Rola zasobów krajobrazu kulturowego obszarów wiejskich w procesie odnowy wsi i rozwoju lokalnego na przykładzie Długiej Gośliny w województwie wielkopolskim = Role of cultural landscape resources of rural areas in the process of rural renewal and local development. Case of Długa Goślina in the Wielkopolskie Province

Szczepańska, Magdalena; Wilkaniec, Agnieszka

doi:1642-4689

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Rola zasobów krajobrazu kulturowego obszarów wiejskich w procesie odnowy wsi i rozwoju lokalnego na przykładzie Długiej Gośliny w województwie wielkopolskim = Role of cultural landscape resources of rural areas in the process of rural renewal and local development. Case of Długa Goślina in the Wielkopolskie Province Szczepańska, MagdalenaWilkaniec, Agnieszka

Struktura obiektu

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 45

Szczepańska, Magdalena ; Wilkaniec, Agnieszka

resources and hazards of cultural landscape ; characteristics of landscape ; rural renewal ; rural multifunctional development ; local development

In rural areas, there is a wealth of historical resources of the cultural landscape which may determine the socio-economic development of these areas. Given the explosive transformation of the modern countryside, there is an urgent need to find effective tools and methods to protect its cultural heritage. This protection cannot be limited to "freezing" historical forms; it should involve proactive measures affecting the quality of the landscape and the functionality of those areas, which can significantly increase their development potential. The relevant landscape research was conducted in the Długa Goślina village in the Wielkopolska Province. After identifying resources of the village's cultural landscape and determining state of their behaviour and analysing planning documents, an attempt was made to identify the opportunities and the threats to the area’s development. The aim of the research was to identify activities within the framework of village renewal, as potential development scenarios, possibly also implemented in other settlement units. Długa Goślina has features typical of a Wielkopolska village: the agricultural function limited to residential and service functions, which causes a deformation of the historical village pattern. But in terms of resources, its cultural landscape has a considerable diversity of values, which when properly interpreted and developed, can be an important basis of local development. For the village under study, preliminary conservation works were proposed. Once the public accepts these activities and effective implementation of them, it will be possible to prepare a scenario for the development of cultural tourism. Given the functioning of agricultural holdings and close market, optional or parallel development would be based on the concept of organic farming. It seems that the proposed development directions for Długa Goślina have a universal character and, when properly adapted to the local conditions prevailing in other settlements, can be used in village renewal projects in Wielkopolska.

