Wyznania cudzołożnika. Testament lwowskiego prawnika Zygmunta (XVI w.)

Knajp, Marta

doi:0023-5881

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wyznania cudzołożnika. Testament lwowskiego prawnika Zygmunta (XVI w.) Knajp, Marta

Object structure

Wyznania cudzołożnika. Testament lwowskiego prawnika Zygmunta (XVI w.)

Knajp, Marta

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

testament ; Lwów ; cudzołóstwo ; relacje ; majątek ; prawo ; XVI wiek

W artykule przeanalizowano sporządzoną we Lwowie w 1551 r. Ostatnią wolę Zygmunta prawnika, wójta Kulikowa, w której testator przyznał się do wieloletniego cudzołożenia. Poruszono temat funkcjonowania w społeczności miejskiej osoby prowadzącej tryb życia niezgodny z obowiązującymi normami i zasadami. Omówiono również praktykę stosowania we Lwowie prawa spadkowego oraz tego, jak władze miejskie zapatrywały się na skomplikowaną sytuację rodzinną testatora. Wskazano dobra materialne posiadane i legowane przez Zygmunta, podjęto przy tym próbę oszacowania ich wartości. Zwrócono również uwagę na rzadko spotykany w źródłach przydomek testatora i wykonywane przez niego zawody prawnicze. W Aneksie zamieszczono edycję omawianego źródła.

Adamska Anna. 2013. „Stąd do wieczności”. Testament w perspektywie piśmienności pragmatycznej na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 185–200.
Bardach Juliusz. 1957. Historia państwa i prawa Polski do połowy XV wieku, Historia państwa i prawa Polski do roku 1795, red. J. Bardach, 1, Warszawa.
Bartoszewicz Agnieszka. 2012. Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa.
Bartoszewicz Agnieszka. 2018. Religijność mieszkańców późnośredniowiecznego Szadku w świetle aktów ich ostatniej woli, „Biuletyn Szadkowski”, 18, s. 5–19.
Bieda Justyna, Marciniak-Sikora Anna. 2012. Od szlacheckiego dziedziczenia ustawowego ku wolności testowania w Kodeksie Napoleona, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 86, s. 11–29.
Biłous Natalia. 2020. Zapisy mieszczan wołyńskich na rzecz dobroczynności i świątyń różnych wyznań według testamentów z XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2, s. 187–204.
Boroda Krzysztof. 2020. Przestrzenne zróżnicowanie wysokości cen żyta, pszenicy, jęczmienia i owsa na terenie Królestwa Polskiego w lustracjach królewszczyzn z lat 1564–1565, „Studia Geohistorica”, 7 (2019), s. 235–247, https://apcz.umk.pl/AZMDDP/article/view/SG.2019.12/24992 (dostęp 25.03.2022).
Boucher Francois. 2006. Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa.
Dąbkowski Przemysław. 1910. Prawo prywatne polskie, 1, Lwów.
Delimata-Proch Małgorzata. 2017. Cudzołóstwo w praktyce prawa miejskiego Rzeczypospolitej na przykładzie „Księgi czarnej złoczyńców sądu kryminalnego w Wiśniczu” (koniec XVII–XVIII wieku), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 69, 1, s. 175–192.
Dziedzicki Ludwik. 1883. Kulików, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, 4, s. 863–866.
Gliński Andrzej. 2014. Zaręczyny ormiańskie w dawnej Polsce — na podstawie ormiańskich akt sądowych ze Lwowa i Stanisławowa z drugiej połowy XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 34, s. 25–51.
Gołaszewski Łukasz. 2014. Knyszyńskie testamenty składane ustnie wobec władz miejskich na przełomie XVII i XVIII wieku — teksty autorstwa umierających, czy też pisarzy miejskich?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 62, 3, s. 345–366.
Groicki Bartłomiej. 1954a. Artykuły prawa majdeburskiego. Postępek sądów około karania na gardle. Ustawa płacej u sądów, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Groicki Bartłomiej. 1954b. Tytuły prawa majdeburskiego, wyd. K. Koranyj, Warszawa.
Hoszowski Stanisław. 1928. Ceny we Lwowie w XVI i XVII wieku, Lwów.
Hul Olha. 2013. Elita władzy miasta Lwowa w XVI wieku, „Res Historica”, 35, s. 49–68.
Janakowski Marcin. 2020. Michał Hanel from Lviv: the Physician and Legate of the Jagiellons, „Res Historica”, 49, s. 179–205.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2008. Spadkobranie w rodzinach mieszczańskich województwa sandomierskiego w XVII wieku, [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa, s. 283–294.
Kaczmarczyk Zdzisław, Leśnodorski Bogusław. 1971. Historia państwa i prawa Polski, 2, Od połowy XV do r. 1795, red. J. Bardach, Warszawa.
Kapral Miron. 2008. Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Toruń.
Kapral Miron. 2015. Ulica Ruska we Lwowie w XVI wieku: topografia, mieszkańcy, instytucje, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 63, 2, s. 293–304.
Kapral′ Miron. 1998. Problemi socìotopografìï L′vova (za materìalami fìnansovih knig drugoï čvertì XVI st.), [w:] Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa, 2, red. H.W. Żaliński, K. Karolczak, Kraków, s. 41–46.
Karpiński Andrzej. 1995. Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, Warszawa.
Karpiński Andrzej. 1998. Fundacje posagowe w dużych miastach Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., „Kwartalnik Historyczny”, 105, 1, s. 3–20.
Kicińska Urszula. 2017. Splendory domowe w staropolskich inwentarzach ruchomości, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 65, 4, s. 461–470.
Krajewski Radosław. 2009. Prawa i obowiązki seksualne małżonków. Studium prawne nad normą i patologią zachowań, Warszawa.
Krajewski Radosław. 2016. Karalność cudzołóstwa na przestrzeni wieków, [w:] Wybrane problemy kary i karalności, red. A. Wedeł-Domaradzka, A. Purat, Bydgoszcz, s. 83–91.
Księgi i akta. 1935. Księgi i akta administracyjno-sądowe 1382–1787, oprac. K. Badecki, Archiwum Akt Dawnych Miasta Lwowa. A. Oddział Staropolski, 3, Lwów.
Kubicki Rafał. 2006. Testamenty elbląskie z XIV–początków XVI w. — charakterystyka wraz z listą testatorów w układzie chronologicznym, „Rocznik Elbląski”, 20, s. 199–208.
Kubicki Rafał. 2010. Kultura materialna w testamentach elbląskich z XV–początku XVI w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58, 2, s. 197–210.
Kubicki Rafał. 2012. Mieszkańcy Elbląga w świetle piętnastowiecznych testamentów, „Rocznik Elbląski”, 24, s. 25–43.
Leoński Jacek. 1995. Historia wykorzystywania dokumentów osobistych w socjologii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 57, 2, s. 123–128.
Łozowski Piotr. 2020. Kredyt i dom. Rynki obrotu pieniężnego i nieruchomościami w Warszawie okresu XV i początków XVI wieku, Białystok.
Małowist Marian. 1991. Podziały gospodarcze i polityczne w Europie w średniowieczu i w dobie wczesnej nowożytności, „Przegląd Historyczny”, 82, 2, s. 233–244.
Manikowska Halina. 2002. Religijność miejska, [w:] Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa, s. 11–34.
Manikowska Halina. 2020. W poszukiwaniu źródła „totalnego”. Najważniejsze kierunki badań nad testamentami ludności miejskiej w XIII–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 1, s. 19–35.
Marciniak-Sikora Anna. 2010. Rozporządzenia dotyczące rodziny w staropolskich testamentach szlacheckich, [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław, s. 393–401.
Mączak Antoni. 1952. Rola kontaktów z zagranicą w dziejach sukiennictwa polskiego XVI i pierwszej połowy XVII wieku, „ Przegląd Historyczny”, 43, 2, s. 243–272.
Mikuła Maciej. 2010. Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 3, s. 131–143.
Mikuła Maciej. 2014. Statuty prawa spadkowego w miastach polskich prawa magdeburskiego (do końca XVI wieku), „Z Dziejów Prawa”, 7 (15), s. 33–63.
Mikuła Maciej. 2020. Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2, s. 131–158.
Możejko Beata. 2004. Gdański mieszczanin w obliczu śmierci. Zapisy testamentowe z II połowy XV w. (Na podstawie księgi ławniczej), [w:] Mieszczanie, wasale, zakonnicy, red. B. Śliwiński, Studia z dziejów średniowiecza, 10, Malbork, s. 127–162.
Możejko Beata. 2010. Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, Gdańsk.
Offerczak Bartłomiej Bernard. 2019. „Pro salute anime…” — zapisy pobożne w testamentach mieszczan płockich w świetle księgi ławniczej Płocka 1489–1517, „Saeculum Christianum: Pismo Historyczne”, 26, 1, s. 25–32.
Petrišak Bogdana. 2013. Pisarze miejscy lwowscy jako testatorzy i spadkobiercy od XIV do pierwszej połowy XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 295–304.
Petryshak Bohdana. 2012. „Żadnej okazji nie opuszczę, abym do Was pisać nie miał” — korespondencja prywatna pisarza miejskiego lwowskiego Wojciecha Zimnickiego z lat 1618–1639, „KLIO. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, 23 (4), s. 177–186.
Petryszak Bogdana. 2014. Sporządzanie testamentów we Lwowie w późnym średniowieczu — pisarze, ceny, okoliczności, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 62, 3, s. 329–336.
Piwowarczyk Elżbieta. 2010. Legaty testamentowe ad pias causas w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, Kraków.
Piwowarczyk Elżbieta. 2012. Pobożność krakowskich mieszczan w świetle ich testamentowych legatów z lat 1501–1530, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne”, 18 (2011), 2, s. 77–100.
Radomski Maciej T. 2013. Urząd krakowskiego wójta sądowego i jego rola w uwierzytelnianiu i przechowywaniu testamentów i inwentarzy pośmiertnych u schyłku średniowiecza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 263–268.
Raêc′ka kniga. 2020. Raêc′ka kniga mìsta L′vova (1460–1506) / Liber consulum civitatis Leopoliensis (1460–1506), wyd. M. Kapral′, B. Petrišak, L′vìv.
Sędek Marek. 1972. Czy uprawnienia majątkowe kobiet w Starej Warszawie odpowiadały zasadom prawa chełmińskiego, [w:] Warszawa średniowieczna, 1, red. A. Gieysztor, Warszawa, s. 135–147.
Sędek Marek. 1975. Instytucje i praktyka prawa chełmińskiego w Warszawie w XV wieku, [w:] Warszawa średniowieczna, 2, red. A. Gieysztor, Warszawa, s. 227–234.
Skierska Izabela. 2003. Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa.
Skierska Izabela. 2007. Źródła do badania praktyk religijnych w średniowiecznej Polsce: akta sądów kościelnych i kapituł, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 87, s. 175–195.
Słomski Michał. 2020. Życie po śmierci. Wykonywanie zapisów testamentowych w kulturze prawnej i przestrzeni społecznej mniejszych miast wielkopolskich na przykładzie Dolska oraz Krzywinia i Książa (druga połowa XVI w.–pierwsza połowa XVII w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 68, 1, s. 51–68.
Sowina Urszula. 1991. Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 39, 1, s. 3–25.
Sowina Urszula. 2010. Testamenty krakowskie z przełomu średniowiecza i nowożytności wobec zasad dziedziczenia według prawa magdeburskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58, 2, s. 185–189.
Sowina Urszula. 2019. Towary w inwentarzach rzeczy mieszczan krakowskich na przełomie średniowiecza i nowożytności, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 67, 4, s. 435–447.
Sowina Urszula, Pacuski Kazimierz. 2011. Testamenty mieszczan krakowskich jako źródła do badań nad stronami rodzinnymi imigrantów w krakowskiej elicie władzy (Przykład Jana z Reguł na Mazowszu), [w:] Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Z. Noga, Kraków, s. 433–446.
Suski Piotr. 2008. Spory wokół gerady i hergewetu w polskim miejskim prawie spadkowym w XVI w., [w:] Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, red. M. Mikuła, Kraków, s. 165–175.
Szulakiewicz Władysława. 2013. Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, 16 (1/2013), s. 65–84.
Szwagrzyk Józef Andrzej. 1973. Pieniądz na ziemiach polskich X–XX w., Wrocław.
Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Testamenty. 2017. Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku: katalog, oprac. O. Winnyczenko, red. U. Augustyniak, Warszawa.
Wagner Katarzyna. 2020. Mieszczanie i podatki. Nierówności majątkowe w wybranych miastach Korony w XVII wieku, Warszawa.
Wysmułek Jakub. 2010. Przejawy religijności mieszczan krakowskich na podstawie XIV-wiecznych testamentów i zapisów pobożnych, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 54, s. 85–126.
Wysmułek Jakub. 2015. Testamenty mieszczan krakowskich (XIV–XV wiek), Warszawa.
Wysmułek Jakub. 2021. Testamenty jako narzędzia władzy. Wnioski z analizy późnośredniowiecznych krakowskich testamentów, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69, 1, s. 19–37.
Wyszyńska Anna. 2013. Ubiór w kulturze późnego średniowiecza i wczesnego renesansu — stan i metodologia badań, [w:] Meandry historii. Starożytność — Średniowiecze — Nowożytność. Referaty wygłoszone na XX Ogólnopolskim Zjeździe Historyków Studentów w Katowicach, red. A. Kubica, Ł. Jończyk, Kraków–Katowice, s. 127–140.
Zachara-Związek Urszula. 2015. Legaty testamentowe mieszczan krakowskich na rzecz kościoła i klasztoru bernardynów na Stradomiu w drugiej połowie XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 63, 1, s. 29–40.
Zonenberg Sławomir. 2012. Funkcja historii w zakonie dominikańskim oraz czynniki kształtujące pamięć historyczną dominikanina w średniowieczu, „Sensus Historiae. Studia interdyscyplinarne”, 9, 4, s. 119–142.
Żurek Dorota. 2020. Późnośredniowieczne testamenty z małopolskich miast górniczych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 1, s. 37–50.