Burza pod krakowskim Rynkiem Głównym. Z antropologicznego dystansu

Godula-Węcławowicz, Róża

doi:1429-0618

Przejdź do menu głównego
Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do treści
Przejdź do stopki

Pobierz

Tytuł: Burza pod krakowskim Rynkiem Głównym. Z antropologicznego dystansu

Abstrakt:

Jesienią roku 2010 otwarto w Krakowie nowe muzeum w podziemiach placu rynkowego. Udostępnienie ekspozycji publiczności wyciszyło spory, trwające ponad pięć lat. Kontrowersje dotyczyły samego pomysłu adaptacji podziemi, badań archeologicznych oraz aranżacji muzealnej ekspozycji. Przyczyną sporów były: sprzeczność interesów, środowiskowe konflikty, urażone ambicje, plotki a nawet pomówienia, słowem: emocje, a w tle – konflikty obozów politycznych szczególnie aktywizujące się przed wyborami lokalnych władz miasta. Nie wdając się w ocenę słuszności używanych wtedy argumentów, warto rozpatrzyć je w szerszym kontekście kulturowym. Patrząc z antropologicznego dystansu, daje się zauważyć wspólną płaszczyznę tych pozornie różnych wypowiedzi. Ujawniają one społeczne postawy wobec zmiany, która jest immanentną cechą kultury, ale reakcje na nie są zróżnicowane. Kluczową przyczyną zmiany kulturowej była polityczna transformacja, rozpoczęta w Polsce w roku 1989, która znacznie przyspieszyła z początkiem XX wieku. Jedną z jej konsekwencji był napływ zachodnio-europejskich wzorów kulturowych, a wraz z nimi refleksja nad dotychczasowym funkcjonowaniem miasta. Poszukiwano formuły działalności dostosowanej do labilnej ponowoczesności. Zmiana nawierzchni placu rynkowego uświadomiła władzom możliwość wykorzystania kubatury zasypanych 150 lat temu podziemi. Wybrana opcja nowatorskiego, multimedialnego muzeum spowodowała konieczność aranżacji równie nowatorskiej ekspozycji. Decyzje prezydenta miasta naruszyły dotychczasowe status quo wyobrażeń i uruchomiły konflikt, który rozgrywał się na różnych płaszczyznach. Po latach projekt, który wtedy wywołał ostre polemiki, spowszedniał, ale jednocześnie zainspirował inne miasta. W ostatnich latach większość muzeów w Polsce staje się wielofunkcyjnymi instytucjami kultury, nauki, edukacji, rozrywki, a także komercji. Znakomicie się odnajdują w świecie nieznanej wcześniej ekspansji muzealnej kultury

Bibliografia:

