At the Turn: Flint Mining as an Element of Social Changes in the Second Half of the Fifth Millennium BC in Western Lesser Poland

Trela-Kieferling, Elżbieta; Stefański, Damian

doi:0066-5924

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

At the Turn: Flint Mining as an Element of Social Changes in the Second Half of the Fifth Millennium BC in Western Lesser Poland Trela-Kieferling, ElżbietaStefański, Damian

Object structure

At the Turn: Flint Mining as an Element of Social Changes in the Second Half of the Fifth Millennium BC in Western Lesser Poland

Archaeologia Polona Vol. 60 (2022)

Trela-Kieferling, Elżbieta ; Stefański, Damian

Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences

archaeology ; flint mining ; lithic technology ; Neolithic ; Eneolithic ; radiocarbon chronology ; Lesser Poland

In the second half of the fifth millennium BC, a new model of supply and processing of siliceous rocks appeared in western Lesser Poland (Małopolska). The existing methods of production of blades and flakes from small cores obtained at a short distance from the settlement were supplemented by those enabling the production of much longer blades from cores made from raw material obtained by mining. The significant increase in the size of lithics meant that this moment was referred to as “the metric change” (Polish: przełom metryczny). It was assumed that this was due to internal technological development within the early Neolithic communities of the Lengyel-Polgár cycle. This paper introduces a different explanation for this phenomenon. It is argued that the new model of supply appeared as an already developed model that was implemented by experienced outsiders. A thesis that the indicated technological caesura is not categorical and new patterns in a relatively small area could co-exist with previous ones.

