Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce = Illegal motorised tourism in the State Forests in Poland

Chylińska, Dagmara; Kołodziejczyk, Krzysztof

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce = Illegal motorised tourism in the State Forests in Poland Chylińska, DagmaraKołodziejczyk, Krzysztof

Object structure

Nielegalna turystyka zmotoryzowana na terenie Lasów Państwowych w Polsce = Illegal motorised tourism in the State Forests in Poland

Przegląd Geograficzny T. 94 z. 1 (2022)

Chylińska, Dagmara : Autor ; Kołodziejczyk, Krzysztof : Autor

Geografia -- czasopisma [KABA] ; Polska -- geografia -- czasopisma [KABA]

Lasy w Polsce, poza pełnieniem funkcji gospodarczych, są miejscem wypoczynku i rekreacji. Szczególną formą rekreacji jest nielegalna turystyka zmotoryzowana, polegająca na wjazdach do lasów samochodami typu off-road, quadami oraz motocyklami crossowymi i enduro. W artykule przeanalizowano rozkład przestrzenny tego zjawiska, jego nasilenie i charakter, oceniono skuteczność istniejących narzędzi walki z procederem oraz przedstawiono proponowane przez leśników rozwiązania mające na celu zarówno przeciwdziałanie łamaniu prawa, jak i znalezienie kompromisu dla spełniania potrzeb różnych grup użytkowników lasu. Dane uzyskano poprzez realizację badań ankietowych z nadleśnictwami. Spośród 332 nadleśnictw, które odesłały ankietę, zdecydowana większość (86,45%) odnotowuje takie wjazdy, najczęściej realizowane motocyklami i quadami, nieco rzadziej samochodami terenowymi. Stanowią one jednocześnie 66,74% ogółu nadleśnictw w Polsce. Zjawisko nielegalnej turystyki zmotoryzowanej w lasach dość równomiernie dotyczy całej Polski, będąc dla niektórych nadleśnictw jednym z najważniejszych problemów. Spośród 287 nadleśnictw dotkniętych tym problemem 90,59% ocenia go jako nasilający się lub pozostający na tym samym poziomie. Sprawcami są pojedyncze osoby, jak i grupy osób (z dominacją pierwszego), przy czym jednoznacznie przeważają osoby miejscowe. 42,86% respondentów za nieskuteczne uznało przepisy prawne odnoszące się do sytuacji nielegalnych wjazdów do lasu, jako przyczyny wskazując zbyt niskie kary i zbyt małe uprawnienia Straży Leśnej.