Batko s. 1912, Miejskie Muzeum techniczno-przemysłowe i Krajowy Instytut popierania rękodzieł i przemysłu. Musee municipal technico-industriel et Institut du Pays pour l’encouragement des metiers et des industries, Odbitka z: Statystyka miasta Krakowa Zeszyt XII, Nakładem Gminy Miasta Krakowa, Kraków
Benis A. 1906, Muzeum Przemysłowe w Krakowie, Nakładem gminy Miasta Krakowa, Kraków
Baumgarth Ch., 1978, Futuryzm, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa
Buśko C. 2010, Krakowski Rynek Główny w świetle badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2005 – 2007, [w:] Jasieńko J., Kadłuczka A., Mandelli E., (red./ed.), Florencja i Kraków. Miasta partnerskie w Europie – wspólne dziedzictwo kultury / Firenze e Cracovia. Citta gemellate in Europa – una comune eredita culturale / Florence & Cracow. Twin Cities in Europe – Common Cultural Heritage, Politechnika Krakowska i Universitas, Kraków, s. 107–114
Firlet E. 2010, Podziemia Rynku Głównego w Krakowie – od eksploracji do trasy turystycznej, „Krzysztofory Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, T. 28, cz. 1, s. 5–51
Folga-Januszewska D. 2015, Muzeum: fenomeny i problemy, Universitas Kraków
Godula R. 2003, A Reneval of Christian Origins in Central Europe. St Vojtech-Adalbert’s Patronage, [w:] Mróz L., Sokolewicz Z. (eds.), Between Tradition and Postmodernity. Polish Ethnography at the Turn of the Millenium, Committee of Ethnological Sciences Polish Academy of Science Institute of Ethnology and Cultural Anthropology of the University of Warsaw, Warsaw 2003, s. 217–229
Godula-Węcławowicz R. 2008, Czakramu moc tajemna. Mit w akcji, [w:] Godula-Węcławowicz R. (red.), Miasto w obrazie, legendzie, opowieści…, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze i Uniwersytet Wrocławski, Wrocław-Kraków, s. 105–112
Huml I. 1992, Warsztaty Krakowskie a idea „żywego muzeum”, „Materiały Muzeum Wnętrz Zabytkowych w Pszczynie” R.7, s. 158-168
Kadłuczka A. 2006, Idea rezerwatu średniowiecznej architektury w Rynku Głównym, „Renowacje i Zabytki”, nr 4, s. 16–19
Kadłuczka A. 2010 a, Rynek Główny w Krakowie: podziemne muzeum w aspekcie architektoniczno-konserwatorskim, [w:] Jasieńko J., Kadłuczka A., Mandelli E., (red./ed.), Florencja i Kraków. Miasta partnerskie w Europie – wspólne dziedzictwo kultury / Firenze e Cracovia. Citta gemellate in Europa – una comune eredita culturale / Florence & Cracow. Twin Cities in Europe – Common Cultural Heritage, Politechnika Krakowska i Universitas, s. 399–413
Kadłuczka A. 2010 b, Ortodoksyjna kreacja przestrzeni architektonicznej Podziemnego Muzeum Rynku Krakowskiego, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation”, nr 8, s. 7–17
Lisowska R. 2011, Śladem europejskiej tożsamości Krakowa – muzeum czy trasa turystyczna, „Państwo i Społeczeństwo” R. XI, nr 1, s. 297–314
Lubiak J. (red./ed.) 2007, Muzeum jako świetlany przedmiot pożądania / Museum as a Luminous Object of Desire, Muzeum Sztuki Łódź
Obrady … 1906, Obrady ankiety w sprawie reorganizacji Muzeum Techniczno-Przemysłowego – Kraków, Nakładem gminy Miasta Krakowa, Kraków
Ogorzałek A. 1968, Muzeum etnograficzne wśród instytucji upowszechniania kultury, „Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie”, T. 3, s. 249–265
Płuska I. 2007, Rynek Główny w Krakowie – ekspozycja podziemi dla wielkiego muzeum, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation”, nr 22, s. 97–101
Popczyk M. (red.) 2006, Muzeum sztuki: od Luwru do Bilbao, Muzeum Śląskie, Katowice
