Zmiany składu gatunkowego i wskaźników struktury zbiorowisk roślinnych w latach 2001‑2018 na wybranych powierzchniach stałych w Kampinoskim Parku Narodowym = Changes of species composition and structural indices among plant communities in 2001‑2018 on selected permanent plots in Kampinos National Park

Solon, Jerzy (1954– ); Otręba, Anna; Andrzejewska, Anna; Zaniewski, Piotr T.

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zmiany składu gatunkowego i wskaźników struktury zbiorowisk roślinnych w latach 2001‑2018 na wybranych powierzchniach stałych w Kampinoskim Parku Narodowym = Changes of species composition and structural indices among plant communities in 2001‑2018 on selected permanent plots in Kampinos National Park Solon, Jerzy (1954– )Otręba, AnnaAndrzejewska, AnnaZaniewski, Piotr T.

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 93 z. 3 (2021)

Solon, Jerzy (1954– ) : Autor ; Otręba, Anna : Autor ; Andrzejewska, Anna : Autor ; Zaniewski, Piotr T. : Autor

Poland ; Kampinos National Park ; permanent plots ; phytosociological record ; vegetation dynamics ; fluctuation ; regeneration

On the basis of 2001, 2007, 2012 and 2018 phytosociological records obtained from 52 permanent plots distributed across Poland’s Kampinos National Park, it proved possible to determine main directions of change in the ecological character of undergrowth. Reference to similarity of species composition on the plots between 2001 and 2018 allowed for the identification of Groups: A (occurring in boggy alder forest habitats, and comprising communities at different successional stages), B (coniferous and mixed-coniferous forests), C (oak-hornbeam forests and similar communities) and D (vegetation representing different dynamic stages of the succession from non-forest to forest communities). Irrespective of each plot’s unique history, the above Groups of plots could be characterised in line with specific sets of features subject to directional change during the period under analysis. Where Group A communities were concerned, a rise in the level of ground water and a decline in the content of organic carbon in soil were experienced, with the result that fen sedge species (Scheuchzerio-Caricetea) came to play a reduced role, even as there was a steadily-increasing role for species associated with communities flooded at least periodically (hence Potamogetonetea and Bidentetea). This was accompanied by a decrease in the number of shrub species and an increase in the number of bryophyte species. There were also increases in the proportions of geophytes and species associated with habitats more abundant in nitrogen. Group B communities were likewise subject to rising water tables, albeit changes not reflected directly in differing vegetation characteristics. The carbon: nitrogen ratio in soils here increased, as did numbers of species characteristic of undergrowth, as well as the bryophyte layer. Nevertheless, where undergrowth species were concerned, the role of those typical for open sandy grasslands (Koelerio-Corynephoretea) is seen to be declining, with this inter alia denoting increased shares of species either tolerant of shade or avoiding full illumination. There has also been a decline affecting hemicryptophytes, even as species associated with more nitrogen-rich habitats have come to account for greater shares. Where Group C communities encountered higher water levels, certain patches present in wetter habitats saw increases in the role played by species characteristic for class Bidentetea. The sorption capacities of soils here decreased, while values for the C: N ratio rose. Tree and shrub species came to be fewer in number as numbers of undergrowth species rose. There were also increases in the roles of species characterising moist verges (Galio-Urticenea), as well as geophytes. Group D communities likewise encountered rising groundwater levels, but did not seem to experience directional change otherwise, within their phytocoenoses. The sorption capacity of their soils nevertheless decreased. Overall, it was possible to note increases over the period in question when it came to numbers of species present in the tree, undergrowth and bryophyte layers. However, while the role of species characteristic for class Nardo-Callunetea increased, that of Trifolio-Geranietea species declined. And, while correlations between vegetation and soil characteristics proved to be different for each of the four groups of communities, there was no precluding model parameters differing significantly from one year of measurement to another.

