Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej = Durability of the spatial differentiation characterising voting behaviour in Central and Eastern European countries

Kowalski, Mariusz

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Trwałość przestrzennego zróżnicowania zachowań wyborczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej = Durability of the spatial differentiation characterising voting behaviour in Central and Eastern European countries Kowalski, Mariusz

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 95 z. 1 (2023)

Kowalski, Mariusz : Autor

wybory ; zachowania wyborcze ; przestrzenne zróżnicowanie ; granice nieformalne ; Europa Środkowo-Wschodnia ; Polska ; Rumunia ; Litwa

Głównym celem opracowania jest identyfikacja głównych zjawisk i procesów związanych z zachowaniami wyborczymi w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Polska, Rumunia, Litwa) po 1989 r. Jedną z konsekwencji upadku systemu komunistycznego było wprowadzenie instytucji wolnych wyborów. Pomimo dziesięcioleci komunistycznego ujednolicania ujawniły one różnice pod względem sympatii politycznych. Ta zmienność miała również wymiar przestrzenny. Zaznaczyły się przede wszystkim różnice miasto-wieś. Dodatkowo, społeczności związane z sektorem uspołecznionym w rolnictwie różnią się od tych, w których indywidualne rolnictwo przetrwało. Obszary wiejskie o mniejszym udziale funkcji rolniczych (w których zachodzi suburbanizacja lub semiurbanizacja) również wykazują się odrębnymi cechami. Przebadany okres (1990‑2018) jest wyraźnie podzielony na dwa podokresy. W pierwszym, obejmującym lata 90. XX w. i kilka pierwszych lat nowego stulecia, sednem konfliktu politycznego był spór między postkomunistyczną lewicą a antykomunistycznymi partiami prawicowymi. W drugim, po 2004 r., wraz z wejściem w dorosłość młodszych roczników oraz postępującymi przemianami politycznymi i społeczno-gospodarczymi, spór ten stracił na znaczeniu. Pojawiły się nowe problemy, zarówno krajowe, jak i bardziej uniwersalne.