1. Bański J., 2008, Strefa podmiejska – już nie miasto, jeszcze nie wieś, [w:] A. Jezierska-Thöle, L. Kozłowski (red.), Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejsko-wiejskiego w Polsce, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
2. Bański J., 2014, Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 441–470.
3. Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, 3, Warszawa.
4. Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie przestrzenne w architekturze krajobrazu, Ossolineum, Kraków.
5. Bogdanowski J., 1994, Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych w studiach i projektowaniu, Politechnika Krakowska, Kraków.
6. Bogdanowski J., 1996, Projekt standardowego opracowania problematyki ochrony wartości kulturowego krajobrazu i środowiska w studium do planu i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, Krajobrazy 12 (24), Ośrodek Ochrony Zabytkowego krajobrazu, Warszawa.
7. Brust M., 2004, Najdawniejsze dzieje Ziemi Obornicko-Rogozińskiej w okresie od XII do końca XIV wieku na podstawie źródeł pisanych, Oborniki (maszynopis).
8. Chmielewski T. J., Myga-Piątek U., Solon J., 2015, Typologia aktualnych krajobrazów Polski, Przegląd Geograficzny, 87, 3, s. 377–408.
9. Chojnacka M., Wilkaniec A., 2011, Tradycyjny ogród wiejski – historia i współczesne inspiracje, [w:] M. E. Drozdek (red.), Zieleń miast i wsi współczesna i zabytkowa. Rośliny do zadań specjalnych, Oficyna Wydawnicza Państwowej Szkoły Zawodowej w Sulechowie, Sulechów-Kalsk, s. 193–206.
10. Cymerman R., Falkowski J., Hopfer A., 1992, Krajobrazy wiejskie (klasyfikacja i kształtowanie), Wydawnictwo Art., Olsztyn.
11. Czapiewska G., 2012, Wioski tematyczne sposobem na aktywizację gospodarczą i społeczną regionu, Studia i Materiały, Miscellanea Oeconomicae 16, 1, s. 109–123.
12. Duriasz-Bułhak J., Połomski K., Potok A., (red.) 2011, Rzecz o dziedzictwie na wsi. Rady, przykłady, informacje, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
13. Głębocki B., 2008, Zmiany w strukturze własnościowej i użytkowaniu gruntów Poznaniu i jego sferze podmiejskiej, [w:] T. Kaczmarek, A. Mizgajski (red.), Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, s. 177–192.
14. GUS, 2016, Bank Danych Lokalnych.
15. Heffner K., 2001, Transformacja układów osadniczych wsi a wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, [w:] A. Rosner, I. Bukraba-Rylska (red.), Wieś i rolnictwo na przełomie wieków, PAN IRWiR, Centrum Naukowo-Wdrożeniowe SGGW, Warszawa.
16. Hełpa-Liszkowska K., 2013, Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju lokalnego, Studia Oeconomica Posnaniensia, 1, 6 (255), s. 7–18.
17. Idziak W., 2008, Wymyślić wieś od nowa. Wioski tematyczne, Alta Press, Koszalin.
18. Jaszczak A., Hernik J., 2012, Potencjał krajobrazów kulturowych podstawą kreacji przestrzeni rekreacyjnej. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, 3, II, PAN, Oddział w Krakowie, s. 91–104.
19. Kacprzak E., Kołodziejczak A., 2011, Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2006–2009, Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 14, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 117–136.
20. Kaleniewicz A., 2008, Cysterski Szlak Rowerowy w północnej Wielkopolsce, Związek Międzygminny Puszcza Zielonka, Murowana Goślina.
21. Kaługa I., 2009, Korzyści dla rolnictwa wynikające z gospodarowania na obszarach Natura 2000, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
22. Karg J., Karlik B., 1993, Zadrzewienia na obszarach wiejskich, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań.
23. Kłoczko-Gajewska A., 2014, Can we treat thematic villages as social innovations? Journal of Central European Green Innovation, 2 (3), s. 49–59.
24. Kłodziński M., 1996, Wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich w Polsce i w krajach Unii Europejskiej, SGGW, Warszawa.
25. Kondracki J., 1976, Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, PWN, Warszawa.
26. Konopka M., 2001, Każde miejsce opowiada swoja historię czyli rzecz o dziedzictwie wiejskim, Fundacja Fundusz Współpracy, Poznań.
27. Kostrowicki J., 1976, Obszary wiejskie jako przestrzeń wielofunkcyjna. Zagadnienia badawcze i planistyczne, Przegląd Geograficzny 68, 4, s. 601–611.
28. Kruczek Z., Walas B., 2009, Nowoczesne postrzeganie promocji kulturowych produktów turystycznych, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka – wspólnie zyskać, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa, Łódź, s. 335–360.
29. Krzyminiewska G., 2010, Kultura ekonomiczna młodzieży wiejskiej i jej znaczenie w rozwoju społeczno-gospodarczym obszarów wiejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
30. Krzyminiewska G., 2010, Kulturowe aspekty rozwoju obszarów wiejskich, [w:] S. Sokołowska, A. Mijal (red.), Wieś i rolnictwo w procesie zmian, Czynniki rozwoju obszarów wiejskich, Uniwersytet Opolski, Opole.
31. Kulse N., Wojczak Z., 2004, Murowana Goślina i okolice. Przewodnik, Murowana Goślina.
32. Lipińska B., 2003, Kultura użytkowania przestrzeni – degradacja krajobrazu wiejskiego [w:] I. Liżewska, W. Knercer (red.), Zachowane-ocalone? O krajobrazie kulturowym i sposobach jego kształtowania, Wydawnictwo Stowarzyszenie WK "Borussia", Olsztyn, s. 128–137.
33. Łęcki W., Jakimowicz T., Nowak H., 1994, Architektura Niedostrzegana, Wydawnictwo Abos, Poznań, s. 17–27.
34. Małek J., 2003, Turystyka kulturowa jako czynnik rozwoju lokalnego, Prace i Studia Geograficzne, 32, Warszawa.
35. Messtischblatt, 1940, http://mapy.amzp.pl (dostęp on-line: 24 marca 2016)
36. Mowszowicz J., 1975, Dziko rosnące rośliny użytkowe, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
37. Murzyn-Kupisz M., 2012, Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Zeszyty Naukowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Seria Specjalna, Monografie, 221, 350.
38. Myga-Piątek U., 2014, Ocena wartości i zagrożeń krajobrazów kulturowych Polski, Perspektywa Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Samorząd Terytorialny, 12, s. 7–19.
39. Niedźwiecka-Filipiak I., 2007, Idealny projekt odnowy wsi w praktyce, VI Europejski Kongres Odnowy Wsi w Kamień Śląskim, Materiały konferencyjne dostęp on-line: czerwiec 2017 http://www.umwd.dolnyslask.pl/fileadmin/user_upload/WROW/ODNOWA_WSI_DLS/prezentacje/irena.pdf
40. Niedźwiecka-Filipiak I., 2009, Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski Południowo-Zachodniej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław.
41. Niedźwiecka-Filipiak I., 2015, Walory miejscowości – tworzywem Sieci Najciekawszych Wsi, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole.
42. Ortofotomapa 2016, www.geoportal.gov.pl (dostęp on-line: 24 marca 2016).
43. Parysek J., 2001, Podstawy gospodarki lokalnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
44. Parysek J., 2008, Procesy suburbanizacyjne w aglomeracji poznańskiej [w:] T. Kaczmarek, A. Mizgajski (red.), Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, s. 71–90.
45. Plit F., 2016, Krajobrazy kulturowe w geografii polskiej – szkice, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
46. Plan Odnowy Sołectwa Długa Goślina na lata 2010–2017, Urząd Miasta i Gminy Murowana Goślina 2010, http://bip.murowana-goslina.pl/pliki/uchwaly/2007–10/401_2010.pdf (dostęp on-line: 24 marca 2016).
47. Raszeja E., 2013, Ochrona krajobrazu w procesie przekształceń obszarów wiejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
48. Raszeja E., Wilkaniec A., De Mezer E., 2010, Krajobraz i dziedzictwo kulturowe wsi w aglomeracji poznańskiej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
49. Raszeja E., Wolska N., 2009, Rozwój rekreacji z wykorzystaniem istniejących zasobów kulturowych w małych jednostkach osadniczych Wielkopolski, Nauka Przyroda Technologie, 3, 1, #35.
50. Richling A., Solon J., 1994, Ekologia krajobrazu, PWN, Warszawa.
51. Solon J., Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Kistowski M., 2015, Identyfikacja i ocena krajobrazów Polski – etapy i metody postępowania w toku audytu krajobrazowego w województwach, Problemy Ekologii Krajobrazu, 40, s. 55–76.
52. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Murowana Goślina, 2009, Uchwała Rady Miejskiej w Murowanej Goślinie nr XXXIII/321/2009, z dnia 28 września 2009 r.
53. Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W., 1880, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa.
54. Szafrański W., 2013, Romańszczyzna w Murowanej Goślinie pod Poznaniem. Na tropie wieży mieszkalnej we wczesnośredniowiecznej włości rycerskiej, Fontes Archaeologoci Posnanienses, XXVI, 1975, Poznań, s. 156–167.
55. Szczepańska M., 2014, Świadomość i aktywność społeczna w zakresie kształtowania i ochrony krajobrazu kulturowego obszarów wiejskich, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 26, Wydawnictwo Bogucki, Poznań, s. 135–148.
56. Szczepańska M., Wilkaniec A., 2014, Przekształcenia krajobrazu kulturowego wybranych wsi strefy podmiejskiej Poznania, Studia Obszarów Wiejskich, 35, s. 45–60.
57. Szczepańska M., Wilkaniec A., 2016, Outdoor advertising in the cultural landscape of rural areas attractive in tourist terms, Studia Obszarów Wiejskich, 43, s. 87–100.
58. Wilczyński R., 2012, Sieć najpiękniejszych wsi. Opracowanie eksperckie projektu – możliwości utworzenia sieci, Opole. (http://www.dziedzictwowsiopolskiej.pl/upload/users/krybak/files/opracowanie_koncepcji_najpiekniejszych_wsi_fina%C5%82.pdf (dostęp on-line: 24 marca 2016).
59. Wilczyński R., 2003, Odnowa wsi perspektywa rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów wiejskich, Poznań.
60. Wilczyński R., 2007, 10 lat odnowy wsi w Polsce – droga do celu, [w:] M. Kłodziński, M. Błąd i R. Wilczyński (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, s. 67–76.
61. Wójcik M., 2013, Przemiany społeczno-przestrzenne osiedli wiejskich. Studium przypadku Łódzkiego obszaru metropolitarnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.