Zmiany składu gatunkowego i wskaźników struktury zbiorowisk roślinnych w latach 2001‑2018 na wybranych powierzchniach stałych w Kampinoskim Parku Narodowym = Changes of species composition and structural indices among plant communities in 2001‑2018 on selected permanent plots in Kampinos National Park

Solon, Jerzy (1954– ); Otręba, Anna; Andrzejewska, Anna; Zaniewski, Piotr T.

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zmiany składu gatunkowego i wskaźników struktury zbiorowisk roślinnych w latach 2001‑2018 na wybranych powierzchniach stałych w Kampinoskim Parku Narodowym = Changes of species composition and structural indices among plant communities in 2001‑2018 on selected permanent plots in Kampinos National Park Solon, Jerzy (1954– )Otręba, AnnaAndrzejewska, AnnaZaniewski, Piotr T.

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 93 z. 3 (2021)

Solon, Jerzy (1954– ) : Autor ; Otręba, Anna : Autor ; Andrzejewska, Anna : Autor ; Zaniewski, Piotr T. : Autor

Kampinoski Park Narodowy ; powierzchnie stałe ; zdjęcie fitosocjologiczne ; dynamika roślinności ; fluktuacja ; regeneracja

Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych z 52 powierzchni stałych w Kampinoskim Parku Narodowym, wykonanych w latach 2001, 2007, 2012 i 2018, określono główne kierunki zmian składu gatunkowego i wskaźników struktury runa. Podobieństwo składu gatunkowego między powierzchniami w latach 2001 i 2018 umożliwiło wyróżnienie czterech grup powierzchni: A – zbiorowiska o różnym stopniu wykształcenia występujące na siedliskach olsowych, B – bory i bory mieszane, C – grądy i zbiorowiska zbliżone oraz D – różne stadia sukcesyjne od zbiorowisk nieleśnych do lasu. Każda z grup charakteryzowała się swoistym zestawem cech zmieniających się w sposób kierunkowy. Ponadto dla każdej z nich inaczej kształtują się zależności korelacyjne między cechami roślinności i cechami gleby, a parametry modeli korelacyjnych mogą być istotnie różne dla różnych lat pomiarowych. Zaobserwowane korelacje między cechami roślinności a poziomem wody mają charakter ogólny, wynikający ze zróżnicowania między grupami zbiorowisk. Nie zaobserwowano natomiast związków między wzrostem poziomu wody a zmianami kierunkowymi cech roślinności ani w ujęciu ogólnym, ani w obrębie grup. Osiemnastoletni okres pomiarowy umożliwia śledzenie krótkoterminowych zmian w fitocenozach, ale jest zbyt krótki, aby stwierdzić występowanie wielkoobszarowych procesów wywołanych regionalnymi lub globalnymi zmianami środowiska, w tym klimatu. Specyfiką metodyczną opracowania było uwzględnienie tylko zmian systematycznych, prowadzących z okresu na okres w tym samym kierunku. Ujęcie bilansowe (różnica między pierwszym i ostatnim pomiarem) wskazuje na zmiany znacznie większej liczby charakterystyk, ale maskuje procesy fluktuacji w okresach dziesięcio- i piętnastoletnich.

