Metadata language
Sprawozdania Archeologiczne 72 nr 2 (2020)
Creator: Publisher:Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
Place of publishing: Date issued/created: Description: Type of object: Subject and Keywords:anthropomorphic figurines ; miniaturisation ; Slavic religion ; Baltic Sea region ; early medieval archaeology ; pre-Christian beliefs
Abstract:Miniature anthropomorphic images, due to their unique character, have attracted the attention of archaeologists for a very long time. This text analyses the forms, significance and functions of items coming from the early Middle Ages, which were discovered in the area of Poland. The set of wooden objects is diverse in terms of form and probably also in terms of meaning. The biggest number of artefacts come from Pomerania, but some of them were found in other places. The Baltic Sea basin will be used as a broad comparative background during this analysis. Information from written sources and from broad anthropological reflection will also be used in an attempt to determine the functions and meanings of these miniature figurines. Thanks to this analysis, it will be possible to show the importance of anthropomorphic figures in the context of early medieval religion and beliefs
References:
Aldhouse-Green M. 2005. An archaeology of images. Iconology and cosmology in Iron Age and Roman Europe. London: Routledge
Andersen M. and Birkebæk F. 1993. Vikingernes Rusland: fortidens Staraja Ladoga og Novgorod. Roskilde: Roskilde Museum
Bailey D. W. 2005. Prehistoric figurines representations and corporeality in the Neolithic. London: Routledge
Biermann F. 2013. A Slavic or a Viking town? The excavations at Wolin 1934/41 and their contemporary interpretation. In S. Moździch, B. Stanisławski and P. Wiszewski (eds), Scandinavian culture in medieval Poland. Wrocław: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences, 179-191
Bukowska-Gedigowa J. and Gediga B. 1986. Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Bylina S. 1992. Człowiek i zaświaty. Wizje kar pośmiertnych w Polsce średniowiecznej. Warszawa: Polska Akademia Nauk
Capelle T. 1995. Anthropomorphe Holzidole in Mittel- und Nordeuropa. Stockholm: Almqvist & Wiksell International
Caune A. 1995. Archäologische Zeugnisse von den heidnischen Volksglauben in Riga während des 12-13 Jahrhunderts. Światowit 40, 26-42
Chudziak W. and Kaźmierczak R. 2013. Zdobnictwo przedmiotów drewnianych z Żółtego na Pomorzu Zachodnim jako przykład tzw. pomorskiej szkoły ornamentyki skandynawsko-insularnej. Archaeologia Historica Polona 21, 7-30
Čausidis N. 1999. Mythical pictures of the South Slavs. Studia Mythologica Slavica 2, 275-296
Duczko W. 2000. Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu. In L. Leciejewicz and M. Rębkowski (eds), Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg we wczesnym średniowieczu. Kołobrzeg: Wydawnictwo Le Petit Cafe, 23-44
Duczko W. 2006. Ruś Wikingów. Historia obecności we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej. Warszawa: Trio
Ebo 1969. Żywot św. Ottona biskupa bamberskiego. J. Wikarjak (ed.) (= Monumenta Poloniae Historica Series 2. 7, 2). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Filipowiak Wł. 1993. Słowiańskie wierzenia pogańskie u ujścia Odry. In M. Kwapiński and H. Paner (eds), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 19-46
Filipowiak Wł. 2001. Taschen-Svantevit. In M. Puhle (ed.), Otto der Grosse. Magdeburg und Europa, 2: Katalog. Mainz: Philipp von Zabern, 100-101
Filipowiak Wł. and Stanisławski B. 2003. Dendrochronologia w badaniach archeologicznych wczesnośredniowiecznego Wolina. Polska Akademia Nauk – Działalność Naukowa -Wybrane Zagadnienia 16, 28-30
Filipowiak Wł. and Stanisławski B. 2013. Przez most do przeszłości – badania wykopaliskowe w dzielnicy Ogrody. In B. Stanisławski and W. Filipowiak (eds), Wolin wczesnośredniowieczny. 1. Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 65-190
Filipowiak Wł. and Wojtasik J. 1975. Światowit z Wolina. Z Otchłani Wieków 41(2), 82-89
