Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej

Róg, Dominik

doi:0023-5881

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej Róg, Dominik

Object structure

Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej R. 69 Nr 2

Róg, Dominik

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

budziarze ; Puszcza Solska ; Ordynacja Zamojska ; osadnictwo leśne

Na podstawie zbiorów archiwalnych, m.in. z Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca, podjęto próbę zarysowania problematyki osadnictwa budziarskiego w Puszczy Solskiej — kompleksie leśnym w południowej części Lubelszczyzny. Budziarze zamieszkiwali te tereny od połowy XVIII w. do pierwszej połowy XIX w. W większości wywodzili się z okolicznych chłopów, początkowo zajmowali się rzemiosłem leśnym, m.in. smolarstwem, z czasem również uprawą niewielkich pól i łąk, hodowlą oraz bartnictwem. W artykule wyjaśniono genezę i rozwój tego osadnictwa oraz jego lokalizację na podstawie źródeł pisanych i kartograficznych, a także wskazano metody identyfikacji osad. Zaprezentowano także wyniki przeprowadzonej współcześnie weryfikacji terenowej

Ajewski Konrad. 2010. Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775–1856, Warszawa
Babik Zbigniew. 2019. Tzw. Akcja UN-owska (1954?–1970?) — projekt, przebieg, efekty, próba oceny, „Onomastica”, t. 63, s. 291–313
Bender Ryszard. 1995. Reforma czynszowa w Ordynacji Zamoyskiej 1833–1864, Dzieje Lubelszczyzny, t. 8, Lublin
Bukowski Waldemar, Dybaś Bogusław, Noga Zdzisław. 2016. Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783, t. 6, Część A i B. Buraczyński Jan. 2008. Roztocze — Dzieje Osadnictwa, Lublin
Chlebowski Bronisław. 1919. Zamość, Ordynacja Zamoyskich i powiat zamojski, Książnica Zamojska, t. 5, Zamość
Encyklopedia. 1981. Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski do 1945 r., [t.]: O–Ż, red. M. Kamler, Warszawa
Faluszczak Franciszek P. 2019. Podstawy geografii i kartografii historycznej, Rzeszów
Heymanowski Kazimierz. 1969. Budnicy i „holendrzy” w dziejach gospodarstwa leśnego na Mazowszu, „Sylwan”, t. 113, nr 5, s. 21–40
Janeczek Andrzej, Dybaś Bogusław. 2015. Mapa józefińska Galicji (1779–1783). Wstęp edytorski, [w:] Galicja na józefińskiej mapie mapie topograficznej 1779–1783, t. 8, Warszawa, s. 31–51
Janeczek Andrzej. 2015. Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783, t. 8, cz. A i B, Warszawa
Jeż-Jarecki Władysław. 1963/1964. Drewno w kulturze mieszkańców dorzecza Tanwi, „Zeszyty Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie”, t. 4/5, s. 84–97
Karta. b.d. Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, [ok. 1863], wyd. 4, http://bg.uwb.edu.pl/TKKP/(dostęp 28.06.2021)
Kozłowski Wiktor. 1846. Słownik leśny, bartny, bursztyniarski i orylski, z. 1–2, Warszawa
Kubrak Zbigniew. 1988. Smolarstwo w Puszczy Solskiej w okresie gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej (XV–XIX w.), „Rocznik Przemyski”, t. 24, s. 181–194
Kubrak Zbigniew. 2006. Palenie popiołów i wyrób potażu w Puszczy Solskiej od połowy XVI do początku XIX w., „Res Historica”, t. 23, s. 35–47
Kubrak Zbigniew. 2010. Wpływ osadnictwa i przemysłu leśnego na proces wylesienia i przemiany drzewostanu w Puszczy Solskiej (XVI–XVIII w.), [w:] Wierny swemu dziedzictwu. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Józefowi Półćwiartkowi, red. S. Nabywaniec i in., Rzeszów, s. 175–189
Kurowska Barbara. 2007. Biszcza i okolice w dziejach Zaborszczyzny, Biszcza
Leskiewiczowa Janina. 1953. Znaczenie inwentarzy dóbr ziemskich dla badań historii wsi w Polsce w XVIII w., „Kwartalnik Historyczny”, t. LX, nr 4, s. 363–377
Nazwy. 1967. Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, nr 106: Powiat biłgorajski, województwo lubelskie [opracowanie Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych powielone przez Urząd Rady Ministrów do użytku służbowego], Warszawa
Niedźwiedź Józef. 2003. Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość
Orłowski Ryszard. 1956. Z dziejów handlu spławnego w Ordynacji Zamojskiej w końcu XVIII w., „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne”, t. 11, s. 81–100
Orłowski Ryszard. 1983. Położenie i walka klasowa chłopów w Ordynacji Zamojskiej w II połowie XVIII w., Lublin
Pawłowska-Wielgus Anna. 1971. Inwentarz materiałów kartograficznych archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca 1786–1941, Warszawa
Potkański Karol. 2004. Pisma pośmiertne, red. J.M. Piskorski, Poznań
Półćwiartek Jerzy. 2010. Kolbuszowa i jej rozległa okolica leżąca w północnej części Puszczy Sandomierskiej — rozważanie wokół zasięgu puszczy, „Rocznik Kolbuszowski”, t. 10, s. 179–195
Rajca Czesław. 1972. Gospodarka leśna w Ordynacji Zamojskiej w pierwszej połowie XIX w. — uwagi o urządzeniu i organizacji, „Roczniki Humanistyczne”, t. 20, z. 2, s. 207–217
Relacje ustne ze zbiorów Dominika Roga: Klementyna Brodziak z Brodziaków, Justyna Róg z Brodziaków, Wiktoria Rymarz z Korczowa, Marianna Adamek z Korczowa
Słownik. 1989. Słownik Gwar Polskich, t. III, z. 1(7), red. J. Reichan, S. Urbańczyk, J. Karłowicz, Kraków
Tarnawski Aleksander. 1935. Działalność gospodarcza Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana W. Kor., 1572–1605, Lwów
Dzieje Brodziaków i Edwardowa [b.d.]. „Dzieje Brodziaków i Edwardowa”, wystawa, oprac. D. Róg, J. Wolski, Stan zachowania i trwałość dawnych krajobrazów wiejskich na przykładzie obszarów wysiedlonych w Bieszczadach, poster, https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/osoby/wolski/ niepublikowane/wolski_poster.pdf (dostęp 29.06.2021)
https://mapy.geoportal.gov.pl/ (dostęp 25.05.2021)