Autoritatea Electorală Permanentă, https://www.roaep.ro/prezentare/(05.03.2023).
Baltrušaitis, M. (red.). (1998). Lietuvos geografijos atlasas 9 klasei. Vilnius: Bredis.
Bański, J., Kowalski, M., & Mazur. M. (2009). Zachowanie wyborcze mieszkańców polskiej wsi. Przegląd Geograficzny, 81(4), 483‑506. https://doi.org/10.7163/PrzG.2009.1.3
Bartkowski, J. (2003). Tradycja i polityka: Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
Bereza, A., & Kasprzak, T. (2004). Wewnętrzny Sybir czyli ballada o pegeerach. Niebieska Linia, 5, 6‑9.
Braudel, F. (1982). On History. Chicago: University of Chicago Press.
Burneika, D., Baranauskaitė, A., & Ubarevičienė, R. (2017). Social segregation and spatial differentiation of electoral alignment in Vilnius metropolitan area. Geographia Polonica, 90(2), 87‑110. https://doi.org/10.7163/GPol.0089
Dawidson, K. (2004). Political representations of land property in Romania: Spatial consequences. The ECPR 2004 Joint Sessions of Workshops, 13‑18.04.2004, Uppsala, Sweden, https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/5362a741‑4b8a-4339‑856f-5133cbf9be75.pdf (05.03.2023).
Downs, W.M., & Miller, R.V. (2006). The 2004 presidential and parliamentary elections in Romania. Electoral Studies, 25(2), 409‑415. https://doi.org/10.1016/j.electstud.2005.10.007
Eberhardt, P. (1997). Przemiany narodowościowe na Litwie. Warszawa: Przegląd Wschodni.
Engelking, A. (2012). Kołchoźnicy: Antropologiczne studium tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Florczyk, A., & Żukowski, T. (1990). Nowa geografia polityczna Polski. W: L. Kolarska-Bobińska, P. Łukasiewicz, Z.W. Rykowski (red.), Wyniki badań - wyniki wyborów 4 czerwca 1989 (s. 275‑297). Warszawa: PTS.
Garber, I., & Bjornlund, E. (red.). (1992). The New Democratic Frontier: A Country by Country Report on Election in Central and Eastern Europe. Washington, DC: National Democratic Institute for International Affairs.
Howard, M.M. (2002). The Weakness of Civil Society in Post-Communist Europe. New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511840012
Huntington, S.P. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon and Schuster.
Jackson, J.E., Klich, J., & Poznańska, K. (2005). The Political Economy of Poland's Transition: New Firms and Reform Governments. New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511510182
Jańczak, J. (2015). "Phantom borders" and electoral behavior in Poland historical legacies, political culture and their influence on contemporary politics. Erdkunde, 69(2), 125‑137. https://doi.org/10.3112/erdkunde.2015.02.03
Johnson, R. (2002). Manipulating maps and winning elections: measuring the impact of malapportionment and gerrymandering. Political Geography, 21(1), 1‑31. https://doi.org/10.1016/S0962-6298(01)00070-1
Jurkynas, M. (2005). The 2004 presidential and parliamentary elections in Lithuania. Electoral Studies, 24(4), 770‑777. https://doi.org/10.1016/j.electstud.2005.03.002
Kavetskyy, I. (2010). Przestrzeń wyborcza Polski i Ukrainy: Ujęcie porównawcze. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Koneczny, F. (1962). On the plurality of civilisations. London: Polonica Publications.
Kosiński, L. (1960). Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r. Dokumentacja Geograficzna, 2. Warszawa: Instytut Geografii PAN.
Koulov, B. (1995). Geography of electoral preferences: the 1990 Great National Assembly elections in Bulgaria. Political Geography, 13(3), 241‑258.
Kovács, Z., & Dingsdale, A. (1998). Whither East European democracies? The geography of the 1994 Hungarian parliamentary election. Political Geography, 17(4), 437‑458. https://doi.org/10.1016/S0962-6298(97)00024-3
Kowalski, M. (2000). Geografia wyborcza Polski: Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989‑1998. Warszawa: IGiPZ PAN.
Kowalski, M. (2000). Spatial differentiation of electoral behaviour in Poland and Lithuania. W: J. Kitowski (red.), Eastern borders of European integration processes (s. 717‑733). Papers and Monographs of the Department of Economy, 19. Rzeszów: Filia UMCS.
Kowalski, M. (2001). Regional differentiation of electoral behaviour in countries of Central and Eastern Europe as the effect of the "civilisation clash". Revista Română de Geografie Politică, 3(1), 77‑90.
Kowalski, M. (2004). Zachowania wyborcze ludności wiejskiej a sytuacja społeczno-ekonomiczna wsi - identyfikacja procesów. W: J. Bański (red.), Polska przestrzeń wiejska: procesy i perspektywy (s. 131‑144), Studia Obszarów Wiejskich, 6. Warszawa: PTG.
Kowalski, M. (2008). Wileńszczyzna jako problem geopolityczny w XX wieku. W: P. Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich (s. 267‑296), Prace Geograficzne, 218. Warszawa: IGiPZ PAN.
Kowalski, M. (2014). Czy Wielkopolska była prawicowa? Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych w Polsce w latach dwudziestych XX wieku. Prace i Studia Geograficzne, 54, 89‑105.
Kowalski, M. (2016). Cykle pokoleniowe w czasie i przestrzeni. Przegląd Geograficzny, 88(4), 489‑510. http://doi.org/10.7163/PrzG.2016.4.4