Filipowiak W. 2019. Wooden Artefacts. In M. Rębkowski (ed.), Wolin – the Old Town, Vol. II. Studies of Finds. Szczecin: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences, 89-135
Filipowiak W. and Szydłowski M. 2019. Stone Artefacts. In M. Rębkowski (ed.), Wolin – the Old Town 2. Studies of Finds. Szczecin: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences, 221-244
Foxall L. 2015. Introduction: miniaturization. World Archaeology 47(1), 1-5
Gabriel I. 2001. Männerkopf als Knauf eines Amtsstabes. In M. Puhle (ed.), Otto der Große. Magdeburg und Europa. Katalog-Handbuch in zwei Bänden 2. Mainz: Philipp von Zabern Verlag, 96-97
Gardeła L. 2014. Scandinavian amulets in Viking Age Poland (= Collection Archaelogica Ressoviensis 33). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Oficyna Wydawnicza “Zimowit”
Gieysztor A. 2006. Mitologia Słowian. Third Edition, A. Pieniądz (ed.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Greimas A. J. 2007. O bogach i ludziach. Studia o mitologii litewskiej. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki
Hansen S. 2007. Bilder vom Menschen der Steinzeit. Untersuchungen zur antropomorphen Plastik der Jungsteinzeit und Kupferzeit in Südosteuropa. Mainz: Philipp von Zabern
Henricus L. 1955. Henrici Chronicon Livoniae. In L. Arbusow and A. Bauer (eds) (= Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi 3). Hannover: Hahnsche Buchhandlung
Hołubowicz W. 1959. Z prac wykopaliskowych na Ostrówku w Opolu w r. 1956. Sprawozdania Archeologiczne 6, 115-131
Janowski A. 2014. W wolińskim porcie.../In Wolin’s port.... Wolin: Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego
Janowski A. 2019. Metal Finds. In M. Rębkowski (ed.), Wolin – the Old Town. Vol. II. Studies of Finds. Szczecin: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences, 47-88
Jansen H. M. 1998. Die Svantevit-Figur aus Svendborg. In A. Wesse (ed.), Studien zur Archäologie des Ostseeraumes. Von der Eisenzeit zum Mittelalter. Festschrift für Michael Müller-Wille. Neumünster: Wacholtz, 565-569
Kajkowski K. and Szczepanik P. 2013. Drobna plastyka figuralna wczesnośredniowiecznych Pomorzan Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria 9, 207-247
Kajkowski K. and Szczepanik P. 2013a. The multi-faced so-called miniature idols from the Baltic Sea area. Studia Mythologica Slavica 16, 55-68
Kalmring S. 2010. Der Hafen von Haithabu (= Die Ausgrabungen in Haithabu 14). Neumünster: Wachholtz Verlag
Kirpichnikov A. and Sarabyanov V. 1996. Staraya Ladoga: Ancient capital of Rus. Sankt Petersburg: Slavija
Kolchin B. A. (ed.) 1985. Drevnij Novgorod: prikladnoye iskusstvo i arkheologiya. Raskopy, gramoty, pismennost, muzykalnyie instrumenty, maski, shakhmaty, vislyie pechati, cvetnoy metall, kost, derevo, steklo, yantar, kamen, glina, kozha, zhelezo. Moskva: Iskusstvo
Kolchin B. A. 1989. Wooden artefacts from medieval Novgorod, Part I. Text (= BAR International series 495). Oxford: BAR
Kolchin B. A. 1989a. Wooden artefacts from medieval Novgorod, Part II. Illustrations (= BAR International series 495). Oxford: BAR
Kotlarczyk J. 1987. Słonecznego boga miejsca kultu. Z otchłani wieków 53(2-4), 153-168
Kotlarczyk J. 1993. W poszukiwaniu genezy wielotwarzowych wyobrażeń Światowita, Świętowita, Rujewita i innych. In M. Kwapiński and H. Paner (eds), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 56-63
Kowalska A. B. 2013. Kleine Holzfigur mit einem Gesicht. In C. Stiegemann, M. Kroker and W. Walter (eds), Credo. Christianisierung Europas im Mittelalter. Bd. 2, Katalog. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 627
Kowalska A. B. and Dworaczyk M. 2013. Szczecin wczesnośredniowieczny. Nadodrzańskie centrum (= Origines Polonorum 5). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej
Kowalski A. P. 2010. Kulturoznawczo-estetyczna interpretacja antropomorfizacji w sztuce prehistorycznej. In E. Bugaj and A. P. Kowalski (eds), Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 35-43
Kowalski K. and Kozłowska-Skoczka D. 2012. Zaginione – Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich. Szczecin: Muzeum Narodowe