Balcer, B. 1983. Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem polskich. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Barber, M., Field, D. and Topping, P. 1999. The Neolithic Flint Mines of England, English Heritage. Swindon.
Barber, M. 2006. The place of flint mines within the Early Neolithic of Southern England. In G. Körlin and G. Weisgerber (eds), Stone Age – Mining Age, 173–178. Bochum. Montanhistorische Zeitschrift der Anschnitt Beiheft 19. Veröffentlichungen aus dem Deutschen Bergbau-Museum Bochum Band 148. Deutsches Bergbau-Museum.
Borić, D. 2009. Absolute dating of metallurgical innovations in the Vinča Culture of the Balkans. In T. K. Kienlin and B. W. Roberts (eds), Metals and Societies, 191–245. Bonn. Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie, Band 169.
Brandl, M. 2013. Characterisation of Middle European Chert Sources A Multi Layered Approach to Analysis. PhD Dissertation. Universität Wien.
Bronk Ramsey, C. 2009. Bayesian analysis of radiocarbon dates. Radiocarbon 51(1): 337–360.
Budziszewski, J. 1999. Flint Working of The South-Eastern Group of The Funnel Beaker Culture: Exemplary Reception of Chalcolithic Socio-Economic Patterns of The Pontic Zone. Baltic-Pontic Studies 9: 256–281.
Budziszewski, J. 2006. Flint Economy in Chalcolithic Societies of East-Central Europe. In G. Körlin and G. Weisgerber (eds), Stone Age – Mining Age, 315–327. Bochum. Montan historische Zeitschrift Der Anschnitt Beiheft 19. Veröffentlichungen aus dem Deutschen Bergbau-Museum Bochum Band 148.
Burleigh, R. 1975. Radiocarbon dates for flint mines. In F. H. G. Engelen (ed.), Tweede Internationale Symposium over Vuursteente Maastricht op 8–11 mei 1975, 89–91. Maastricht. Staringia 3.
Dzieduszycka-Machnikowa, A. 1970. Przełom między neolitem a eneolitem w świetle badań nad krzemieniarstwem. Sprawozdania Archeologiczne 22: 461–462.
Dzieduszycka-Machnikowa, A. and Lech, J. 1976. Neolityczne zespoły pracowniane z kopalni krzemienia w Sąspowie. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk. Polskie Badania Archeologiczne 19.
Godłowska, M. and Gluza, I. 1989. Lengyel Culture, Modlnica Phase Cracow-Nowa Huta, Site 62 (Mogiła), Pit 416. Przegląd Archeologiczny 36: 225–226.
Godłowska, M., Kozłowski, J. K., Starkel, L. and Wasylikowa, K. 1987. Neolithic settlement at Pleszów and changes in the natural environment in the Vistula Valley. Przegląd Archeologiczny 34: 133–159.
Grabowska, B. and Zastawny, A. 2011. Materiały kręgu lendzielsko-polgarskiego ze st. 5 w Modlnicy, pow. Krakowski. In J. Kruk and A. Zastawny (eds), Modlnica, st. 5. Od neolitu środkowego do wczesnej epoki brązu, 95–172. Kraków. Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce.
Gurova, M. 2012. Establishing the identity of Bulgaria’s first farmers – A new perspective. Archaeologia Bulgarica 16: 1–26.
Jaśkowiak, P. and Milisauskas, S. 2001. Wielokulturowe stanowisko 1 w Dziekanowicach, woj świętokrzyskie. Część I – materiały neolityczne. Sprawozdania Archeologiczne 53: 111–163.
Kaczanowska, M. 2006. Środkowa faza rozwoju kultury lendzielskiej w Małopolsce – grupa pleszowsko-modlnicka. In M. Kaczanowska (ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi, 37–52. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 1.
Kaczanowska, M. and Lech, J. 1977. The flint industry of danubian communities north of the Carpathians. Acta Archaeologica Carpathica 17: 5–28.
Kaczanowska, M. and Tunia, K. 2009. Kultura lendzielska. In A. Czekaj-Zastawny (ed.), Obrządek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolicie Polski południowo-wschodniej (5600/5500–2900 BC), 259–308. Kraków.
Kadrow, S. 2015. The Idea of the Eneolithic. In K. Kristiansen, L. Šmejda and J. Turek (eds), Paradigm Found. Archaeological Theory Present, Past And Future Essays in Honour of Evžen Neustupný, 248–262. Oxford and Philadelphia. Oxbow Books.
Kadrow, S. 2016. Exchange of People, Ideas and Things between Cucuteni-Trypillian Complex and Areas of South-Eastern Poland. In C. Preoteasa and C. D. Nicola (eds), Cucuteni Culture within The European Neo-Eneolithic Context, 649–677. Piatra Neamț. Bibliotheca Memoriae Antiquitatis XXXVII.
Kadrow, S. 2017. The Danubian world and the dawn of the metal ages. In P. Włodarczak (ed.), The Past Societies 2. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages: 5500–2000 BC, 63–106. Warszawa.
Kerig, T., Edinborough, K., Downey, S. and Shennan, S. 2015. A radiocarbon chronology of European flint mines suggests a link to population patterns. In T. Kerig and S. Shennan (eds), Connecting Networks Characterising Contact by Measuring Lithic Exchange in the European Neolithic, 116–164. Oxford. Archaeopress.
Kochman, A., Matyszkiewicz, J. and Wasilewski, M. 2020. Siliceous rocks from the southern part of the Krakow-Częstochowa Upland (Southern Poland) as potential raw materials in the manufacture of stone tools – A characterization and possibilities of identification. Journal of Archaeological Science: Reports 30(2020) 102195.
Kowalski, S. and Kozłowski, J. K. 1958. Neolityczna pracownia krzemieniarska w miejscowości Bębło, pow. Olkusz. Wiadomości Archeologiczne 25(4): 339–354.
Kozłowski, J. K. 1969. Neolityczne i wczesnoneolityczne materiały krzemienne ze stanowisk Nowa Huta-Pleszów. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 2: 131–149.
Kozłowski, J. K. 2006. Grupa Wyciąże-Złotniki i bezpośrednie oddziaływania polgarskie. In M. Kaczanowska (ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi, 53–61. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 1.
Lech, J. 1972. Odkrycie kopalni krzemienia na stanowisku I w Sąspowie, pow. Olkusz. Sprawozdania Archeologiczne 24: 37–47.
Lech, J. 1975. Neolithic Flint Mine and Workshops at Sąspów near Cracow. In F. H. G. Engelen (ed.), Tweede Internationale Symposium over Vuursteente Maastricht op 8–11 mei 1975, 70–71. Maastricht. Staringia 3.
Lech, J. 1981. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej koniec VI tysiąclecia – 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Lech, J. 1987. Z badań nad górnictwem krzemienia społeczności rolniczych Europy Środkowej. Relacje przestrzenne kopalń i osad. Acta Archaeologica Carpathica 26: 93–137.
Lech, J. 2006. Wczesny i środkowy neolit Jury Ojcowskiej. In J. Lech and J. Partyka (eds), Jura Ojcowska w pradziejach i początkach państwa polskiego, 387–438. Ojców.
Lech, J. and Leligdowicz, A. 1973. Bębło, pow. Kraków. Stanowisko I. Informator Archeologiczny 7: 17.
Lech, J., Piotrowska, D. and Werra, D. 2015. Between Economy and Symbol: Flint in the Bronze Age in Eastern Central Europe. In P. Suchowska-Ducke, S. Scott Reiter and H. Vandkilde (eds), Forging Identities. The Mobility of Culture in Bronze Age Europe, 221–229. Oxford. Archaeopress. British Archaeological Reports International Series 2771.
Libera, J. and Zakościelna, A. 2011 Cyrkulacja krzemienia wołyńskiego w okresie neolitu i we wczesnej epoce brązu na ziemiach polskich. In M. Ignaczak, A. Kaśko and M. Szmyt (eds), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV – I tys. przed Chr., 83–115. Poznań. Wydawnictwo Poznańskie.
Libera, J. and Zakościelna, A. 2013. Retusz rynienkowaty w eneolicie i wczesnej epoce brązu na ziemiach polskich. In M. Nowak, D. Stefański and M. Zając (eds), Retusz – jak i dlaczego? „Wielperspektywiczność elementu twardzowego”, 215–239. Kraków. Prace Archeologiczne 66.
Manolakakis, L. 2017. Solongblades… Materiality and symbolism in the north-eastern Balkan Copper Age. In L. Manolakakis, N. Schlanger and A. Coudart (eds), European Archaeology – Identities and Migrations, 265–284. Leiden. Sidestone Press.
Migal, W. 2006. The macrolithic flint blades of the neolithic times in Poland. In J. Apel and K. Knutsson (eds), Skilled Production and Social Reproduction, 387–398. Uppsala. SAU Stone Studies 2.
Milisauskas, S., Kruk, J., Pipes, M-L. and Haduch, E. (eds). 2016. Neolithic human burial practices the interpretation of funerary behaviors at Bronocice, Poland. Kraków.
Mook, W. G. 1985. Comments to Radiocarbon Dates from the Site Pleszów in Cracow (annex to Wasilikowa 1985). Przegląd Archeologiczny 33: 53–54.
Nowak, M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich. Kraków.
Nowak, M. 2010. Późna faza cyklu lendzielsko-polgarskiego w zachodniej Małopolsce w świetle wyników badań wykopaliskowych w Podłężu, stanowisko 17 (powiat wielicki). Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 52: 49–90.
Nowak, M. 2014. Późny etap rozwoju cyklu lendzielsko-polgarskiego w zachodniej Małopolsce. In K. Czerniak, J. Kolenda and M. Markiewicz (eds), Szkice neolityczne, 239–283. Wrocław.
Nowak, M. 2017. Do 14C dates always turn into an absolute chronology? The case of the Middle Neolithic in western Lesser Poland. Documenta Praehistorica 44: 240–271. Supplementary data: https://journals.uni-lj.si/DocumentaPraehistorica/article/view/44.15/7362, accessed May 12, 2022
Nowak, M., Dzięgielewski, K. and Szczerba, R. 2007. Late Lengyel-Polgar in Western Little Poland reflected by excavations in Podłęże near Kraków. In J. K. Kozłowski and P. Raczky (eds), The Lengyel, Polgár and Related Cultures in the Middle/Late Neolithic in Central Europe, 449–470. Kraków.
Oliva, M. 2019. Těžba a rituál, paměť a transformace. Uzavírkyšachetaobětiny z dobybronzové v Krumlovském lese. Brno. Anthropos Studies in Anthropology, Paleontology and Quaternary Geology 40/N.S. 32.
Przybyła, M. M., Podsiadło, M. and Gruba, P. 2021. Magnetic survey and electrical resistivity tomography at the flint mine in Bębło, Site 4, the Kraków district. In E. Trela-Kieferling (ed.), Neolithic Flint Workshops at the Mine in Bębło, Site 4, Małopolska, 15–30. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 10.
Raczky, P. and Siklósi, Zs. 2013. Reconsideration of the Copper Age chronology of the eastern Carpathian Basin: a Bayesian approach. Antiquity 87: 555–573.
Reimer, P. J., Austin, W. E. N., Bard, E. et al., 2020. The IntCal20 Northern Hemisphere Radiocarbon Age Calibration Curve (0–55 calk BP). Radiocarbon 62: 725–757.
Sałacińska, B, and Zakościelna, A. 2007. Pierwsze groby kultur ceramik wstęgowych w Polsce. Groby kultury lubelsko-wołyńskiej ze stanowiska Złota „Grodzisko I” i „Grodzisko II”. Wiadomości Archeologiczne 59: 77–114.
Shennan, S., Bevan, A., Edinborough, K., Kerig, T., Pearson, M. P. and Schauer, P. 2017. Supply and Demand in Prehistory? Economics of Neolithic Mining in NW Europe (NEOMINE). Archaeology International 20: 74–79. DOI: https://doi.org/10.5334/ai-358
Topping, P. 2017. The Social Context of Prehistoric Extraction Sites in the UK. Unpublished thesis. School of History, Classics and Archaeology, Newcastle University.
Trela-Kieferling, E. 2018. Albin Jura (1873–1958): a social activist, teacher and Stone Age researcher. In D. H. Werra and M. Woźny (eds), Between History and Archaeology: Papers in Honour of Jacek Lech, 417–423. Oxford. Archaeopress Archaeology.
Trela-Kieferling, E. 2021a. Site 4 in Bębło, the Małopolskie province: its location and history, and the present state of research. In E. Trela-Kieferling (ed.), Neolithic Flint Workshops at the Mine in Bębło, Site 4, Małopolska, 9–14. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 10.
Trela-Kieferling, E. 2021b. Technological classification of flint artefacts from Site 4 in Bębło, the Kraków district. In E. Trela-Kieferling (ed.), Neolithic Flint Workshops at the Mine in Bębło, Site 4, Małopolska, 49–170. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 10.
Wasylikowa, K., Starkel, L., Niedziałkowska, E., Skiba, S. and Stworzewicz, E. 1985. Environmental Changes in the Vistula Valley at Pleszów Caused by Neolithic Man. Przegląd Archeologiczny 33: 19–55.
Wheeler, P. 2011. Ideology and context within the European flint-mining tradition. In A. Saville (ed.), Flint and Stone in the Neolithic Period, 304–315. Oxford. Oxbow Books.
Wilczyński, J. 2011. Materiały kamienne z neolitu i wczesnej epoki brązu z wielokulturowego stanowiska w Modlnicy, st. 5. In J. Kruk and A. Zastawny (eds), Modlnica, st. 5. Od neolitu środkowego do wczesnej epoki brązu, 513–556. Kraków. Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce.
Wilk, S. 2014. An elite burial from the Copper Age: Grave 8 at the cemetery of the Lublin-Volhynian culture at Site 2 in Książnice, the Świętokrzyskie province. Analecta Archaeologica Ressoviensia 9: 209–258.
Wilk, S. 2016. New data about chronology of the impact of the Hunyadihalom-Lažňany horizon on Younger Danubian cultures north of the Carpathian Mountains. Recherches Archéologiques, Nouvelle Serie 7: 7–28.
Wilk, S. 2018. Can we talk about the Copper Age in Lesser Poland? In P. Valde-Nowak, K. Sobczyk, M. Nowak and J. Źrałka (eds), Multas per gentes et multa per saecula: amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant, 485–494. Kraków.
Wróbel, J. 2002. Analiza anatomo-morfologiczna szkieletów z Krakowa–Nowej Huty–Cła. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 23: 11–15.
Zakościelna, A. 2006. Kultura lubelsko-wołyńska. Zagadnienia jej genezy, periodyzacji i chronologii. In M. Kaczanowska (ed.), Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi, 77–94. Kraków. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 1.