Ptaśnik M. 1963, Dwa podstawowe kierunki działalności muzealnictwa, „Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków”, ser. B. t. VI
Rynek Podziemny... 2009, Rynek Podziemny w Krakowie – wywiad z koordynatorem czynności inspektorów nadzoru, „Renowacje i Zabytki”, nr 2 (30), s. 62–64
Siwiec K., Mazan L. 2010, Sukiennice t. 2, Oficyna Wydawnicza Anabasis, Kraków
Sprawozdanie… 1906, V. Sprawozdanie Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana w Krakowie, (broszura) Kraków
Stryjeński P. 1906, Instytut Sztuk i Rzemiosł w Krakowie, Nakł. autora, druk.” Czasu” w Krakowie
Urbaniak E., Kowalska E. (red.) 2010, Muzeum XXI wieku. Teoria i praxis. Materiały z sesji naukowej organizowanej przez Muzeum Początków Państwa Polskiego i Polski Komitet Narodowy ICOM, Gniezno 25 – 27 listopada 2009 roku, Muzeum Początków Państwa Polskiego Gniezno
Warchałowski J. 1906, O Muzeum Przemysłowe w Krakowie, Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana Kraków
Zaitz E. 2010, Badania archeologiczne w Sukiennicach i na Rynku Głównym w Krakowie, „Krzysztofory Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, T. 28, cz. 1, s. 199–254
Ziembiński J. 1994, Muzea w okresie przełomu. Próba analizy historyczno-socjologicznej, „Materiały Muzeum Wnętrz Zabytkowych w Pszczynie”, R. 8, s. 9–20
Ziębińska-Witek A., Żuk G. (red.) 2015, Muzea w kulturze współczesnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin
AK 2006 a, Komercja w podziemiach, „Gazeta Krakowska” z dn. 14.02
AK 2006 b, Protest noblistki, „Gazeta Krakowska” z dn. 18–19.02
AK 2006 c, Rynek postawiony na głowie, „Gazeta Krakowska” z dn. 7.06
Bartuś Z. 2010 a, Podziemia z wodotryskiem, ale bez gospodarza, „Dziennik Polski” z dn. 14.06
Bartuś Z. 2010 b, Protesty przeciwko wystawie pod krakowskim Rynkiem, „Dziennik Polski” z dn. 15.06
Bartuś Z. 2010 c, Disneyland Sukiennice, czyli krakowski park rozrywki, „Dziennik Polski” z dn. 25.06
Bień K. 2005, Obrona Starego Krakowa, „Gazeta Wyborcza” z dn. 3.06
Bik K. 2006, Ruch w dobrym kierunku, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 2.01
Gazur Ł. 2010, Laserowy szczur dzieli muzealników, „Dziennik Polski” z dn. 8.09
CORDIS: https://cordis.europa.eu/guidance/archive_en.html, 19.09.2018
Medeltidsmuseet: https://medeltidsmuseet.stockholm.se/in-english/about-us/, 6.08.2017
Szlak turystyczny po podziemiach Rynku Głównego: https://www.przetargi.gospodarka.pl/133156_Przygotowanie-strategii-i-przeprowadzenie-kampanii-promocyjno-informacyjnej-projektu-Sladem-europejskiej-tozsamosci-Krakowa-szlak-turystyczny-po-podziemiach-Rynku-Glownego_2010_2.html, 10. 07. 2010
Jałowiec J., Kursa M., Piłat B. 2006, Rezerwat ze szczyptą, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 9. 06
Janiszewska K. 2006, Wykopy z podłożem politycznym, „Gazeta Krakowska” z dn. 19.09
J.ŚW 2006, Czy mogło dojść do zbrodni? Zaproszenie dla ministra, „Dziennik Polski” z dn. 18.09
KB 2005, Nieufny ZKOZK, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 9.02
Kajtoch A., Paluch M. 2006., Kto ryje pod Rynkiem?, „Gazeta Krakowska” z dn. 28.07
Kłeczek J. 2006, Bitwa o podziemia, „ Echo Miasta” z dn. 23.02
Krasnowolski B. 2005, Średniowiecze bez supermarketu, „Gazeta Krakowska” z dn. 25.02
Kuraś B. 2006, Dr Cezary Buśko: Kopiąc, naraziliśmy się władzy, wyd. internetowe z dn. 6. 10, http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,42699,3667525.htm, 17.07.2018
Kursa M. 2005 a, Drugi Rynek – Luksusowe targowisko, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 4.02
Kursa M. 2005 b, Kramy na przetarg, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 5.02