Adamski, P., Ciapała, S., Gmyrek, K., Kolasińska, A., Mroczka, A., & Witkowski, Z. (2014). Negatywne konsekwencje przegęszczenia szlaków w Pienińskim Parku Narodowym i rezerwacie przyrody Wąwóz Homole. Folia Turistica, 31, 147‑164.
Adamski, P., Kolasińska, A., & Witkowski, Z. (2013). Co wynika z badań nielegalnej dyspersji w parkach narodowych? W: P. Cybula (red.), Prawne aspekty bezpieczeństwa w górach - turystyka, rekreacja, sport (s. 111‑121). Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej.
Adamski, P., Kolasińska, A., & Witkowski, Z. (2016). Czy zachowanie turystów w Pienińskim Parku Narodowym zależy od ich wiedzy i nastawienia do Parku? Pieniny - Przyroda i Człowiek, 14, 167‑174.
Akbar, K.F., Hale, W.H.G., & Headley, A.D. (2003). Assessment of scenic beauty of the roadside vegetation in northern England. Landscape and Urban Planning, 63(3), 139‑144. https://doi.org/10.1016/s0169-2046(02)00185-8
Bell, P.A., Greene, Th.C., Fisher, J.D., & Baum, A. (2004). Psychologia środowiskowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Biedroń, A. (2011). Turystyka motocyklowa w Polsce. Charakterystyka zjawiska i konsumentów. Prognoza rozwoju. Warszawa: Difin.
Buchwał, A., & Fidelus, J. (2008). The development of erosive and denudational landforms on footpaths sections in the Babia Góra massif and the Western Tatras. Geomorphologia Slovaca et Bohemica, 8(2), 14‑24.
Buchwał, A., Rogowski, M. (2010). The methods of preventing trail erosion on the examples of intensively used footpaths in the Tatra and the Babia Góra National Parks. Geomorphologia Slovaca et Bohemica, 10(1), 7‑15.
Cater, C.I. (2017). Tourism on two wheels: Patterns of motorcycle leisure in Wales. Tourism Management, 61, 180‑189. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2017.02.007
Ciapała, S., Zielonka, T., & Kmiecik-Wróbel, J. (2010). Metody zapobiegania nielegalnej dyspersji turystów i związanej z nią erozji gleby w Tatrzańskim Parku Narodowym. Folia Turistica, 22, 67‑89.
Cieszewska, A. (2008). Zasady organizacji turystyki i wypoczynku na obszarach leśnych w krajach Unii Europejskiej. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 10(3), 179‑192.
Cole, D. (1995). Experimental trampling of vegetation: I. Relationship between trampling intensity and vegetation response. Journal of Applied Ecology, 32(1), 203‑214. https://doi.org/10.2307/2404429
Cole, D., & Bayfield, N. (1993). Recreational trampling of vegetation: standard experimental procedures. Biological Conservation, 63(3), 209‑215. https://doi.org/10.1016/0006-3207(93)90714-c
Columbus, A. (2016). Ontario law change allows all off-road vehicles access to public roads. Northern Ontario Travel, 24.10.2016. Pobrane z: https://www.northernontario.travel/atving/ontariolaw-change-allows-all-off-road-vehicles-to-ride-public-roads (30.04.2021).
Dale, D., & Weaver, T. (1974). Trampling effects on vegetation of the trail corridors of north Rocky Mountains forests. Journal of Applied Ecology, 11(2), 767‑772. https://doi.org/10.2307/2402226
Denstadli, J.M., & Jacobsen, J.K.S. (2011). The long and winding roads: Perceived quality of scenic tourism routes. Tourism Management, 32(4), 780‑789. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.06.014
Eby, D.W., & Molnar, L. (2002). Importance of scenic byways in route choice: a survey of driving tourists in the United States. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 36(2), 95‑106. https://doi.org/10.1016/s0965-8564(00)00039-2
Fidelus, J. (2008). Rola ruchu turystycznego w przekształcaniu ścieżek i dróg turystycznych na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Prace Geograficzne, 120, 19‑29.
Fjelstul, J., & Fyall, A. (2015). Sustainable Drive Tourism: A Catalyst for Change. International Journal of Tourism Research, 17(5), 460‑470. https://doi.org/10.1002/jtr.2013
Frash, Jr.R.E., & Blose, J.E. (2019). Serious leisure as a predictor of travel intentions and flow in motorcycle tourism. Tourism Recreation Research, 44(4), 516‑531. https://doi.org/10.1080/02508281.2019.1626118
Frash, Jr R.E., Blose, J.E., Smith, W.W., & Scherhag, K. (2018). A multidisciplinary marketing profile of motorcycle tourists: explorers escaping routine to find flow on scenic routes. Tourism Recreation Research, 43(4), 432‑444. https://doi.org/10.1080/02508281.2018.1492767
Gołos, P. (2010). Społeczne znaczenie publicznych funkcji lasu - pożądany dla rekreacji i wypoczynku model drzewostanu i lasu. Leśne Prace Badawcze, 71(2), 149‑164.
Gołos, P. (2011). Ekonomiczne i finansowe aspekty rekreacyjnej i turystycznej funkcji lasu. Leśne Prace Badawcze, 72(3), 241‑251.
Gołos, P. (2018). Społeczne i ekonomiczne aspekty pozaprodukcyjnych funkcji lasu i gospodarki leśnej - wyniki badań opinii społecznej. Sękocin Stary: Instytut Badawczy Leśnictwa.
Gospodarek, J. (2007). Celowość i konieczność uchwalenia ustawy o szlakach turystycznych. W: P. Kuleczka (red.), Szlaki turystyczne a przestrzeń turystyczna (s. 65‑72). Warszawa: Zarząd Główny PTTK.
Gospodarek, J. (2012). Cele i zakres projektowanej ustawy o szlakach turystycznych. W: P. Cybula (red.), Szlaki turystyczne a prawo - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość (s. 11‑24). Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK.
Górowski, W. (2012). Odpowiedzialność karna za wypadki na szlakach turystycznych. W: P. Cybula (red.), Szlaki turystyczne a prawo - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość (s. 180‑192). Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK.
GUS. (2020). Rocznik Statystyczny Leśnictwa. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Hallo, J.C., & Manning, R.E. (2009). Transportation and recreation: a case study of visitors driving for pleasure at Acadia National Park. Journal of Transport Geography, 17(6), 491‑499. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2008.10.001