Kowalski, M. (2019). Spatial differences in voting behaviour among the inhabitants of rural areas in Eastern Europe. W: J. Bański (red.), Three decades of transformation in the East-Central European countryside (s. 143‑163), Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-21237-7_7143
Kowalski, M. (2020). Uwarunkowania trwałości regionów polityczno-wyborczych w Polsce. W: P. Śleszyński (red.), Badania geograficzne dla rozwoju niepodległej Polski (s. 167‑181). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Lietuvos Respublikos vyriausioji rinkimų komisja, https://www.vrk.lt/home (05.03.2023).
Lietuvos Respublikos žemės fondo duomenys. (2017). zis.maps.arcgis.com/apps/MapSeries/index.html? appid=7369215081554742ac5806ee2dba7f11 (05.03.2023).
Lipset, S.M., & Rokkan, S. (1967). Party systems and voter alignments: cross-national perspectives. New York: Free Press.
Lopata, R. (1998). Authoritarian regime in interwar Lithuania: circumstances, legitimation, conception. Vilnius: Leituvos istorijos institutas.
Makowski, E. (1991). Od socjaldemokracji do "Solidarności": organizacje robotnicze w Wielkopolsce w XIX i XX wieku (do roku 1990). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Malowist, M. (2010). Western Europe, Eastern Europe and world development, 13th-18th centuries. Leiden - Boston: Brill.
Państwowa Komisja Wyborcza, https://pkw.gov.pl/(05.03.2023).
Piskorek, M., Szczęsna, K., & Wojtaszczyk, M. (2016). Geografia wyborcza Litwy ze szczególnym uwzględnieniem Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. W: M.W. Solarz (red.), Polacy na Litwie. Cztery szkice do obrazu polskiego mikrokosmosu (s. 13‑32). Warszawa: Trzecia Strona.
Powers, D.V., & Cox, J.H. (1997). Echoes from the past: the relationship between satisfaction with economic reforms and voting behavior in Poland. American Political Science Review, 91(3), 617‑633. https://doi.org/10.2307/2952078
Raciborski, J. (1997). Polskie wybory. Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego w latach 1989‑1995. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rammelt, H. (2015). Shadows of the past: Common effects of communism or different pre-communist legacies? An analysis of discrepancies in social mobilization throughout Romanian regions. Erdkunde, 69(2), 151‑160. https://doi.org/10.3112/erdkunde.2015.02.05
Roberts, A. (2008). Hyperaccountability: Economic voting in Central and Eastern Europe. Electoral Studies, 27(3), 533‑547. https://doi.org.10.1016/j.electstud.2008.01.008
Ronnås, P. (1984). Urbanization in Romania: A Geography of Social and Economic Change Since Independence. Stockholm: Economic Research Institute, Stockholm School of Economics.
Roper, S.D., & Fesnic, F. (2003). Historical legacies and their impact on post-communist voting behaviour. Europe-Asia Studies, 55(1), 119‑131. https://doi.org/10.1080/0966813022000034637
Secor, A.J. (2001). Ideologies in crisis: political cleavages and electoral politics in Turkey in the 1990s. Political Geography, 20(4), 539‑560. https://doi.org/10.1016/S0962- 6298(01)00011-7
Shelley, F.M. (2002). The Electoral College and the election of 2000. Political Geography, 21(1), 79‑83. https://doi.org/10.1016/S0962-6298(01)00062-2
Siegfried, A. (1913). Tableau politique de la France de l'Ouest sous la Troisième République. Paris: A. Colin.
Šimon, M. (2015). Measuring phantom borders: the case of Czech/Czechoslovakian electoral geography. Erdkunde, 69(2), 139‑150. https://doi.org.10.3112/erdkunde.2015.02.04
Sobczyński, M. (2008). Polskie doświadczenia w zakresie badania granic reliktowych i krajobrazu pogranicza. W: M. Kulesza (red), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych: Wybrane problemy geografii historycznej (s. 66‑78). Łódź: Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego.
Stokes, S. (red.). (2001). Public Support for Market Reforms in New Democracies. New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139175234
Stravinskienė, V. (2018). Od politycznej liberalizacji do stagnacji: stosunki litewsko-polskie na Wileńszczyźnie (1960‑1985). Biuletyn Historii Pogranicza, 16, 71‑87.
Treptow, K.W. (1996). Alegerile din decembrie 1937 şi instaurarea dictaturii regale. W: K.W. Treptow (red.), Romania and World War II (s. 37‑46). Iaşi: Centrul de Studii Româneşti.
Tucker, J. (2006). Regional Economic Voting: Russia, Poland, Hungary, the Czech Republic, and Slovakia, 1990‑1999. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511616136
von Hirschhausen, B., Grandits, H., Serrier, T., Müller, D., Kraft, C., (red.). (2015). Phantomgrenzen: Räume und Akteure in der Zeit neu denken. Göttingen: Wallstein Verlag.
von Löwis, S. (2015). Phantom borders in the political geography of East Central Europe: an introduction. Erdkunde. 69(2), 99‑106. https://doi.org.10.3112/erdkunde.2015.02.01
Wendt, J. (2004). Przestrzenne zróżnicowanie i uwarunkowania przenikania systemu demokratycznego w Polsce i Rumunii. Warszawa: Carta Blanca.
Zarycki, T. (1997). Nowa przestrzeń społeczno-polityczna Polski. Warszawa: ERRiL.
Żukowski, T. (1993). Polska scena polityczna w latach 1991‑92 w świetle wyników wyborów: ciągłość i zmiany. W: S. Gebethner (red.), Polska scena polityczna a wybory (s. 236‑260). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Inicjatyw Społecznych "Polska w Europie".