Kursa M. 2005 c, Awantura o Rynek, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 9.02
Kursa M. 2006 a, Wrze pod Rynkiem, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 15.02
Kursa M. 2006 b, Polityczna Bitwa na krakowskim Rynku, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 21.07
Kursa M. 2006 c, Majchrowski o hakach na siebie, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 16–17.09
Likus W. 2005, Trzeba z żywymi iść, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 27.05
Liss A. 2006, Bo zasypią podziemia, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 26–27.08
MM 2005 a, Kopanie archeologów, „Dziennik Polski” z dn. 27.07
MM 2005 b, Owalna chata, „Dziennik Polski” z dn. 10.10
MM 2006, Wstrzymane roboty na Rynku, „Dziennik Polski” z dn. 26.07
Nie było… 2006, Nie było wniosku o podsłuch prezydenta Krakowa, Onet.pl Wiadomości – z dn 14.09.http://wiadomości.onet.pl/1402982,,,,1252636,6332,itemspec.html, 14.09.2014
Pawłowski K. 2006, Pozwól zbadać co się kryje pod Rynkiem, „Fakt” z dn. 6.11
Paluch M., MK (APP) 2006, Haki na Majchrowskiego, „Gazeta Krakowska” z dn. 15.09
PIL 2006, Czy na Rynku dokonano „zbrodni archeologicznej? „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 6.10
Piłat B. 2005, To na zlecenie prezydenta, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 16.11
Piłat B. 2006, Prezydenta i wojewody spór o Rynek, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 3.10
Piłat B. 2008, Płoty na Rynku Głównym mogą postać nawet dwa lata, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 5–6.08
Piłat B., Horodyski M. (Radio Kraków) 2006, Rynek Główny u prokuratora, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 2.06
Podziemia Rynku… 2011, Podziemia Rynku w Krakowie wydarzeniem historycznym roku!, https://historia.org.pl/2011/04/06/podziemia-rynku-w-krakowie-wydarzeniem-historycznym-roku/, 12.02.2018
Remont… 2005, Remont Rynku Głównego w Krakowie – ciąg dalszy – Stanowisko SARP, „Portal Architektury” z dn. 24.05, http://www.w-a.pl/2005/rynek_remont_sarp.htm, 17.10.2017
Satała M. 2005, W historię zanurzony, „Gazeta Krakowska” z dn. 14.10
Serwis… 2010, Serwis Informacyjny UMK Biuro Prasowe Kancelarii Prezydenta Miasta Krakowa, piątek 24 września, druk ulotny KP-02-1.0623-2/173/14(2595)
Tomczyk-Miczka E. 2010, Podziemna atrakcja Krakowa, wyd. internetowe z dn. 9.07. http://dziennikturystyczny.pl/2010/07/podziemna-atrakcja-krakowa/, dostęp 17.07.2018)
Wanat W. 2011 a, Podziemny świat w grodzie Kraka, „Magazyn Polonia”, wyd. internetowe nr 11 z dn. 9 stycznia, http://www.magazynpolonia.com/artykul/polska,podziemny-swiat-w-grodzie-kraka,4e09fc553ae7a, 17.07.2018
Wanat W. 2011 b, Muzeum podziemne w Krakowie (część 2), „Magazyn Polonia”, wyd. internetowe nr 1 z dn. 14 marca, http://www.magazynpolonia.com/artykul/polska,muzeum-podziemne-w-krakowie-cz-2,4e09fc55715c7, 17.07.2018
Więcej… 2006, Więcej strat niż korzyści, „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 6.10
Wójcik K. 2006, Czy to krakowskie Watergate, „Rzeczpospolita” z dn. 15.09
Zin W. 2006, List otwarty do radnych miasta w sprawie „zbrodni archeologicznej” dokonanej w obrębie Rynku krakowskiego na przełomie 2005 i 2006 r. „Gazeta Krakowska” z dn. 22.02; „Gazeta Wyborcza Kraków” z dn. 22.02; „Dziennik Polski” z dn. 4.03
Żuber K. 2011, Podziemny sukces Krakowa – uroczyste wręczenie nagród, wyd. internetowe z dn. 15 kwietnia, https://historia.org.pl/2011/04/15/podziemny-sukces-krakowa-uroczyste-wreczenie-nagrod/, 17.05.2018