Hanrahan, J., Maguire, K., & Boyd, S. (2017). Community engagement in drive tourism in Ireland: case study of the Wild Atlantic Way. Journal of Heritage Tourism, 12(5), 509‑525. https://doi.org/10.1080/1743873x.2016.1242594
Hołowiecka, B., & Grzelak-Kostulska, E. (2013). Atrakcyjność turystyczna lasów w kontekście nowych tendencji i trendów w turystyce. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 15(4), 111‑116.
InfoIława. (2020). Stalowa linka rozpięta w poprzek wąskiej ścieżki. Jest ważna aktualizacja od Nadleśnictwa Iława. InfoIława: Iławski Dziennik Internetowy, 24.02.2020. Pobrane z: https://www.infoilawa.pl/aktualnosci/item/60240-stalowa-linka-rozpieta-w-poprzek-waskiej-sciezki-jest-wazna-aktualizacja-od-nadlesnictwa-ilawa (18.04.2021).
Kacprzyk, W., & Rothert, M. (2013). Turystyka konna w Lasach Państwowych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 15(4), 263‑269.
Kapłon, J. (2010). Co dalej ze szlakami turystycznymi? Gazeta Górska, 17(6), 4‑9.
Kasperska, A. (2014). Linka śmierci czyhała na motocyklistów w lesie w Wojcieszkowie koło Łukowa. Kurier Lubelski, 24.07.2014. Pobrane z: https://kurierlubelski.pl/linka-smierci-czyhala-namotocyklistow-w-lesie-w-wojcieszkowie-kolo-lukowa-wideo/ar/3517259 (18.04.2021).
Klocek, A. (1999). Pozaprodukcyjne funkcje lasu jako publiczne świadczenia gospodarki leśnej oraz stan jego równowagi. Sylwan, 143(12), 5‑20.
Kolasińska, A. (2010). Postawy turystów w odniesieniu do ochrony przyrody w świetle badań ankietowych na przykładzie Pienińskiego Parku Narodowego. Folia Turistica, 22, 207‑216.
Krakowska, K., Partyka, J., Popławski, Z., Stasiak, A., Śledzińska, J., & Włodarczyk, B. (2014). Szlaki turystyczne na obszarach przyrodniczo cennych. W: A. Stasiak, J. Śledzińska, & B. Włodarczyk (red.), Szlaki turystyczne: od pomysłu do realizacji (s. 297‑325). Warszawa - Łódź: Wydawnictwo PTTK "Kraj".
Lasy Państwowe. (2020). Ktoś rozciągnął linki pomiędzy drzewami, to może być przyczyną tragedii. Pobrane z: https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/ktos-rozciagnal-linki-pomiedzydrzewami-to-moze-byc-przyczyna-tragedii (18.04.2021).
Łajczak, A. (1996). Wpływ narciarstwa i turystyki pieszej na erozję gleby w obszarze podszczytowym Pilska. W: A. Łajczak, S. Michalik, Z. Witkowski (red.), Wpływ narciarstwa i turystyki pieszej na przyrodę Masywu Pilska (s. 131‑159). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk.
Nowicka, E. (2020). Jazda quadem i crossem w lesie nielegalna, informacja prasowa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu z dnia 20.11.2020 r.
Pasternak, T. (2014). Zwalczanie przestępstw i wykroczeń leśnych: wybrane procedury. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych.
Pieńkos, K. (red.) (2004). Problemy zrównoważonego rozwoju turystyki, rekreacji i sportu w lasach. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Prideaux, B., & Carson, D. (red.) (2011). Drive Tourism: trends and emerging markets. Abingdon: Routledge.
Qiu, H., Hsu, C., Li, M., & Shu, B. (2018). Self-drive tourism attributes: influences on satisfaction and behavioural intention. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 23(4), 395‑407. https://doi.org/10.1080/10941665.2018.1445117
Robaczyński, W. (2006). Przegląd uwarunkowań zagospodarowania przestrzeni, zasad tworzenia i funkcjonowania szlaków turystycznych (analiza prawna), maszynopis.
Robaczyński, W. (2007). Refleksje na temat prawnej regulacji szlaków turystycznych. W: P. Kuleczka (red.), Szlaki turystyczne a przestrzeń turystyczna (s. 55‑64).
Robaczyński, W. (2012). Odpowiedzialność cywilna za wypadki na szlakach turystycznych. W: P. Cybula (red.), Szlaki turystyczne a prawo - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość (s. 148‑161). Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK.
Roovers, P., Verheyen, K., Hermy, M., & Gulinck, H. (2004). Experimental trampling and vegetation recovery in some forest and heathland communities. Applied Vegetation Science, 7(1), 111‑118. https://doi.org/10.1111/j.1654-109x.2004.tb00601.x
Scuttari, A. (2019). Cycling and Motorcycling Tourism: An Analysis of Physical, Sensory, Social, and Emotional Features of Journey Experiences. Cham: Springer Nature Switzerland AG.
Skłodowski, J., & Gołos, P. (2016). Przydatność szlaków turystycznych oraz elementów infrastruktury w świetle wyników ogólnopolskiego badania opinii społecznej. Sylwan, 160(3), 238‑246.
Stępień, E. (2005). Możliwości promowania i ograniczenia rozwoju turystyki i rekreacji w lasach. Turystyka i Rekreacja, I/2005, 39‑42.
Sykes, D., & Kelly, K.G. (2016). Motorcycle drive tourism leading to rural tourism opportunities. Tourism Economics, 22(3), 543‑557. https://doi.org/10.5367/te.2014.0454
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, Dz.U. 1971 Nr 12 poz. 114, t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 281.
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Dz.U. 1991 Nr 101 poz. 444, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1463.
Weaver, T., & Dale, D. (1978). Trampling effects of hikers, motorcycles and horses in meadows and forests. Journal of Applied Ecology, 15(2), 451‑457. https://doi.org/10.2307/2402604
Witkowski, Z., Mroczka, A., Adamski, P., Bielański, M., & Kolasińska, A. (2010). Nielegalna dyspersja turystów - problem parków narodowych i rezerwatów przyrody w Polsce. Folia Turistica, 22, 35‑65.
Zawadka, J. (2015). Podróże motocyklowe jako niszowa forma turystyki kwalifikowanej oraz preferencje i zachowania ich uczestników. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 379, 156‑164. https://doi.org/10.15611/pn.2015.379.15