Andrzejewska, A., & Olszewski, A. (2020). Zdarzenia ekstremalne i trendy zmian temperatury powierza i wielkości opadów atmosferycznych w Kampinoskim Parku Narodowym na podstawie danych pomiarowych Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Kampinos. W: A. Olszewski, A. Andrzejewska (red.), Zintergowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Aktualny stan i przemiany środowiska przyrodniczego geoekosystemów jako cecha wskaźnikowa zmian klimatu (s. 143‑159). Izabelin: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Andrzejewski, R. (red.). (2003). Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Tom 1. Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
de Bello, F., Valencia, E., Ward, D., & Hallett, L. (2020). Why we still need permanent plots for vegetation science. Journal of Vegetation Science, 31(5), 679‑685. https://doi.org/10.1111/jvs.12928
Czępińska-Kamińska, D., Cegielski, P., Chojnicki, J., Dzięgielewska-Sitko, A., Kondras, M., Kwasowski, W., Markowski, M., Michalski, W., & Sieczko, L. (2012). Trzeci cykl badań ekosystemów leśnych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym. Raport z prac wykonanych w 2012 r. Tom 1. Gleby (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Czępińska-Kamińska, D., Ferchmin, M., Kania, J., Kondras, M., Maciejewska, A., Majcher, H., Markowski, M., & Otręba, A. (2007). Monitoring zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Tom 1. Raport z prac wykonanych w 2007 roku (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Ellenberg, H., Weber, H.E., Düll, R., Wirth, V., Werner, W., & Paulissen, D. (1991). Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica, 18.
Faliński, J. (1991). Procesy ekologiczne w zbiorowiskach leśnych. Phytocoenosis, 3 (N.S.), Seminarium Geobotanicum, 1, 17‑41.
Ferchmin, M. (2012). Trzeci cykl badań ekosystemów leśnych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym. Raport z prac wykonanych w 2012 r. Tom 2. Roślinność (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Ferchmin, M., Markowski, M., & Solon, J. (2002). Monitoring zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Raport z prac wykonanych w 2001‑2002 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Fischer, F.M., Chytrý, K., Těšitel, J., Danihelka, J., & Chytrý, M. (2020). Weather fluctuations drive shortterm dynamics and long‐term stability in plant communities: a 25-year study in a Central European dry grassland. Journal of Vegetation Science, 31, 711‑721. https://doi.org/10.1111/jvs.12895
Gruszczyński, T., & Krogulec, E. (2012). Wybór wariantu renaturalizacji obszarów podmokłych w Kampinoskim Parku Narodowym. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 451, 45‑52.
Guido, A., & Pillar, V.D. (2017). Invasive plant removal: assessing community impact and recovery from invasion. Journal of Applied Ecology, 54(4), 1230‑1237. https://doi.org/10.1111/1365‑2664.12848
Hammer, Ø. (1999‑2018). PAST - Paleontological Statistics Version 3.22. Reference manual. Pobrane z: https://folk.uio.no/ohammer/past/past3manual.pdf (10.12.2018).
Hammer, Ø., Harper, D.A.T., & Ryan, P.D. (2001). PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Palaeontologia Electronica, 4(1), 1‑9.
Hyams, D.G. (2020). CurveExpert Professional Documentation. Release 2.7.3. Pobrane z: https://www.curveexpert.net/docs/curveexpert/pro/pdf/CurveExpertProfessional.pdf (15.11.2020).
Kazimierski, B., Sikorska-Maykowska, M., & Pilichowska-Kazimierska, E. (2003). Wody. W: R. Andrzejewski (red.), Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Tom 1. (s. 135‑212). Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Kobendza, R. (1930). Stosunki fitosocjologiczne Puszczy Kampinoskiej, Planta Polonica, 2.
Kondras, M., Czępińska-Kamińska, D., Oktaba, L., Kwasowski, W., & Jankiewicz, U. (2018). Badania glebowe na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w 2018 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Krogulec, E. (2004). Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej na podstawie przesłanek hydrodynamicznych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Krogulec, E., & Sikorska-Maykowska, M. (2001). Optymalne warunki do projektowania monitoringu lokalnego wód podziemnych i powierzchniowych - na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego. Gospodarka Wodna, 6, 251‑255.
Kucharski, L., Michalska-Hejduk, D., Kopeć, D., Dembek, A., Kębłowska, A., Kloss, M., & Otręba, A. (2010). Roślinność rzeczywista pasów bagiennych Kampinoskiego Parku Narodowego. Mapa w skali 1:40 000. Łódź: Eko-Graf.
Kurowski, J.K. (2007). Procesy syndynamiczne w zbiorowiskach leśnych wywołane odwodnieniem siedlisk. Leśne Prace Badawcze, 2, 27‑44.
