Abstrakt - Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Przejdź do menu głównego
Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do treści
Przejdź do stopki

z 6 Następna

Camping tourism has become very popular since the beginning of COVID-19 as tourists started to look for socially distanced and yet experiential activities. However, the academic scholarship is relatively thin, particularly in the context of Eastern Europe – a geographical location with rich traditions in outdoor camping and tourism. Drawing on a quantitative methodology based on ARIMA and SARIMA, this study addresses this gap by forecasting the changes in camping tourism development in the short term in Bulgaria. The results indicate a decline of inbound tourism and international visittors but also suggest a positive trend of development for the domestic market. <br>
Celem artykułu była próba odpowiedzi na pytanie czy ruchy migracyjne mogą zatrzymać depopulację polskich miast. Analizę przeprowadzono na tle pogarszającej się sytuacji demograficznej Polski, wynikającej w głównej mierze z ubytku naturalnego ludności i ujemnego salda migracji. Imigrację potraktowano w kontekście wybranych rodzajów napływu migracyjnego do miast, tj. napływ cudzoziemców, reemigrantów oraz absolwentów uczelni wyższych. Jak wykazała analiza danych, wielokierunkowy napływ migrantów tylko w niewielkim stopniu może wpłynąć na sytuację demograficzną polskich miast.
Celem artykułu była próba określenia głównych determinant rozwoju obszarów wiejskich w zasięgu najsilniejszego oddziaływania ośrodka miejskiego, tj. w strefie podmiejskiej (na przykładzie Kielc i Wrocławia). Została ona dokonana na podstawie oceny poziomu rozwoju zasobów lokalnych (czynnik endogeniczny) w kontekście siły powiązań z miastem centralnym. W wyniku procesu badawczego określono grupy zasobów, które najsilniej generują impulsy rozwojowe. Ponadto potwierdzono, że strefy podmiejskie to obszar zachodzenia specyficznych sprzężeń zwrotnych pomiędzy posiadanymi zasobami a relacjami miasto-wieś. Wskazano również, że zmiany zachodzące w strefach mają ten sam kierunek, jednak ich natężenie jest uwarunkowane wielkością i rangą miasta centralnego.
Celem artykułu jest analiza wpływu współczesnych megatrendów na rozwój społeczno-gospodarczy Europy. Megatrendy, stosując terminologię J. Naisbitt’a (1982), rozumiane są jako główne przemiany społeczno-gospodarcze (przy czym proponuje się odmienny ich zestaw niż u J. Naisbitt’a). Istotnym elementem rozważań jest specyfika tych procesów w krajach kapitalistycznych Europy Zachodniej oraz w dawnych krajach demokracji ludowej w Europie Środkowo-Wschodniej. W wyróżnionych układach przestrzennych rozpatruje się wpływ następujących megatrendów: (1) transformacji, (2) integracji gospodarczej, (3) globalizacji i (4) postmodernizacji. Postępowanie badawcze obejmuje dwa etapy. W pierwszym etapie dokonano syntetycznej charakterystyki wyróżnionych megatrendów uwzględniającą ich definicje i przyczyny powstania. W drugim, zasadniczym etapie opisano efekty oddziaływania megatrendów na rozwój społeczno-gospodarczy oraz specyfikę ich przebiegu w rozpatrywanych dwóch układach przestrzennych Europy. Badanie realizowane jest w r -
Celem artykułu jest charakterystyka jednej z form zarządzania konfliktem, tj. przezwyciężenia konfliktu powstałego na tle likwidacji szkół na obszarach wiejskich. Przedstawione analizy bazują na wynikach badań empirycznych prowadzonych wśród interesariuszy lokalnej polityki oświatowej w Polsce w latach 2016‒2018. Badania koncentrowały się na działaniach władz lokalnych zmierzających do przezwyciężenia konfliktu powstałego w związku z planowaną likwidacją lokalnych szkół i dotyczyły nauczycieli, którzy w badanych gminach byli inspiratorami i liderami lokalnego konfliktu. Stosowane wobec nich działania nie rozwiązywały konfliktu (nie eliminowały jego przyczyny – likwidacji szkół) i nie były racjonalne z punktu widzenia ekonomicznego (brak oszczędności), niemniej pozwalały przezwyciężyć konflikt, zapewniając wycofanie się z niego nauczycieli.
Celem artykułu jest charakterystyka wpływu geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej na otoczenie w latach 2017‑2021. Dotychczas zagadnienie to nie było badane w odniesieniu do zbioru podmiotów wchodzących w skład dyscypliny nauki administracyjnie wyodrębnionej w 2018 r. Analiza objęła usystematyzowany zbiór szczegółowych informacji na temat działalności praktycznej powstały na potrzeby ewaluacji jakości działalności naukowej. Posłużono się metodą wtórnej analizy jakościowej. Potwierdzono istotną rolę dyscypliny w działaniach na rzecz otoczenia społecznego i gospodarczego, w szczególności w programowaniu interwencji w dziedzinie kapitału terytorialnego i w podnoszeniu prakseologicznej jakości polityki zorientowanej terytorialnie. Dominacja funkcji kulturotwórczej, diagnostycznej i decyzyjnej korespondowała z głównymi atutami stosowanej geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej – terytorialną wrażliwością oraz zdolnościami do integracji wiedzy i koordynacji procesów jej kreacji oraz przepływów. Na płaszczyźnie aplikacyjnej podmioty wykazały się bardzo szerokim zakresem i dużą intensywnością współpracy z innymi dyscyplinami, co wydaje się również dobrze rokować z punktu widzenia integracji tej nowej dyscypliny.
Celem artykułu jest charakterystyka zmian w liczebności populacji mieszkańców obszarów wiejskich województwa opolskiego. Na podstawie danych pochodzących ze spisów powszechnych ludności przedstawiono liczbę mieszkańców wsi badanego regionu w okresie około 60 lat, z uwzględnieniem zmian w podziale administracyjnym kraju. Najnowsza prognoza liczby ludności Polski na lata 2014–2050 opublikowana przez GUS w październiku 2014 r. pozwoliła na wydłużenie okresu analizy o kolejne 40 lat. W artykule poruszony został problem migracji czasowych i ich wpływu na jakość informacji o stanie ludności w regionie migracyjnym, jakim jest Śląsk Opolski1. Przedstawiono też ocenę wyników prognozy dla województwa opolskiego w kontekście przyjęcia zawyżonych stanów ludności faktycznej jako podstawy dla przygotowania długoterminowej prognozy.
Celem artykułu jest dostarczenie empirycznego dowodu twierdzenia, że ograniczenia nałożone na funkcję celu mogą zredukować entropię odpowiednich rozkładów, stworzoną przez modele maksymalizacji entropii. Tę ideę ocenia się na podstawie zastosowania do modelu maksymalizacji entropii przestrzennej interakcji jako typowego reprezentanta rodziny modeli maksymalizacji entropii. Jedenaście różnych wersji modelu przestrzennej interakcji dopasowuje się kolejno do sześciu zbiorów danych dotyczących międzyregionalnych migracji na Słowacji. Dla każdego modelu wpierw prognozuje się rozkłady przepływów, później oblicza się odpowiednią przewidywaną entropię, a na końcu porównuje się wartości entropii odnoszące się do wszystkich modeli. Otrzymane wyniki jednoznacznie wskazują, że ograniczenia nałożone na funkcję celu sukcesywnie redukują początkową maksymalną entropię, i że ta redukcja zależy od liczby i charakteru nałożonych ograniczeń. Warto podkreślić, że wspomniana redukcja jest stopniowa. Co więcej, w artykule wyprowadzamy, przynajmniej jeśli chodzi o pewne wnioski na temat rodzajów ograniczeń te, które są najlepsze w redukcji początkowej maksymalnej entropii. Wreszcie, wykazujemy, że w zbiorze rozważanych modeli podwójnie ograniczony model przestrzennej interakcji z funkcją odległości Tannera można uważać za najlepszy, przynajmniej jeśli chodzi o zastosowaną metodologię. Główne twierdzenie niniejszego artykułu uzyskało zatem dowód empiryczny, trzeba jednak pamiętać, że wspomniane uogólnione wnioski oparte są na ograniczonej liczbie przypadków. Dlatego wskazane są dalsze badania idące w podobnym kierunku.
Celem artykułu jest identyfikacja funkcji dominujących i wyjaśnienie ich przestrzennego zróżnicowania w regionie Nowosybirska, na przykładzie wybranych rejonów i miast położonych wzdłuż linii kolejowej Nowosybirsk–Czerepanowo (końcowa stacja regionalnych połączeń kolejowych) na dystansie około 100 km. Pasmo to wybrano nie tylko ze względu na ciągłość zagospodarowania osadniczego, ale również z uwagi na występowanie różnych typów funkcjonalnych miast, od ściśle powiązanego z rdzeniem Berdska, przez silnie uprzemysłowiony w okresie sowieckim Iskitim, po peryferyjny ośrodek lokalny – Czerepanowo. Przyjęcie układu od rdzenia do strefy o słabnących bezpośrednich związkach z Nowosybirskiem pozwoliło określić kierunkowy profil regionu miejskiego w zakresie głównych funkcji w poszczególnych ośrodkach.