Andrzejewska, A., & Olszewski, A. (2020). Zdarzenia ekstremalne i trendy zmian temperatury powierza i wielkości opadów atmosferycznych w Kampinoskim Parku Narodowym na podstawie danych pomiarowych Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Kampinos. W: A. Olszewski, A. Andrzejewska (red.), Zintergowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Aktualny stan i przemiany środowiska przyrodniczego geoekosystemów jako cecha wskaźnikowa zmian klimatu (s. 143‑159). Izabelin: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Andrzejewski, R. (red.). (2003). Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Tom 1. Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
de Bello, F., Valencia, E., Ward, D., & Hallett, L. (2020). Why we still need permanent plots for vegetation science. Journal of Vegetation Science, 31(5), 679‑685. https://doi.org/10.1111/jvs.12928
Czępińska-Kamińska, D., Cegielski, P., Chojnicki, J., Dzięgielewska-Sitko, A., Kondras, M., Kwasowski, W., Markowski, M., Michalski, W., & Sieczko, L. (2012). Trzeci cykl badań ekosystemów leśnych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym. Raport z prac wykonanych w 2012 r. Tom 1. Gleby (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Czępińska-Kamińska, D., Ferchmin, M., Kania, J., Kondras, M., Maciejewska, A., Majcher, H., Markowski, M., & Otręba, A. (2007). Monitoring zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Tom 1. Raport z prac wykonanych w 2007 roku (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Ellenberg, H., Weber, H.E., Düll, R., Wirth, V., Werner, W., & Paulissen, D. (1991). Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica, 18.
Faliński, J. (1991). Procesy ekologiczne w zbiorowiskach leśnych. Phytocoenosis, 3 (N.S.), Seminarium Geobotanicum, 1, 17‑41.
Ferchmin, M. (2012). Trzeci cykl badań ekosystemów leśnych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym. Raport z prac wykonanych w 2012 r. Tom 2. Roślinność (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Ferchmin, M., Markowski, M., & Solon, J. (2002). Monitoring zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Raport z prac wykonanych w 2001‑2002 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Fischer, F.M., Chytrý, K., Těšitel, J., Danihelka, J., & Chytrý, M. (2020). Weather fluctuations drive shortterm dynamics and long‐term stability in plant communities: a 25-year study in a Central European dry grassland. Journal of Vegetation Science, 31, 711‑721. https://doi.org/10.1111/jvs.12895
Gruszczyński, T., & Krogulec, E. (2012). Wybór wariantu renaturalizacji obszarów podmokłych w Kampinoskim Parku Narodowym. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 451, 45‑52.
Guido, A., & Pillar, V.D. (2017). Invasive plant removal: assessing community impact and recovery from invasion. Journal of Applied Ecology, 54(4), 1230‑1237. https://doi.org/10.1111/1365‑2664.12848
Hammer, Ø. (1999‑2018). PAST - Paleontological Statistics Version 3.22. Reference manual. Pobrane z: https://folk.uio.no/ohammer/past/past3manual.pdf (10.12.2018).
Hammer, Ø., Harper, D.A.T., & Ryan, P.D. (2001). PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Palaeontologia Electronica, 4(1), 1‑9.
Hyams, D.G. (2020). CurveExpert Professional Documentation. Release 2.7.3. Pobrane z: https://www.curveexpert.net/docs/curveexpert/pro/pdf/CurveExpertProfessional.pdf (15.11.2020).
Kazimierski, B., Sikorska-Maykowska, M., & Pilichowska-Kazimierska, E. (2003). Wody. W: R. Andrzejewski (red.), Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Tom 1. (s. 135‑212). Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Kobendza, R. (1930). Stosunki fitosocjologiczne Puszczy Kampinoskiej, Planta Polonica, 2.
Kondras, M., Czępińska-Kamińska, D., Oktaba, L., Kwasowski, W., & Jankiewicz, U. (2018). Badania glebowe na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w 2018 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Krogulec, E. (2004). Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej na podstawie przesłanek hydrodynamicznych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Krogulec, E., & Sikorska-Maykowska, M. (2001). Optymalne warunki do projektowania monitoringu lokalnego wód podziemnych i powierzchniowych - na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego. Gospodarka Wodna, 6, 251‑255.
Kucharski, L., Michalska-Hejduk, D., Kopeć, D., Dembek, A., Kębłowska, A., Kloss, M., & Otręba, A. (2010). Roślinność rzeczywista pasów bagiennych Kampinoskiego Parku Narodowego. Mapa w skali 1:40 000. Łódź: Eko-Graf.
Kurowski, J.K. (2007). Procesy syndynamiczne w zbiorowiskach leśnych wywołane odwodnieniem siedlisk. Leśne Prace Badawcze, 2, 27‑44.