Lenartowicz, M., Andrzejewska, A., Ferchmin, M., Owadowska, E., & Wierzbicki, A. (2006). Stacja Bazowa Pożary. W: A. Kostrzewski, R. Kruszyk (red.) Stan, przemiany i funkcjonowanie geoekosystemów Polski w latach 1994‑2004 na podstawie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (s. 173‑212). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Lenartowicz, M., Olszewski, A., & Andrzejewska, A. (2009). Bobry jako przyczyna zakłóceń monitoringu wód w zlewni ZMŚP Pożary. W: W. Bochenek, M. Kijowska (red.). Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w okresie przemian gospodarczych w Polsce (s. 69‑75). Szymbark: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Lindacher, R. (red.). (1995). Phanart Datenbank der Gefässpflanzen Mitteleuropas, Erklärung der Kennzahlen, Aufbau und Inhalt. Veröffentlichungen Geobotanischen Institut der ETH Stiftung Rübel, 125, Zürich.
Lorens, B. (2012). Przemiany roślinności Doliny Wieprza w Roztoczańskim Parku Narodowym. Inżynieria Ekologiczna, 29, 76‑86.
Matuszkiewicz, J.M. (red.). (2007). Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie, 8. Warszawa: IGiPZ PAN.
Matuszkiewicz, J.M., Kębłowska, A., Kowalska, A., Deręgowska, A., Otręba, A., Kołaczkowska, E., Ciurzycki, W., Popkiewicz, P., Mędrzycki, P., Zaniewski, P., Truszkowska, E., Torzewski, K., & Kamola, P. (2015). Roślinność rzeczywista pasów wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego. Mapa fitosocjologiczna. Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Matuszkiewicz, W. (2008). Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN.
Michalska-Hejduk, D. (2018). Monitoring szaty roślinnej. Obszar Dolna Łasica. Wetlands conservation and restoration in Puszcza Kampinoska Natura 2000 site Kampinoskie Bagna (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Munger, T.T. (1946). Watching a Douglas-fir forest for thirty-five years. Journal of Forestry, 44(10), 705‑708.
Sikorska-Maykowska, M., Krogulec, E., & Fic, M. (1998). Dokumentacja hydrogeologiczna z wykonanych piezometrów wraz z programem monitoringu na obszarze Kampinoskiego Parku Narodowego (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Sokal, R.R., & Rohlf, F.J. (1962). The comparison of dendrograms by objective methods. Taxon, 11(2), 33‑40.
Solon, J. (2003). Dynamika roślinności Kampinoskiego Parku Narodowego i jego otuliny. W: R. Andrzejewski (red.), Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy. Tom I (s. 413‑429). Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Solon, J. (2007). Przemiany zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego w ciągu 80 lat. W: J.M. Matuszkiewicz (red). Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie, 8 (s. 290‑343). Warszawa: IGiPZ PAN.
Solon, J. (2014). Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa na stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu w latach 2008‑2013. W: J. Wawrzoniak (red.), Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2013 roku na podstawie badań monitoringowych (s. 87‑152). Sękocin Stary: Instytut Badawczy Leśnictwa.
Solon, J. (2019). Zmiany składu florystycznego i warunków ekologicznych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w latach 2001‑2018 (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Solon, J. (2020). Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa na powierzchniach obserwacyjnych w latach 1998‑2019 (maszynopis). Sękocin Stary: Instytut Badawczy Leśnictwa.
Systematyka gleb Polski. (2019). Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze.
Torzewski, K., & Otręba, A. (2018). Resources of dead wood on surfaces for long-term research in the Kampinos National Park. Steciana, 22(4), 211‑216. https://doi: 10.12657/steciana.022.025
Wheeler, C.E., Omeja, P.A., Chapman, C.A., Glipin, M., Tumwesigye, C., & Lewis, S.L. (2016). Carbon sequestration and biodiversity following 18 years of active tropical forest restoration. Forest Ecology and Management, 373(1), 44‑55. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2016.04.025
Włoczewski, T. (1954). Materiały do badania zależności między drzewostanem i glebą w przestrzeni i w czasie. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, 123, 161‑249.
Zaniewski, P., & Solon, J. (2018). Badanie roślinności na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w 2018 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Zaniewski, P., Solon, J., Ferchmin, M., & Siedlecki, Ł. (2020). Zmiany bogactwa gatunkowego runa borów sosnowych na pasach wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego na początku XXI wieku. Sylwan, 164(4), 331‑342. https://doi.org/10.26202/sylwan.2019120