Celem artykułu jest identyfikacja potencjału społeczności lokalnej w rozwoju funkcji turystycznej wsi. Egzemplifikacją rozważań jest kreowanie rozwoju turystyki (szczególnie predestynowanej do turystyki wodnej) wsi Żuławki w gminie Stegna. Miejscowość posiada cenne walory krajobrazowo-przyrodnicze oraz dogodne usytuowanie przestrzenne. Szczególną jednak intencją autorek jest zwrócenie uwagi na proces aktywizowania się napływowej społeczności lokalnej na rzecz zrównoważonego rozwoju miejscowości. Jest on możliwy dzięki kształtującym się cechom potencjału tej społeczności, jak: poczucie wzajemnej integracji, zaangażowanie, umiejętność rozwiązywania problemów oraz dostęp do zasobów. Podmiotowość charakteryzowanej społeczności przejawiała się w zdolności adaptacji i identyfikacji z nowym miejscem zamieszkania i jego problemami, umiejętności artykulacji własnej wizji rozwoju wsi oraz aktywizacji otoczenia na rzecz realizacji ustalonych planów. Tekst opiera się na wynikach badań własnych autorek, przeprowadzonych w 2015 r. technikami obserwacji uczestniczącej i wywiadu swobodnego z lokalnymi aktywistami.
Celem artykułu jest identyfikacja suburbanizacji demograficznej i przestrzennej na Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Gdynia-Sopot. Dla zobrazowania zagadnienia posłużono się mapą zasięgu oraz tabelami z danymi statystycznymi i wskaźnikami dynamiki. Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują na stagnację liczby ludności w rdzeniu metropolii, jednak pomijają kwestie napływu ludności nierejestrowanej. Obserwuje się ponadto intensywny wzrost w bliższej strefie podmiejskiej, tj. strefie funkcjonalnej oraz nieznaczny wzrost w dalszej strefie podmiejskiej, tj. potencjalnej strefie funkcjonalnej. Dynamika liczby nowych mieszkań oddanych do użytku, która jest jedną z miar urbanizacji przestrzennej wskazuje, że jest ona najwyższa w bliższej strefie podmiejskiej, a następnie w rdzeniu metropolii – Gdańsku, Gdyni i Sopocie. W dalszej strefie podmiejskiej ma natomiast miejsce proces ekstensywnej suburbanizacji. Dodatkowo na suburbanizację przestrzenną wpływa nowa linia kolejowa, Pomorska Kolej Metropolitalna. Zauważyć można pierwsze zmiany przejawiające się wzrostem ruchu budowlanego. Należy stwierdzić, że nowa linia sprzyja ukierunkowaniu procesu suburbanizacji, koncentrując nowe inwestycje w jej pobliżu. W obliczu prognoz wskazujących na wzrost liczby ludności badanej strefy podmiejskiej, szczególnie ludności wiejskiej, należy stwierdzić, że inwestycja ta jest trafnym i potrzebnym rozwiązaniem.
Celem artykułu jest identyfikacja ułomności statystyki opisującej wielkość i strukturę parku samochodów osobowych w Polsce, a także sformułowanie konsekwencji tych ułomności dla badań geograficznych. Ułomności, które poddano szczegółowej analizie, podzielono na trzy grupy: 1) „martwe dusze”, czyli zawyżanie liczby pojazdów poprzez pozostawanie w ewidencji samochodów od dawna nieporuszających się po drogach, 2) „auta z kratką”, czyli zaniżanie liczby samochodów osobowych i zawyżanie liczby samochodów ciężarowych w związku z masowym zjawiskiem rejestrowania aut osobowych z homologacją ciężarową oraz 3) auta firmowe, czyli zawyżanie liczby pojazdów w miastach będących siedzibami firm leasingowych i dużych przedsiębiorstw posiadających samochody służbowe. W artykule określono skalę przeszacowania wielkości wskaźnika motoryzacji w Polsce, a także obszary (traktując powiaty jako podstawowe jednostki przestrzenne), na których to przeszacowanie przyjmuje najwyższe wartości.
Celem artykułu jest ocena obowiązujących w Polsce przepisów prawa dotyczących uczestnictwa społeczności lokalnych w kształtowaniu wiejskiej przestrzeni w odniesieniu do drabiny S. Arnstein i koncepcji collaborative planning. W pracy przyjęto, że kształtowanie przestrzeni obejmuje zarówno tworzenie i ustalanie granic obszarów, jej planowanie o różnych stopniach szczegółowości (ustalanie kierunków rozwoju, definiowanie przeznaczenia i użytkowania obszarów), jak również planowanie i realizację konkretnych przedsięwzięć. Dokonano przeglądu 27 aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń ogólnokrajowych), które nakreślają ramy włączenia społeczeństwa (w tym społeczności lokalnych) w kształtowanie wiejskiej przestrzeni oraz posłużono się interpretacjami przepisów prawa dokonanymi przez innych autorów. Inspirując się drabiną partycypacji według S. Arnstein (1969), zaproponowano schemat ilustrujący stopień gwarantowanego przez prawo uczestnictwa społeczeństwa w postępowaniach dotyczących kształtowania wiejskiej przestrzeni w podziale na kategorie, z uwzględnieniem roli społeczności lokalnych.
Celem artykułu jest ocena potencjału kadry naukowej w polskich ośrodkach geograficznych z uwzględnieniem perspektyw jej rozwoju w najbliższych kilkunastu latach. Uwaga autora koncentruje się na współczesnej strukturze pracowników naukowych, ich dorobku i aktywności badawczej. Najwięcej miejsca poświęcono samodzielnym pracownikom nauki. W analizach wykorzystano przede wszystkim dane Ośrodka Przetwarzania Informacji oraz materiały ze stron internetowych ośrodków akademickich. Badania wykazały, że kadrę naukową w geografii charakteryzuje duża polaryzacja pod względem liczebności, aktywności i specjalizacji badawczej. Udział naukowych kategorii zawodowych zapewnia raczej utrzymanie dotychczasowej struktury kadry naukowej w ośrodkach geograficznych, ale zaznacza się niekorzystna struktura wiekowa samodzielnych pracowników nauki. Stwierdzono też niską aktywność profesorów jeśli chodzi o publikowanie w renomowanych czasopismach zagranicznych oraz duże zróżnicowanie zaangażowania w projekty badawcze.
Celem artykułu jest ocena stopnia spójności strategii rozwoju gmin województwa opolskiego ze strategią regionalną. Analizie poddano charakter oraz zakres uwzględniania w strategiach lokalnych wytycznych wynikających z dokumentu strategicznego opracowanego na szczeblu regionalnym. Wychodzi się z założenia, że prowadzenie polityki rozwoju opartej o spójne i wzajemnie ze sobą powiązane dokumenty strategiczne w rezultacie wzmacnia efekty rozwojowe. Jest to konsekwencją jednoznacznego określenia kluczowych kierunków interwencji i koncentracji środków publicznych na jasno zdefiniowanych i najważniejszych celach rozwojowych, uwzględniających regionalne i lokalne potrzeby oraz wyzwania.
Celem artykułu jest ocena stopnia zaangażowania poszczególnych sektorów (w ramach partnerstwa trójsektorowego) w zakresie wnioskowania o dofinansowanie projektów w ramach wdrażania podejścia LEADER na przykładzie tzw. „małych projektów” składanych w lokalnych grupach działania (LGD) na terenie województwa śląskiego w ramach działania pn. „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013. Badaniem objęto 3161 projektów zgłoszonych przez wnioskodawców we wszystkich 15 lokalnych grupach działania województwa śląskiego w latach 2007–2014. Pozwoliło ono na uzyskanie trzech głównych wniosków. Po pierwsze, wydaje się, że istnieje zależność między poziomem zaangażowania poszczególnych sektorów a poziomem i potencjałem rozwojowym danego obszaru wiejskiego w ujęciu mikroregionalnym. Po drugie, we wszystkich LGD zaobserwowano względnie duże zaangażowanie sektora społecznego, co jest niewątpliwym sukcesem dotychczasowego wdrażania podejścia LEADER w województwie śląskim. Po trzecie, potwierdzono odnotowywane także w innych badaniach bardzo duże zaangażowanie sektora publicznego, które z jednej strony można oceniać jako realną barierę harmonijnego rozwoju partnerstw trójsektorowych w przyszłości, a z drugiej jako okoliczność pozytywną, która czyniła oddziaływanie podejścia LEADERa w ogóle możliwym tam, gdzie liczne bariery dostępu do wsparcia ograniczały możliwości wnioskowania przez podmioty sektora społecznego.
Celem artykułu jest ocena wielkości i struktury inwestycji finansowanych ze środków unijnych w kontekście ich zgodności z potrzebami obszarów stagnacji w Polsce wynikającymi z tworzenia i wzmacniania czynników rozwoju. Przedmiotem badań są obszary stagnacji wyznaczone metodą analizy skupień przeprowadzonej na podstawie wartości wskaźnika syntetycznego dla okresu 2000–2010, na poziomie powiatów. W pierwszym kroku postępowania badawczego identyfikuje się czynniki rozwoju w obszarach stagnacji w ujęciu całościowym oraz w ujęciu częściowym. Następnie w układzie analizowanych jednostek określa się poziom istrukturę wykorzystania funduszy unijnych w latach 2004–2010 zarówno ogółem, jak i w podziale odpowiadającym wskazanym aspektom rozwoju społeczno-gospodarczego. Ostatnim etapem jest analiza stopnia dopasowania wielkości i struktury pozyskanych funduszy unijnych do zidentyfikowanych czynników rozwojowych obszarów stagnacji. Wyniki badań pozwalają wskazać rekomendacje w zakresie ukierunkowania interwencji polityki rozwoju skierowanej do polskich obszarów stagnacji na poziomie lokalnym w celu bardziej efektywnego kształtowania i wzmacniania ich czynników rozwoju. Opracowanie zawiera częściowe wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczego Rozwój społeczno-gospodarczy a kształtowanie się obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (N N306 791940), którego Autorzy są wykonawcami.
Celem artykułu jest ocena wpływu instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej na indywidualne gospodarstwa rolne w województwie opolskim, dokonana na podstawie badania przeprowadzonego wśród rolników. Badanie miało określić społeczno-ekonomiczne przemiany, jakie w opinii rolników zaszły na opolskiej wsi po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Wzięło w nim udział 383 kierowników indywidualnych gospodarstw rolnych o powierzchni od 2 do 30 ha. Uzyskane wyniki ukazują m.in. wpływ unijnych regulacji na sytuację opolskich rolników, ale także stosunek do nich samych zainteresowanych. Rolnicy doceniają unijne wsparcie, jednak koncentrują uwagę głównie na dopłatach bezpośrednich izwiązanym z nimi wzrostem dochodów. Rzadko korzystają z innych form wsparcia, jak np. szkoleń i doradztwa. Niezbyt często również wnioskują o środki na modernizację gospodarstw, zwłaszcza jeśli mają gospodarstwa niewielkie obszarowo.
Celem artykułu jest ocena zagospodarowania terenów zagrożonych powodziami, o dużym i bardzo dużym wskaźniku ryzyka powodziowego, w gminach województwa łódzkiego. Zagospodarowanie badano poprzez analizę użytkowania ziemi, przy wykorzystaniu Topograficznej Bazy Danych oraz inwentaryzacji terenowej, w granicach zasięgu wody 1%. W konkluzji stwierdzono, że dominującym typem użytkowania terenów szczególnego zagrożenia powodziami w badanych gminach są tereny wolne od zabudowy, a wśród nich głównie rolne. Pozioma intensywność zagospodarowania terenów zagrożonych powodziami jest największa w pobliżu mniejszych rzek, na szerokiej równinie zalewowej oraz na terenach poniżej zbiornika o funkcji przeciwpowodziowej.
Celem artykułu jest określenie płaszczyzn problemowo-przedmiotowych dotyczących ujmowaniap erspektywy prawnej w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. Dla potrzeb realizacji tego celu najpierw wskazano ogólne relacje występujące między naukami geograficznymi i prawnymi. Następnie wyodrębniono i przedstawiono kluczowe nurty teoretyczne, które ułatwiają doprecyzowanie roli wymiaru prawnego w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, akcentując i charakteryzując przede wszystkim podejście instytucjonalne i geografię prawną. Następnie wyodrębniono najbardziej istotne tematy, w których występuje związek między wymiarem prawnym a geografią społeczno-ekonomiczną i gospodarką przestrzenną. W kolejnym kroku wyodrębniono dwie grupy zagadnień: te, w których wymiar prawny jest już w literaturze dostrzegany oraz te, w których wymiar prawny nie jest zauważany lub występuje w znikomym stopniu. Do wszystkich wyodrębnionych ten sposób zagadnień dostosowano te gałęzie prawa, które w najszerszym zakresie są z nimi powiązane. Najczęściej powoływaną w tym kontekście gałęzią prawa okazało się prawo administracyjne. W ostatniej części artykułu podjęto próbę określenia kluczowych kierunków przyszłych badań i dyskusji naukowej. <br>

1
2
z
6

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji