Abstrakt - Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Skip to main menu
Skip to search engine
Skip to content
Skip to footer

Prev of 6 Next

Celem artykułu jest określenie roli lidera lokalnego w generowaniu kapitału społecznego na obszarach wiejskich. Analizę przeprowadzono na podstawie studium przypadku z gminy Jeżewo (powiat świecki, województwo kujawsko-pomorskie). W opracowaniu podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na następujące pytania: Jakie cechy osobowościowe i uwarunkowania społeczne decydują o możliwości zostania lokalnym liderem? Jakie inicjatywy mogą być podstawą do budowania kapitału społecznego na wsi? Jaka jest rola lidera w generowaniu kapitału społecznego na obszarach wiejskich? Ze względu na specyfikę podjętego problemu postępowanie badawcze wymagało stosowania technik jakościowych. Za najwłaściwsze uznano metodę studium przypadku i wywiadu pogłębionego. Rezultaty przeprowadzonych badań wskazują, że rola lokalnego lidera w kreowaniu kapitału społecznego przejawia się w aktywizowaniu społeczeństwa poprzez inicjowanie i moderowanie różnorodnych przedsięwzięć integrujących społeczność lokalną, intensyfikujących relacje i budujących tożsamość lokalną. Jak wynika z badań, osią tych oddolnych projektów mogą być wspólne pasje i zainteresowania.
Celem artykułu jest określenie społecznego wymiaru kreowania liderów grup producentów rolnych. W ramach badania scharakteryzowano liderów 26 grup działających na obszarze powiatu krotoszyńskiego. W toku badań wykorzystano metodę dokumentacyjną, analizując bazy i rejestry urzędowe dotyczące grup producenckich oraz metodę ankietową. Liderzy grup producenckich to głównie osoby dobrze znające uwarunkowania działalności rolniczej danego obszaru i charakteryzujący się ponadprzeciętnym poziomem przedsiębiorczości. Nakreślenie portretu „dobrego” lidera może zostać wykorzystane do wyznaczania grup odbiorczych działań edukacyjnych w zakresie szkolenia kadr zarządczych istniejących i przyszłych grup producenckich.
Celem artykułu jest porównanie zasad i efektów finansowania działalności grup producenckich z funduszy unijnych w ramach PROW 2004–2006, PROW 2007–2013 oraz założeń PROW 2014–2020. Analizie poddano dotychczasowe wykorzystanie środków z działania Grupy producentów rolnych w latach 2004–2014 w ujęciu regionalnym. W badanym okresie fundusze unijne dystrybuowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej były podstawowym instrumentem wpływającym na rozwój grup producenckich w Polsce. Konsekwencją podejmowanych działań było funkcjonowanie 1351 grup producenckich na koniec 2014 r. Występuje jednak silne zróżnicowanie regionalne w popularności do zrzeszania się rolników. Zasady udzielania pomocy finansowej grupom w poszczególnych okresach budżetowych były do siebie zbliżone i ewoluowały w kierunku efektywniejszego wykorzystania wsparcia z punktu widzenia poszczególnych grup, jak i konkurencyjności całego sektora rolnego. Pomimo regionalnego zróżnicowania wymogów w zakresie minimalnej wielkości produkcji rolnej grupy zainteresowanie zrzeszaniem się wśród rolników z województw o najgorszej strukturze agrarnej jest najsłabsze.
Celem artykułu jest prezentacja wyników badań dotyczących zmiany charakteru granicy polsko-rosyjskiej po wprowadzeniu umowy o małym ruchu granicznym. Analiza została oparta na danych empirycznych zgromadzonych metodą badań terenowych, na które składają się ankiety i wywiady z mieszkańcami i właścicielami obiektów gastronomiczno- noclegowych zlokalizowanych na terenie powiatów objętych porozumieniem o ruchu bezwizowym. Na podstawie uzyskanych wyników podjęto próbę oceny funkcjonowania granicy polsko-rosyjskiej po 2012 r. i jej wpływu na rozwój turystyki w regionie przygranicznym*.
Celem artykułu jest próba oceny, czy obszary wiejskie mają szanse partycypować w korzyściach wynikających z uwzględniania ich jako beneficjentów rewitalizacji zgodnie z ustawą o rewitalizacji z 9 października 2015 r. Obszar badań objął województwo dolnośląskie, które w związku z zaawansowaną procedurą uchwalania programów rewitalizacji może pochwalić się największą liczbą pozytywnie ocenionych dokumentów, tym samym stanowiąc dobry punkt wyjścia do szczegółowych analiz tego problemu. Artykuł przedstawia wyniki kwerendy 75 programów rewitalizacji oraz porównanie zawartych w nich zapisów (struktura przedsięwzięć oraz beneficjentów) ze stopniem degradacji gmin, opracowanym na podstawie wskaźnika syntetycznego.
Celem artykułu jest przedstawienie dylematów związanych z kształtowaniem polityki metropolitalnej w Kanadzie i następnie odniesienie ich do wyzwań w tym zakresie występujących w Polsce. Szczególną uwagę poświęcono charakterystyce skali zarządzania i relacji społeczno-przestrzennych na terenie obszaru metropolitalnego Toronto. Opracowanie wpisuje się w dyskusję na temat konfiguracji systemów zarządzania w sposób adekwatny do potrzeb lokalnych społeczności. Praktyka polityki metropolitalnej dowodzi, że proces reterytorializacji struktur władzy i zarządzania obszarami metropolitalnymi jest trudny i kształtuje się jako wypadkowa oddziaływania sił oraz interesów politycznych i ekonomicznych wszystkich szczebli władzy terytorialnej. Na podstawie analizy procesu formowania się struktur metropolitalnych w Kanadzie i w Polsce można stwierdzić, że kluczową w nim rolę odgrywa ranga i pozycja władzy regionalnej. Jak dowodzi przykład Toronto, ewolucja systemu zarządzania jest w praktyce uruchomieniem procesu samouczenia się systemu, który poprzez doświadczenie i praktyczną weryfikację przechodzi od jednej fazy rozwoju do kolejnej, poprawiając jakość swego działania. W Polsce jednak proces modernizacji szczebli władzy terytorialnej poprzez tworzenie struktur organizacyjno-zarządzających adekwatnych do realnie istniejących funkcjonalnych obszarów metropolitalnych został zahamowany ze względu na uwarunkowania polityczne na szczeblu centralnym.
Celem artykułu jest przedstawienie głównych wymiarów zróżnicowań społeczno-przestrzennych Warszawy w porównaniu do stanu sprzed 1989 r. W badaniach wykorzystano dane o rejonach spisowych z NSPLiM 2002 r., dla których przeprowadzono analizę czynnikową metodą składowych głównych. Na tej podstawie zidentyfikowano główne metacechy zróżnicowań związane z sytuacją rodzinną, pozycją społeczno-zawodową, a także z marginalizacją społeczną, co może świadczyć o upodobnianiu się czynników kształtujących strukturę społeczno-przestrzenną stolicy Polski do miast krajów Europy Zachodniej. Niemniej ukształtowane wcześniej struktury przestrzenne wykazały się dużą inercją, co przejawiło się między innymi w klasyfikacji rejonów, wskazującej na podobieństwo poszczególnych jednostek pod względem nie tylko charakteru zabudowy, ale również okresu powstania budynków. Napływ nowych mieszkańców – w tym studentów – do Warszawy, mimo że stanowił istotny wymiar zróżnicowań, nie doprowadził dotychczas do znacznych przekształceń przestrzeni społecznej stolicy. Podsumowując można stwierdzić, że procesy transformacji i metropolizacji pogłębiły obserwowane wcześniej zróżnicowania, ale nie zmieniły wyraźnie ich układu przestrzennego.
Celem artykułu jest przedstawienie i ocena stanu badań nad krajobrazem w Polsce oraz wskazanie możliwości wykorzystania doświadczeń w procesie implementacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Autorzy przedstawili podstawowe definicje i przykłady prowadzonych badań. Wykazali, że dorobek polskich geografów i ekologów krajobrazu w dziedzinie identyfikacji, analizy i oceny krajobrazów należy do wspólnej tradycji naukowej środkowej części Europy, uznawanej za jedną z najbardziej wszechstronnych w skali świata. Dorobek ten powinien stanowić podstawę prac nad kompleksową metodyką identyfikacji, delimitacjii waloryzacji jednostek krajobrazowych na potrzeby wdrożenia ustaleń Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w naszym kraju.
Celem artykułu jest przedstawienie językowego obrazu leksemu wieśniak we współczesnym języku polskim. Badanie przeprowadzono w oparciu o definicje zawarte w ogólnych i specjalistycznych słownikach języka polskiego oraz na podstawie ankiet. Pozwoliło to opisać stereotyp wieśniaka w świadomości Polaków, który zasadza się na połączeniu znaczenia gramatycznego i metaforycznego. Już nawet w opracowaniach leksykograficznych doszło do niepokojącego braku wyodrębnienia potocznego rozumienia tego słowa, tj. wieśniak – człowiek niekulturalny, niewychowany. W większości opracowań leksykograficznych komponent ze znaczenia gramatycznego człowiek ze wsi został wbudowany w definicje znaczeniowe metaforycznego rozumienia badanego leksemu. Również badania ankietowe potwierdzają tę tezę. Dla respondentów wieśniak to mieszkaniec wsi, który ponadto odznacza się następującymi cechami: brakiem obycia, nieznajomością kultury, posługiwaniem się gwarą, prostactwem, brakiem inteligencji.
Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji aglomeracji miejskiej i koncepcji obszaru metropolitalnego w geografii i planowaniu przestrzennym w ujęciach polskich autorów. Szczególną uwagę zwraca się na relacje między tymi koncepcjami, rozpatrywane w aspekcie morfologicznej i funkcjonalnej struktury dużego miasta. Dokonuje się przeglądu osiągnięć w dziedzinie delimitacji aglomeracji miejskich i obszarów metropolitalnych w Polsce. Przedstawia się pogląd, że metropolia i obszar metropolitalny, które są koncentracją funkcji społeczno-gospodarczych wysokiego rzędu i powiązań o zasięgu międzynarodowym, stanowią formę osadniczą wyżej zorganizowaną funkcjonalnie w porównaniu z aglomeracją miejską.
Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania diagramu Woronoja w badaniach przestrzennych aspektów dostępności placówek handlowych. Założony cel zrealizowano na przykładzie analizy rozmieszczenia i dostępności przestrzennej dyskontów sieci Biedronka, działających w Poznaniu. W badaniach statystycznych zastosowano metody wskaźnikowe charakteryzujące poziom dostępności oraz miary autokorelacji przestrzennej pozwalające zidentyfikować wzorce przestrzenne rozkładu badanych cech. W świetle uzyskanych wyników stwierdzono, że pomimo znacznej liczby sklepów dyskontowych Biedronka zlokalizowanych głównie w miejscach największej koncentracji ludności, dostępność tych placówek na terenie miasta Poznania była zróżnicowana przestrzennie. Praca wypełnia pewną lukę w polskiej literaturze w stosunku do bogatej w tym względzie literatury zagranicznej.
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań dostępności zasobów informacyjnych gmin wiejskich województwa łódzkiego. Badania prowadzone były w pierwszej połowie 2015 r. i odnosiły się do dwóch rodzajów zasobów informacyjnych: 1) związanych z operacyjnymi dokumentami określającymi politykę finansową gmin, oraz 2) związanych z dokumentami o charakterze strategicznym, wyznaczającymi politykę przestrzenną. Dane empiryczne zgromadzono w oparciu o dostosowaną metodę WAES (Website Attribute Evaluation System), która wykorzystywana jest w analizach dostępności i przejrzystości portali internetowych. Metoda pozwoliła na określenie dostępności zasobów informacyjnych w analizowanych jednostkach samorządu. Następnie, dzięki wykorzystaniu metod analizy statystycznej, wskazano prawidłowości w udostępnianiu zasobów informacyjnych przez badane gminy wiejskie. Autorzy potwierdzili hipotezę, że jakość dostępu do zasobów informacyjnych gmin jest rezultatem konieczności zapewnienia transparentności działań samorządu finansowanych ze środków pomocowych Unii Europejskiej.
Celem artykułu jest przedstawienie wyników działań realizowanych w latach 2006–2013 w ramach projektów unijnych przez wybrane gminy z województwa łódzkiego na rzecz poprawy szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z terenów wiejskich. Projekty wspierały przemiany w wybranych (i zdefiniowanych) obszarach nierówności w zakresie edukacji na wsi, począwszy od edukacji przedszkolnej poprzez wdrażanie programów w szkołach ogólnych oraz pozyskiwanie środków na programy doskonalenia nauczycieli. Dzięki funduszom unijnym możliwa jest realizacja kompleksowych działań wspierających istniejące placówki oświatowe oraz powoływanie nowych, doposażanie bazy dydaktycznej, w tym także tworzenie bogatej infrastruktury sportowej, zmianę kwalifikacji kadry pedagogicznej, jak również inwestycje w infrastrukturę edukacyjną. Punktem wyjścia są dane statystyczne dotyczące zrealizowanych w okresie 2006–2013 projektów w edukacji przy wykorzystaniu środków UE w województwie łódzkim. Następnie zaprezentowane są przykłady zrealizowanych projektów (z uwzględnieniem obszaru nierówności) w trzech gminach województwa łódzkiego: Drużbice z powiatu bełchatowskiego, Grabów z powiatu łęczyckiego i Kowiesy z powiatu skierniewickiego. Podstawowym materiałem są źródła zastane, pozyskane na szczeblu województwa oraz analizowanych gmin.
Celem artykułu jest przedstawienie założeń ontologicznych właścicieli i osób zarządzających różnymi rodzajami obiektów noclegowych na obszarach wiejskich; zróżnicowane ontologie otwierają obszary wiejskie o funkcji turystycznej na odmienne paradygmaty rozwoju. Przeprowadzone badania odpowiadają na dwa zasadnicze pytania badawcze, tj. 1) jakie paradygmaty rozwoju są identyfikowalne na obszarach wiejskich oraz 2) jakie jest znaczenie czynnika osobistego i społecznego dla rozwoju obszarów wiejskich w ramach zróżnicowanych ontologii rozwoju. Główną metodą jakościową zastosowaną na potrzeby niniejszego badania były strukturyzowane indywidualne wywiady pogłębione. Przeprowadzono je w 2019 r. z 14 właścicielami i osobami zarządzającymi obiektami noclegowymi zlokalizowanymi w województwie łódzkim. Zdefiniowanie pojęcia rozwoju dla uczestników badania nie było proste. Bezpośrednie odniesienia do neoliberalnego paradygmatu wzrostu gospodarczego (zwiększenie obłożenia, wzrost przychodów, zwiększenie liczby oferowanych miejsc noclegowych) pojawiły się w opiniach menedżerów obiektów hotelowych czy ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych. Właściciele gospodarstw agroturystycznych koncentrowali się natomiast na elementach takich jak jakość życia na wsi czy budowanie dobrych relacji z mieszkańcami i turystami. Nie znaczy to jednak, że wartości te były obce menedżerom obiektów komercyjnych. Zarówno oni, jak i właściciele obiektów noclegowych są „agentami zmiany”: odrzucają monofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, utożsamiają się często z niekapitalistycznymi paradygmatami rozwoju, pośredniczą w relacjach między turystami a lokalnymi społecznościami, umiejętnie korzystają z lokalnego kapitału ludzkiego i społecznego oraz przyczyniają się do jego rozwoju. <br>
Celem artykułu jest przedstawienie zmian w specjalizacji regionalnej produkcji rolnej w Polsce w latach 2004‑2019. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, w jakiej produkcji rolnej dany region się specjalizuje i w jakim stopniu. Przyjęto następującą hipotezę badawczą: na zmiany specjalizacji produkcji rolnej w regionach mają wpływ rolnicy korzystający z opłat bezpośrednich oraz innych form pomocy finansowej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Do określenia poziomu i zmian specjalizacji regionalnej w badaniach wykorzystano iloraz lokalizacji LQ oraz obliczono tempo zmian w trakcie badanego okresu czasu. W badanym okresie produkcja roślinna, która jest bardziej związana z warunkami klimatycznymi niż zwierzęca, charakteryzowała się większym zróżnicowaniem (zmieniała się w czasie). Województwa zachodnie odznaczały się wysokim poziomem specjalizacji produkcji roślinnej. Wynikało to ze struktury agrarnej tych województw, gdzie przeważały gospodarstwa duże i bezinwentarzowe. W przypadku produkcji zwierzęcej sytuacja wyglądała inaczej. Na poziom wskaźnika specjalizacji zwierzęcej produkcji towarowej wpłynął przede wszystkim wyraźny wzrost udziału towarowej produkcji mleka. Dotyczyło to regionów północno-wschodniej Polski tj. podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, które również specjalizowały się w produkcji mięsa wołowego.
Celem artykułu jest przedstawienie zmian w zasobach kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich Polski i wschodnich Niemiec. Wskazano, że finansowanie UE może być jednym z czynników zmniejszających zdiagnozowane problemy demograficzne. Przedstawiono genezę badań nad kapitałem ludzkim jako jednym z najważniejszych zasobów ekonomicznych. W tym celu dokonano przeglądu teorii ekonomicznych z uwzględnieniem miejsca i roli kapitału ludzkiego w rozwoju społeczno-ekonomicznym kraju i regionu. Obszarem badań była Polska północna i zachodnia oraz wschodnie Niemcy. Do oceny jakości i ilości kapitału ludzkiego przyjęto elementy demograficzne (przyrost naturalny, migracje) oraz społeczne (współczynnik obciążenia ekonomicznego, bezrobocie). Przeprowadzone badania pozwoliły na wyłonienie na obszarach wiejskich obszarów wzrostu kapitału ludzkiego oraz potencjalnych obszarów problemowych.
Celem artykułu jest przegląd definicji odporności, w tym odporności regionalnej i miejskiej, a także identyfikacja najważniejszych interpretacji terminu odporność. Na podstawie przeglądu literatury wskazano na podejścia praktyczne do wzmacniania odporności, podejścia badawcze oraz szkoły myśli. Wyniki przeprowadzonej kwerendy wskazują, że pojęcie odporności regionalnej relatywnie często odnosi się do gospodarki, a odporności miejskiej – do funkcji i systemów oraz do kwestii społecznych. Początkowo w badaniach odporności dominowała interpretacja inżynieryjna, a obecnie stosowane jest głównie ujęcie systemowe odwołujące się do interpretacji ewolucyjnej. Coraz częściej wskazuje się także na zdolności transformacyjne jako cechę kluczową dla budowania odpornych systemów społeczno-ekologicznych. Wśród podejść badawczych należy wymienić podejście równowagowe, systemowe, zależności od ścieżki rozwoju oraz długoterminowe. Zidentyfikowane szkoły myśli obejmują szkołę aglomeracji kapitału ludzkiego, struktury przemysłowej, różnorodności gospodarczej i innowacji, a także odwołującą się do instytucji.
Celem artykułu jest przegląd literatury zawierającej rozważania w zakresie metod wyceny dóbr publicznych na obszarach wiejskich oraz stworzenie koncepcyjnych podstaw wyceny endogenicznego wpływu dóbr publicznych na zasoby na obszarach wiejskich, stosując nowe podejście: tzw. metodę renty ekonomicznej (economic surplus valuation method – ESV), które wykorzystuje koncepcję nadwyżki producenta i konsumenta. Cechą wyróżniającą ESV na tle innych metod posiłkujących się wartością rynkową jest przyjęcie założenia, że dobra publiczne wywierają endogeniczny wpływ na zasoby i ich produktywność, ale nie występują w modelu jako zmienne egzogeniczne (jak to ma miejsce w metodach wyceny hedonicznej, tzw. hedonic pricing methods – HPM). Istotą podejścia zaproponowanego w artykule jest przypisanie określonej części wariancji dochodu do losowych efektów modelu wynikających z poziomu dostępności dóbr publicznych. Ponadto w ten sposób ogranicza się problemy związane z błędami specyfikacji modeli w HPM. Autorzy udowadniają tezę, że pomijanie endogenicznego wpływu dóbr publicznych na zasoby i ich produktywność może prowadzić do wypaczonych wyników prowadzonych analiz w tym zakresie.
Celem artykułu jest rozpoznanie roli rzadkich, specyficznych (w tym unikatowych) zasobów w strategiach rozwoju wybranych gmin wiejskich peryferyjnych (czyli położonych poza podregionami dużych miast). Gminy do badań dobierano spośród gmin: o najwyższych dochodach własnych na 1 mieszkańca średnio w latach 2010–2014, o najwyższym wskaźniku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1000 osób w wieku produkcyjnym, a także posiadających rzadkie zasoby (uzdrowisko, atrakcje krajoznawcze). Gminy sąsiadujące z miastem były wyłączone z badań. Źródłem informacji były listy czynników sytuacyjnych do analizy SWOT i inne elementy treści zawarte w badanych strategiach. Jako metody badawcze stosowane były: analiza i klasyfikacja badanych zasobów oraz analiza innych części badanych dokumentów. Stwierdzono, że najbardziej do rozwoju gmin wiejskich przyczyniły się surowce mineralne (węgiel brunatny) i walory turystyczne, zwłaszcza morze z plażami. Dokumenty strategiczne gmin mają zróżnicowaną jakość. W wielu z nich w niedostatecznym stopniu eksponuje się specyfikę zasobów. Powszechne są błędy metodyczne w analizie SWOT. Rzadko spotyka się dobrą misję.
Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: jakie są przestrzenne cechy współpracy w projektach dotyczących turystyki transgranicznej w regionie Morza Bałtyckiego? Korzystając z metod analiz przestrzennych GIS, metod statystycznych oraz analizy dokumentów projektowych, przeprowadzono syntetyczne badania współpracy beneficjentów projektów turystycznych w ramach programów Interreg IV A, B i C w regionie Morza Bałtyckiego. Przedstawiono przestrzenny charakter tej współpracy w formie opisowej i kartograficznej, uwzględniając lokalizacje beneficjentów, wysokości budżetów, rolę w projekcie, koncentrację, powiązania oraz zrealizowane tematy. Od nowego podziału geopolitycznego świata po II wojnie światowej, przez zmiany polityczne zachodzące po zburzeniu muru berlińskiego w 1989 r. do czasów obecnych, w regionie Morza Bałtyckiego można wyróżnić okresy mniej lub bardziej intensywnej współpracy transgranicznej, co jest powiązane ze stopniem otwarcia granic i odpowiada koncepcji bordering – debordering – rebodering. Zaobserwowano, że w fazie debordering (otwarcia granic), która cechuje się intensywną współpracą prowadzącą do integracji i kreowania przestrzeni transgranicznej, występują istotne różnice pomiędzy zachodnią i wschodnią częścią regionu, tzw. „starą“ i „nową“ Europą w niemal wszystkich badanych aspektach. Trwałość „żelaznej kurtyny“, która w drugiej połowie XX w. dzieliła tę części regionu, sugeruje, iż projekty unijne dotychczas nie doprowadziły do znaczącego zniwelowania różnic pomiędzy państwami, które nie współpracowały przez większą część XX w.

1
2
3
of
6

This page uses 'cookies'. More information