Inny tytuł:

Archeologia Polski T. 65 (2020)

Współtwórca:

Zych, Iwona. Tł.

Wydawca:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Miejsce wydania:

Warszawa

Opis:

il., 24 cm

Typ obiektu:

Czasopismo/Artykuł

Abstrakt:

W pobliżu dziewiątowiecznego grodu w Bardach, na południe od Kołobrzegu, na Pomorzu Zachodnim, w miejscowości Świelubie, znajduje się cmentarzysko składające się z ponad stu kurhanów, spośród których zbadano trzydzieści sześć. W sześciu z nich, kobiecych i męskich, były przedmioty typowe dla Skandynawów. Znaleziska te przez długi czas stanowiły problem nie tylko badawczy, ale i polityczny. Artykuł jest poświęcony skandynawskim przedmiotom ze Świelubia, ich przynależności kulturowej i chronologii. Studium pozwoliło ustalić, że pochowani byli Szwedami, mającymi związek z handlowym emporium Birka na jeziorze Mälaren w środkowej Szwecji; datowanie grobów wskazuje na 2 poł. IX w.

Bibliografia:

Adamczyk D. 2018, Srebro i władza. Trybuty i handel dalekosiężny a kształtowanie się państwa piastowskiego i państw sąsiednich w latach 800–1100, transl. A. Gadzała, Warszawa
Adamczyk P. 2011, Gry typu TAFL – próba klasyfikacji i propozycje zasady gry, „Elbląskie Studia Muzealne”, 2, pp. 148–184
Ambrosiani B., Erikson B. G. 1996, Birka vikingastaden, 5: Vikingastaden lever upp igen i TV:s model av 800-talets Birka, Stockholm
Andersen H. H. 1987, Vorchristliche Konigsraber in Danemark und ihre Hintergrunde – Versuch einer Synthese, „Germania”, 65, pp. 159–173
Andersson G. 1997, Valsta gravfalt. Arlandabanan. Arkeologisk undersokning. Rapport /UV Stockholm, 9/1, Stockholm
Androshchuk F. 2007, The Rural Vikings and the Viking Helgo, [in:] Cultural interaction between east and west. Archaeology, artefacts and human contacts in northern Europe, U. Fransson, M. Svedin, S. Bergerbrant, F. Androshchuk eds, Stockholm Studies in Archaeology, 44, Stockholm, pp. 153–163
Arbman H. 1937, Schweden und das karolingische Reich. Studien zu den Handelsverbindungen des 9. Jahrhunderts, Kungl. Vitterhets, Historie och Antikvitets Akademiens Handlingar, 43, Stockholm
Arbman H . 1940, Die Graber: Tafeln, Birka, 1, Stockholm
Arbman H . 1943, Die Graber: Text, Birka, 1, Stockholm
Arrhenius B. 1990, Utgravningen av den ostligaste storhogen pa gravfaltet Ormknos. RAA 111, Bjorko, Adelso sn, Uppland, „Laborativ arkeologi”, 4, pp. 65–80
Arrhenius B., Holmqvist L., Wase K. 1978, Arkeologiska undersokningar vid Ormknos, Bjorko, Adelso sn, Uppland: rapport, Rapport fran Stockholms universitets arkeologiska forskningslaboratorium, 1, Stockholm
Arwidsson G. 1984, Glas, [in:] Systematische Analysen der Graberfunde, Birka. Untersuchungen und Studien, II/1, G. Arwidsson ed., Stockholm, pp. 203–212
Arwidsson G. 1986, Schilde, [in:] Systematische Analysen der Graberfunde, Birka. Untersuchungen und Studien, II/2, G. Arwidsson ed., Stockholm, pp. 38–44
Banaszkiewicz J. 2018, Rodulf, krol Herulow, ktory grał (Paweł Diakon, Hist. Long., I, 20), [in:] J. Banaszkiewicz, W stronę rytuałow i Galla Anonima, Kraków, pp. 264–275
Bjarnason B. [1911–1913] 1913, Brettspiel, [in:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, 1: A–E, J. Hoops ed., Strassburg, pp. 311–314
Brunstedt S. 1996, Alsnu Kungsgard. Forskningsprojekt Hovgarden, Uppland, Adelso socken, RAA 46 m fl, Dr 764–91, arkeologisk undersokning, Rapport / UV Stockholm, 71/1, Stockholm
Capelle T. 1968, Kleeblattfibeln und Zierketten, „Fornvännen”, 63, pp. 1–9
Duczko W. 1985, The filigree and granulation work of the Viking period. An analysis of the material from Bjorko, Birka, Untersuchungen und Studien, V, Stockholm
Duczko W. 1995, Kungar, thegnar, Tegnebyar, juveler och silverskatter. Om danskt inflytande i Sverige under senvikingatid, Sum.: Kings, thengs, Tegnebys, jewellery and hoards. On Danish influence in Sweden during the late Viking Age, „Tor”, 27/2, pp. 625–662
