aquatic phase. Oikos 33: 363-372.
Sukopp H. & Werner P. 1982. Nature in cities. Council of Europe, Strasbourg, 54 pp.
Vitousek P. M., Mooney H. A., Lubchenco J. & Melillo J. M. 1997. Hmnan domination of the Earth’s ecosystems. Science 277: 494-499.
Wake D. B. 2007. Climate change implicated in amphibian and lizard declines. Proceedings of the National Academy of Sciences 104: 8201-8202.
Zimny H. 2005. Ekologia miasta. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa, 233 pp.