Lenartowicz, M., Andrzejewska, A., Ferchmin, M., Owadowska, E., & Wierzbicki, A. (2006). Stacja Bazowa Pożary. W: A. Kostrzewski, R. Kruszyk (red.) Stan, przemiany i funkcjonowanie geoekosystemów Polski w latach 1994‑2004 na podstawie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (s. 173‑212). Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Lenartowicz, M., Olszewski, A., & Andrzejewska, A. (2009). Bobry jako przyczyna zakłóceń monitoringu wód w zlewni ZMŚP Pożary. W: W. Bochenek, M. Kijowska (red.). Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w okresie przemian gospodarczych w Polsce (s. 69‑75). Szymbark: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Lindacher, R. (red.). (1995). Phanart Datenbank der Gefässpflanzen Mitteleuropas, Erklärung der Kennzahlen, Aufbau und Inhalt. Veröffentlichungen Geobotanischen Institut der ETH Stiftung Rübel, 125, Zürich.
Lorens, B. (2012). Przemiany roślinności Doliny Wieprza w Roztoczańskim Parku Narodowym. Inżynieria Ekologiczna, 29, 76‑86.
Matuszkiewicz, J.M. (red.). (2007). Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie, 8. Warszawa: IGiPZ PAN.
Matuszkiewicz, J.M., Kębłowska, A., Kowalska, A., Deręgowska, A., Otręba, A., Kołaczkowska, E., Ciurzycki, W., Popkiewicz, P., Mędrzycki, P., Zaniewski, P., Truszkowska, E., Torzewski, K., & Kamola, P. (2015). Roślinność rzeczywista pasów wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego. Mapa fitosocjologiczna. Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Matuszkiewicz, W. (2008). Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN.
Michalska-Hejduk, D. (2018). Monitoring szaty roślinnej. Obszar Dolna Łasica. Wetlands conservation and restoration in Puszcza Kampinoska Natura 2000 site Kampinoskie Bagna (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Munger, T.T. (1946). Watching a Douglas-fir forest for thirty-five years. Journal of Forestry, 44(10), 705‑708.
Sikorska-Maykowska, M., Krogulec, E., & Fic, M. (1998). Dokumentacja hydrogeologiczna z wykonanych piezometrów wraz z programem monitoringu na obszarze Kampinoskiego Parku Narodowego (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Sokal, R.R., & Rohlf, F.J. (1962). The comparison of dendrograms by objective methods. Taxon, 11(2), 33‑40.
Solon, J. (2003). Dynamika roślinności Kampinoskiego Parku Narodowego i jego otuliny. W: R. Andrzejewski (red.), Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy. Tom I (s. 413‑429). Izabelin: Kampinoski Park Narodowy.
Solon, J. (2007). Przemiany zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego w ciągu 80 lat. W: J.M. Matuszkiewicz (red). Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie, 8 (s. 290‑343). Warszawa: IGiPZ PAN.
Solon, J. (2014). Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa na stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu w latach 2008‑2013. W: J. Wawrzoniak (red.), Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2013 roku na podstawie badań monitoringowych (s. 87‑152). Sękocin Stary: Instytut Badawczy Leśnictwa.
Solon, J. (2019). Zmiany składu florystycznego i warunków ekologicznych na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w latach 2001‑2018 (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Solon, J. (2020). Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa na powierzchniach obserwacyjnych w latach 1998‑2019 (maszynopis). Sękocin Stary: Instytut Badawczy Leśnictwa.
Systematyka gleb Polski. (2019). Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze.
Torzewski, K., & Otręba, A. (2018). Resources of dead wood on surfaces for long-term research in the Kampinos National Park. Steciana, 22(4), 211‑216. https://doi: 10.12657/steciana.022.025
Wheeler, C.E., Omeja, P.A., Chapman, C.A., Glipin, M., Tumwesigye, C., & Lewis, S.L. (2016). Carbon sequestration and biodiversity following 18 years of active tropical forest restoration. Forest Ecology and Management, 373(1), 44‑55. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2016.04.025
Włoczewski, T. (1954). Materiały do badania zależności między drzewostanem i glebą w przestrzeni i w czasie. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, 123, 161‑249.
Zaniewski, P., & Solon, J. (2018). Badanie roślinności na 52 stałych powierzchniach w Kampinoskim Parku Narodowym w 2018 r. (maszynopis). Izabelin: Archiwum Kampinoskiego Parku Narodowego.
Zaniewski, P., Solon, J., Ferchmin, M., & Siedlecki, Ł. (2020). Zmiany bogactwa gatunkowego runa borów sosnowych na pasach wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego na początku XXI wieku. Sylwan, 164(4), 331‑342. https://doi.org/10.26202/sylwan.2019120