Duczko W. 2000, Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, Sum.: Skandinavische Prasenz in Pommern und die slawische in Skandinavien im fruhen Mittelalter, [in:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, L. Leciejewicz, M. Rębkowski eds, Kołobrzeg, pp. 23–44
Duczko W. 2002, Test or Magic? Pecks on Viking-Age Silver, [in:] Moneta mediaevalis. Studia numizmatyczne i historyczne ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu w 65. rocznicę urodzin, R. Kiersnowski ed., Warszawa, pp. 192–208
Duczko W. 2004, Viking Rus. Studies on the Presence of Scandinavians in Eastern Europe, Brill, Leiden–Boston
Duczko W. 2005, Zebrać, zdeprecjonować, schować i zapomnieć. O skarbach srebrnych Skandynawii okresu wikingów, Sum.: To collect, depreciate, hide and forget. About hoards of silver in the Viking Age Scandinavia, „Wiadomości Numizmatyczne”, 49/2 (180), pp. 205–218
Duczko W. 2006, Ruś Wikingów. Historia obecności Skandynawów we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej, tłum. N. Kreczmar, Warszawa
Duczko W. 2009, Danes and Swedes in written and archaeological sources at the end of the 9th century, [in:] Wulfstan’s voyage. The Baltic Sea region in the early Viking Age as seen from shipboard, A. Englert, A. Trakadas eds, Maritime Culture of the North, 2, Roskilde, pp. 58–71
Duczko W. 2011, Wikingowie i wczesnośredniowieczna Polska, [in:] Swoi i obcy w kulturze średniowiecza. Wykłady popularno-naukowe zorganizowane w ramach VII Festiwalu Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej w Lądzie nad Wartą w dniach 18–19 czerwca 2011, M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński eds, Poznań–Ląd, pp. 61–69
Duczko W. 2014, Viking-Age Wolin (Wollin) in the Norse context of the southern coast of the Baltic Sea, „Scripta Islandica”, 65, pp. 143–151
Duczko W. 2016a, Moce wikingow, 1: Światy i zaświaty wczesnośredniowiecznych Skandynawów,Warszawa
Duczko W. 2016b, Skandynawowie na Mazowszu, [in:] Swoi i obcy na Mazowszu Północnym w minionym tysiącleciu, A. Koseski, R. Lolo, J. Szczepański eds, Pułtusk, pp. 237–242
Duczko W. 2016c, Status i magia. Ozdoby elit pochowanych w Bodzi, [in:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początkow państwa polskiego, A. Buko ed., Warszawa, pp. 115–135
Duczko W. 2016d, Złoty młot boga Thora? O fragmencie skandynawskiej ozdoby z Ostrowa Lednickiego, [in:] Ostrow Lednicki. Rezydencjonalno-stołeczny ośrodek pierwszych Piastów, Z. Kurnatowska, A.M. Wyrwa eds, Origines Polonorum, 9, P. Urbańczyk ed., Warszawa, pp. 298–301
Duczko W. 2017, Skandynawowie w Europie Wschodniej i na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Recepcja i odrzucenie – kiedyś i dzisiaj, [in:] Recepcja i odrzucenie. Kontakty międzykulturowe w średniowieczu, L.P. Słupecki, P. Sierżęga, A. Rozwałka, M. Dzik eds, Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, 1, Rzeszów, pp. 67–81
Dulinicz M. 2001, Kształtowanie się Słowiańszczyzny Połnocno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Zusamm.: Die Herausbildung der Nordwestslawen. Archaologische Studien, Warszawa
Eggers H. J. 1938, Das Wikingergrab von Zwilipp, Kr. Kolberg-Korlin, „Monatsblätter der Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde”, 52/1, pp. 7–9
Hägg I. 1983, Birkas orientaliska praktplagg, Zusamm.: Birkas “orientalische” Prunkgewander, „Fornvännen”, 78, pp. 204–223
Hall M. A. 2016, Board games in boat burials: play in the performance of migration and Viking age mortuary practice, „European Journal of Archaeology”, 19/3, pp. 439–455
Hardh B. 1984a, Feuerstahl, [in:] Systematische Analysen der Graberfunde, Birka. Untersuchungen und Studien, II/1, G. Arwidsson ed., Stockholm, pp. 155–160
Hardh B. 1984b, Kleeblattfibeln, [in:] Systematische Analysen der Graberfunde, Birka. Untersuchungen und Studien, II/1, G. Arwidsson ed., Stockholm, pp. 85–94
Hedenstierna-Jonson C . 2001, Befasta handelsstader, garnisoner och professionella krigare, [in:] Birkas krigare. 11 artiklar kring Birkas befastningsverk och dess krigare, M. Olausson ed., Borgar och befästningsverk i Mellansverige 400–1100 e. Kr., 5, Stockholm, pp. 65–72
Holmqvist Olausson L . 1993, Aspects on Birka. Investigations and surveys 1976–1989, Theses and Papers in archaeology, B/3, Stockholm
Jagodziński M. F. 2010, Truso. Między Weonodlandem a Witlandem/Between Weonodland and Witland, Elbląg
Jagodziński M. F. 2015, Truso – legenda Bałtyku. Katalog wystawy, 2nd edition, Elbląg
Jansson I . 1985, Ovala spannbucklor. En studie av vikingatida standardsmycken med. utgangspunkt fran Bjorko-fynden / Oval brooches. A study of Viking Period standard jewellery based on the finds from Bjorko (Birka), Sweden, Archaeological studies / Uppsala University, Institute of North European Archaeology, 7, Uppsala
Jöns H . 2009, Ports and emporia of the southern coast: from Hedeby to Usedom and Wolin, [in:] Wulfstan’s voyage. The Baltic Sea region in the early Viking age as seen from shipboard, A. Englert, A. Trakadas eds, Maritime Culture of the North, 2, Roskilde, pp. 160–181
Kleingärtner S. 2014, Die fruhe Phase der Urbanisierung an der sudlichen Ostseekuste im ersten nachchristlichen Jahrtausend, Studien zur Siedlungsgeschichte und Archäologie der Ostseegebiete, 13, Neumünster
Kyhlberg O. 1973, Viktlod, [in:] Birka. Svarta jordens hamnomrade. Arkeologisk undersokning 1970–1971, Rapport / Riksantikvarieämbetet, C/1, pp. 207–215
Larsson A. 2007, Kladd krigare. Skifte i skandinaviskt draktskick kring ar 1000, Analytic discussion and summary, Occasional papers in archaeology, 39, Uppsala
Leciejewicz L. 1993, Normanowie nad Odrą i Wisłą w IX–XI wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 100/4, pp. 49–62
Lennartsson M. [1997/1998] 1999, Karolingische Metallarbeiten mit Pflanzenornamentik, „Offa”, 54/55, pp. 431–619
Lindström H., Lindström F. 2006, Svitjods undergang och Sveriges fodelse, Stockholm
Lundström A. e d. 1988, Thirteen Studies on Helgo, Studies / The Museum of National Antiquities, Stockholm, 7, Stockholm
Lundström P. 1981, De kommo vida … Vikingars hamn vid Paviken pa Gotland, Sjöhistoriska museets rapportserie, 15, Stockholm
Łosiński W. 1957, Badania powierzchniowe w dorzeczu Regi i Parsęty, „Materiały Zachodnio-Pomorskie”, 3, pp. 175–188
Łosiński W. 1964, Sprawozdanie z badań archeologicznych Ekspedycji Wykopaliskowej IHKM PAN w Świelubiu i Bardach, pow. Kołobrzeg w 1962 roku, „Sprawozdania Archeologiczne”, 16, pp. 153–168
Łosiński W. 1966, Badania archeologiczne w Świelubiu i Bardach, pow. Kołobrzeg, w 1964 roku, Sum.: Archaeological investigations at Bardy and Świelubie, Distr. Kołobrzeg in 1964, „Sprawozdania Archeologiczne”, 18, pp. 161–172
Łosiński W. 1968, Badania archeologiczne w Bardach i Świelubiu, pow. Kołobrzeg, w 1965 r. Sum.: Excavations at Bardy and Świelubie, Distr. Kołobrzeg in 1965, „Sprawozdania Archeologiczne”, 19, pp. 144–157
Łosiński W. 1969, Dalsze badania archeologiczne w Świelubiu, pow. Kołobrzeg, „Sprawozdania Archeologiczne”, 21, pp. 153–162
Łosiński W. 1972, Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII–X/XI w.), Wrocław
Łosiński W. 1973, Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Bardach i Świelubiu pod Kołobrzegiem, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne”, pp. 102–119
Łosiński W. 1974, Srebrny wystroj odzieży z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Świelubiu w powiecie kołobrzeskim, [in:] Studia archaeologica Pomeranica, F.J. Lachowicz ed., Koszalin, pp. 159–175
Łosiński W. 1979, Die Kontakte zwischen Pommern und Skandinavien im fruhen Mittelalter im Lichte von Forschunge im unteren Parsęta-Flusgebiet, [in:] Rapports du IIIe Congres International d’Archeologie Slave, Bratislava 7–14 septembre 1975, B. Chropovský ed. 1, Bratislava, pp. 513–518
Łosiński W. 1993, Groby typu Alt Kabelich w świetle badań przeprowadzonych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Świelubiu pod Kołobrzegiem, Zusamm.: Graber vom Typ Kabelich im Lichte der Ausgrabungen auf dem fruhmittelalterlichen Graberfeld in Świelubie bei Kołobrzeg, „Przegląd Archeologiczny”, 41, pp. 17–34
Łosiński W. 1998, Z dziejow obrzędowości pogrzebowej u połnocnego odłamu Słowian zachodnich w świetle nowszych badań, [in:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński eds, Poznań, pp. 473–483
Łosiński W. 2000, Z badań nad obrządkiem pogrzebowym na słowiańskich wybrzeżach Bałtyku w dobie plemiennej – uwag ciąg dalszy, „Archaeologia Historica Polona”, 8, pp. 71–81
Łosiński W. 2003, Trojramienna zapinka skandynawska z cmentarzyska w Świelubiu pod Kołobrzegiem – aspekt chronologiczny, [in:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz ed., Lublin–Warszawa, pp. 133–139
Łosiński W. 2008, Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne, Zusamm.: Westpommern im Fruhmittelalter. Archaologische Studien, Collectio Archaeologica, Historica et Ethnologica, 3, Poznań
Łowmiański H. 1957, Zagadnienie roli Normanow w genezie państw słowiańskich, Warszawa
Müller-Wille M. 1976, Das Bootkammergrab von Haithabu, Berichte über die Ausgrabungen in Haithabu, 8, Neumünster
Murray J. R. H. 1952, A history of board-games other than chess, Oxford
Nilsson C. 1972, Arkeologisk undersokning 1966: fornlamning 277, Turebergs Gard, Sollentuna sn, Uppland, Rapport / Riksantikvarieämbetet, B/1, Stockholm
Nordman C. A. 1924, Karelska jarnaldersstudier, „Suomen Muinaismuistoyhdistyksen aikakauskirja” / „Finska Fornminnesföreningens tidskrift”, 34/3
Nylén E . , Schönbäck B . 1994a, Tuna i Badelunda. Guld, kvinnor, batar, 1, Sum.: Tuna in Badelunda. Gold, Women, Boats, Västeras Kulturnämnds skriftserie, 27; Västeras
Nylén E . , Schönbäck B. 1994b, Tuna i Badelunda. Guld, kvinnor, batar, 2, Västeras Kulturnämnds skriftserie, 30, Västeras
Olsen O. 1966, Horg, hov og kirke. Historiske og arkaologiske vikingetidsstudier, Kobenhavn
Olsen V. S. [2005/2006] 2006, The development of (proto)-disc-on-bow brooches in England, Frisia and Scandinavia, „Palaeohistoria”, 47/48, pp. 479–428
Peets J., Allmäe R., Maldre L. 2010, Archaeological investigations of Pre-Viking Age burial boat in Salme village at Saaremaa, „Arheoloogilised Välitööd Eestis” / „Archaeological Fieldwork in Estonia”, pp. 29–48
Petersen J. 1914, Bretspillet i Norge i forhistorisk tid, „Oldtiden”, 4, pp. 75–92
Petersen J. 1919, De norske vikingesverd. En typologisk-kronologisk studie over vikingetidens vaaben, Skrifter / Videnskabsselskapet i Kristiania, II, Historisk-filosofisk Klasse, 1, Kristiania
Petersen J . 1928, Vikingetidens smykker, Stavanger
Rudziński P. M. 2009, Tarcza we wczesnośredniowiecznej Polsce na tle europejskim: od plemienia do państwa, „Acta Militaria Mediaevalia”, 5, pp. 21–78
Rydh H. 1936, Forhistoriska undersokningar pa Adelso, Deutscher Auszug, Monografier /Kungl. Vitterhets-, historie- och antikvitetsakademien, 24, Stockholm
Słupecki L. P. 2000, Jomsvikingalog, Jomsvikings, Jomsborg/Wolin and Danish circular strongholds, [in:] The neighbours of Poland in the 10th century, P. Urbańczyk ed., Warszawa, pp. 49–59
Sperber E. 1996, Balances, weights and weighing in ancient and early medieval Sweden, Theses and papers in scientific archaeology, 2, Stockholm
Stanisławski B. M. 2013, Jomswikingowie z Wolina-Jomsborga – studium archeologiczne przenikania kultury skandynawskiej na ziemie polskie, Sum.: Jomsvikings from Wolin-Jomsborg – the diffusion of Scandinavian culture on the Polish territory. An archaeological study, Wrocław
Stenberger M. [1961] 1962, Das Graberfeld bei Ihre im Kirchspiel Hellvi auf Gotland. Der wikingerzeitliche Abschnitt, „Acta Archaeologica”, 32, pp. 1–134
Steuer H. 2012, Waagen und Gewichte in Janow. Wagi i odważniki wagowe z Janowa VI, [in:] S. Brather, M. F. Jagodziński, Der wikingerzeitliche Seehandelsplatz von Janow (Truso). Geophysikalische, archaopedologische und archaologische Untersuchungen 2004–2008 / Nadmorska osada handlowa z okresu Wikingow z Janowa (Truso). Badania geofizyczne, archeo-pedologiczne i archeologiczne w latach 2004–2008, Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters, 24, Bonn, pp. 185–280
Stjerna N. 2001, Birkas krigare och deras utrustning, [in:] Birkas krigare. 11 artiklar kring Birkas befastningsverk och dess krigare, M. Olausson ed., Borgar och befästningsverk i Mellansverige 400–1100 e. Kr., 5, Stockholm, pp. 39–45
Thunmark-Nylén L. 1998, Die Wikingerzeit Gotlands, 2: Typentafeln, Stockholm
Thunmark-Nylén L. 2006a, Bugelscheibenfiebln, [in:] L. Thunmark-Nylén, Die Wikingerzeit Gotlands, 3/1: Text, Stockholm, pp. 51–63
Thunmark-Nylén L. 2006b, Schilde, [in:] L. Thunmark-Nylén, Die Wikingerzeit Gotlands, 3/1: Text, Stockholm, pp. 318–319
Wamers E. 1994, Konig im Grenzland. Neue Analyse des Bootkammergrabes von Haidaby, „Acta Archaeologica”, 65, pp. 1–56
Wierzbicki A. 2011, Obcy w dziejach Polski. Hipoteza państwowotwórczego podboju w polskiej myśli historycznej XIX i początków XX wieku, „KLIO POLSKA. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej XIX i XX wieku”, 5, pp. 119–149
Wierzbicki A. 2016, Między endo- a egzogenezą państwa polskiego. Polemiki historyków polskich z historiografią niemiecką w czasach II Rzeczpospolitej, „KLIO POLSKA. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej”, 8, pp. 49–62
Wierzbicki A. 2019, Jak powstało państwo polskie? Hipoteza podboju w historiografii polskiej XIX i XX wieku, Warszawa
Zoll-Adamikowa H. 1980, Einheimische und fremde Elemente im Grabkult der Ostseeslawen, „Offa”, 37, pp. 184–196
Żak J. 1963, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część katalogowa), Zusamm.: Skandinavische „Importe” in den westslawischen Landern aus dem IX–XI Jahrhundert, Prace Komisji Archeologicznej / PTPN. Wydział Historii i Nauk Społecznych, 6/1, Poznań
Żak J. 1967a, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część analityczna), Zusamm.: Skandinavische „Importe” in den westslawischen Landern aus dem IX–XI Jahrhundert. Analitischer Teil, Prace Komisji Archeologicznej / PTPN. Wydział Historii i Nauk Społecznych, 7/1, Poznań
Żak J. 1967b, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część syntetyczna), Zusamm.: Skandinavische „Importe” in den westslawischen Landern aus dem IX–XI Jahrhundert. Synthetischer Teil, Prace Komisji Archeologicznej / PTPN. Wydział Historii i Nauk Społecznych, 7/2, Poznań

Czasopismo/Seria/cykl:

Archeologia Polski

Tom:

65

Strona pocz.:

131

Strona końc.:

187

Szczegółowy typ zasobu:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Identyfikator zasobu:

oai:rcin.org.pl:193048 ; 0003-8180 ; doi:10.23858/APol65.2020.004

Źródło:

IAiE PAN, sygn. P 320 ; IAiE PAN, sygn. P 321 ; IAiE PAN, sygn. P 319 ; kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pol ; eng

Prawa:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Zasady wykorzystania:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitalizacja:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Lokalizacja oryginału:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Dofinansowane ze środków:

Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Dostęp:

Otwarty