Kunczyńska-Iracka A. 1987. Woskowe wota z Krypina. Polska Sztuka Ludowa 41, 65-73
Lamm J. P. 1987. On the cult of multiple-headed gods in England and in the Baltic area. Przegląd Archeologiczny 34, 219-231
Leeuw van der G. 1997. Fenomenologia religii. Warszawa: Książka i Wiedza
Mack J. 2007. The art of small things. Cambridge: Harvard University Press
Moszyński K. 1967. Kultura ludowa Słowian. Tom 2, część 1: Kultura duchowa. Warszawa: Książka i Wiedza
Mortimer P. and Pollington S. 2013. Remaking the Sutton Hoo stone. The Ansell-Roper replica and its context. Little Downham: Anglo-Saxon Books
Muhl A. 2013. Knaufkopf eines Kultgerätes. In C. Stiegemann, M. Kroker and W. Walter (eds), Credo. Christianisierung Europas im Mittelalter, Bd. 2, Katalog. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 582-583
Murray A. V. 2013. Henry of Livonia and the Wends of Eastern Baltic: Ethnography and biography in the thirteenth-century Livonian mission. Studi Medievalii. Serie Terza 54(2), 807-833
Musin A. 2018. The rise of Novgorod revisited. Slavia Antiqua 59, 165-94
Ochmański J. 1982. Historia Litwy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Östmark K. 1980. Delar av grafälf, yngre järnålder, och boplastsrester fornlämning 21, Väsby, Vallentuna sn, Uppland, 1973-74. Riksantikvarieämbetet Raport. Stockholm: Statens Historiska Museum
Översiktskatalog 1931. Tillväxten under ĺr 1931. Stockholm: Statens Historiska Museum
Pettazzoni R. 1946. The Pagan origins of the three-headed representation of the Christian trinity. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 9, 135-151
Pokrovskaya L. V. 2007. Ritual objects from Novgorod: Thef from Troitsky excavations 1973-1999. In M. Brisbane and J. Hather (eds), Wood Use in Medieval Novgorod (= The Archaeology of Medieval Novgorod 2). Oxford: Oxbow Books, 399-417
Polak Z. and Rębkowski M. 2019. Building structures and spatial organization. In M. Rębkowski (ed.), Wolin – the Old Town. Vol. I, Settlement structure, stratigraphy & chronology. Szczecin: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences, 115-132
Price N. 2006. What’s in a name? An archaeological identity crisis for the Norse gods (and some of their friends). In A. Andrén, K. Jennbert and C. Raudvere (eds), Old Norse religion in longterm perspectives. Origins, changes, and interactions. Lund: Nordic academic Press, 179-183
Proschan F. 1983. The semiotic study of puppets, masks and performing objects. Semiotica 47 (1/4), 3-44
Radtke C. 2010. Der Schleswig-Mann – ein „Hausgeist“ aus Novgorod? Archäologische Nachrichten aus Schleswig-Holstein 16, 92-95
Ratajczyk Z. 2013. Klein Hausgottheit. In C. Stiegemann, M. Kroker and W. Walter (eds), Credo. Christianisierung Europas im Mittelalter, Bd. 2, Katalog. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 627-628
Renfrew C. and Morley I. (eds) 2007. Image and Imagination. A global prehistory of figurative representation. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research
Roesdahl E. 1992. Viking og Hviderkrist. Norden og Europa 800-1200. København: Nordisk Ministerråd
Saxo 1931. Saxonis Gesta danorum. J. Orlik and H. Raeder (eds). Hauniae: Apud Librarios Levin & Munksgaard
Schietzel K. 2018. Spurensuche Haithabu. Archäologische Spurensuche in der frühmittelalterlichen Ansiedlung Haithabu. Dokumentation und Chronik 1963-2013. Neumünster: Wachholtz Verlag
Smyser H. M. 1965. Ibn Faldan‘s account of the Rus. In J. B. Bessinger Jr. and R. P. Creed (eds), Franciplegius. Medieval and linguistic studies in honour of Francis Peabody Magoun, Jr. New York: New York University Press, 92-119
Słupecki L. P. 1994. Slavonic pagan sanctuaries. Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
Słupecki L. P. 2003. Mitologia skandynawska w epoce wikingów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos
Słupecki L. P. 2013. Temple fiscality of pagan Slavs and Scandinavians. In M. Bogucki and M. Rębkowski (eds), Wolińskie Spotkania Mediewistyczne II. Economies, monetisation and society in the West Slavic lands 800-1200 AD. Szczecin: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 109-114
Stanisławski B. 2011. Budownictwo wczesnośredniowiecznego Wolina – próba reinterpretacji. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa seria 6/7, 223-268
Stanisławski B. 2013. Jómswikingowie z Wolina-Jómsborga. Studium archeologiczne przenikania kultury skandynawskiej na ziemie polskie. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Stanisławski B. 2013a. Wstęp do archeologii wczesnośredniowiecznego Wolina. In B. Stanisławski and W. Filipowiak (eds), Wolin wczesnośredniowieczny. 1. Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 13-42
Suchocki J. 1991. Mitologia bałtyjska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Sundqvist O. 2016. An arena for high powers. Ceremonial buildings and religious strategies for rulership in Late Iron Age Scandinavia. Leiden: Brill
Szczepanik P. 2013. Wczesnośredniowieczne figurki wielotwarzowe z terenów basenu Morza Bałtyckiego – dowód kontaktów międzykulturowych czy uniwersalny fenomen? Archaeologia Historica Polona 21, 49-60
Szczepanik P. 2017. Early Medieval bronze sheaths with zoo- and anthropomorphic ornamental fittings from Poland: mythical pictures and their content. In F. Biermann, T. Kersting and A. Klammt (eds), Religion und Gesellschaft im nördlichen westslawischen Raum (= Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 82). Langenweissbach: Beier & Beran Archäologische Fachliteratur, 169-178
Szczepanik P. 2018a. Wczesnośredniowieczne figurki miniaturowe z terenów Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Próba interpretacji. In S. Rosik, S. Jędrzejewska and K. Kollinger (eds), Hierofanie, wierzenia, obrzędy... Kultura symboliczna w średniowieczu między pogaństwem a chrześcijaństwem (= Materiał V Kongresu Mediewistów Polskich 2). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 43-67
Szczepanik P. 2018b. Słowiańskie zaświaty, wierzenia, wizje i mity. Szczecin: Wydawnictwo „Triglav”
Tyniec A. 2016. Zbruczański posąg – więcej pytań niż odpowiedzi? In B. Chudzińska, M. Wojenka and M. Wołoszyn (eds), Od Bachórza do Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źródłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego. Kraków, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 373-380
Tyszkiewicz J. 2009. Brunon z Querfurtu w Polsce i krajach sąsiednich. W tysiąclecie śmierci 1009-2009. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora
Urbańczyk P. 2014. Bliskie spotkania wikingów. Wodzisław Śląski: Wydawnictwo Templum
Wawrzeniuk J. 2004. Słowiański domowy kult przodków na tle porównawczym. In S. Moździoch (ed.), Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu (= Spotkania Bytomskie 5). Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 115-133
Wawrzeniuk J. 2016. Magia ochronna Słowian we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Wegner J. 2012. Anthropomorphe figure. In A. Lewykin and M. Wemhoff (eds), Russen und Deutsche. 1000 Jahre Kunst, Geschichte und Kultur. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 51
Westphal F. 2006. Die Holzfunde von Haithabu (= Ausgrabungen in Haithabu 11). Neumünster: Wachholtz Verlag
Widukind 1971. Widukindi res gestae Saxonicae (= Ausgewählte Quellen zur Deutschen Geschichte des Mittelalters 8). R. Buchner (ed.). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft
Wilgocki E. 1995. Drewniany posążek ze szczecińskiego Podzamcza. Przegląd Archeologiczny 43, 187-190
0081-3834 ; doi:10.23858/SA/72.2020.2.1725
Source:IAiE PAN, call no. P 244 ; IAiE PAN, call no. P 245 ; IAiE PAN, call no. P 243 ; click here to follow the link
Language: Rights:Creative Commons Attribution BY 4.0 license
Terms of use:Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -
Digitizing institution:Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Original in:Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences
Projects co-financed by:Ministry of Science and Higher Education ; Activities popularizing science (DUN)
Access: