Subtitle:

Ethnologia Polona 38 2017 (2018)

Publisher:

Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences

Place of publishing:

Warsaw

Description:

il. ; 24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Artykuł stanowi próbę zastosowania warsztatu wypracowanego na gruncie antropologii postsekularnej do badań nad konkretnym materiałem terenowym, zebranym w latach 2015–2017 w leżącym na Podkarpaciu Przeworsku i jego okolicach. Materiał ten dokumentuje współczesny stan postpamięci mordów, dokonywanych w lesie Dębrzyna w latach 1945–46, w warunkach powojennego zamętu, który można za Zarembą nazwać czasem Wielkiej Trwogi, lub za Agambenem „stanem wyjątkowym”. Miejscowe bandy w celach rabunkowych napadały wówczas ludzi wracających z robót z Niemiec (lub w ogóle z Zachodu), co – jak twierdzą rozmówcy – kończyło się ich śmiercią. Osoby te pozbawione domów i więzi wspólnotowych, niechronione przez prawo, były sprowadzane do czystego biologicznego, „nagiego życia”. W artykule pokażę, w jaki sposób ofiary tych wydarzeń są obecnie upamiętniane oraz jak wyrażana jest postpamięć o tamtych wydarzeniach. Narzędzia interpretacyjne będę czerpała przede wszystkim z wybranych teorii postsekularnych. W tym kontekście odniosę się do kategorii „ontologicznego półcienia” oraz kontrapunktu, których używam, by uchwycić momenty, gdy to co religijne odwołuje się do tego co świeckie z poczucia bezsilności wyartykułowania pewnych kłopotliwych, związanych z cierpieniem treści w religijnym idiomie

References:

Agamben G. 1998. Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life (transl. D. Heller-Roazen), Stanford, CA
Agamben G. 2005. The Time That Remains. A Commentary on the Letter to the Romans (transl. P. Dailey). Stanford, CA
Ahmed A. 2013. Postmodernism and Islam. Predicament and Promise, London
Arendt H. 1973. The Origins of Totalitarianism, Houghton Mifflin Harcourt, Boston
Asad T. 1993. The Construction of Religion as an Anthropological Concept. In Genealogies of Religion. Discipline and Reason of Power in Christianity and Islam, Baltimore and London, 27–54
Asad T. 2011. Thinking about the secular body, pain, and liberal politics, Cultural Anthropology 26 (4), 657–675
Benjamin W. 1996. O pojęciu historii. In: Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, Poznań, 413–424
Bereza T. 2013. Wokół Piskorowic. Przyczynek do dziejów konfliktu polsko-ukraińskiego na Zasaniu w latach 1939–1945, Rzeszów
Bialecki J., Haynes N., Robbins J. 2008. The Anthropology of Christianity, Religion Compass 2 (6), 1139–1158
Bialecki J. 2018. Anthropology, Theology, and the Challenge of Immanence. In J. Derrick Lemons, (ed.), Theologically Engaged Anthropology, Oxford, 156–178
Bielik-Robson A. 2008. Przedmowa. Teologia pod stołem. In: Na pustyni. Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków, 7–49
Bielik-Robson A. 2013. Przedmowa. Deus Otiosus: ślad, widmo, karzeł. In. A. Bielik-Robson, M.A. Sosnowski. Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej, Warszawa, 5–37
Cannell F. 2005. The Christianity of Anthropology, Journal of the Royal Anthropological Institute 11 (2), 335–356
Cannell F. 2006. Introduction. The Anthropology of Christianity. In F. Cannell (ed.), The Anthropology of Christianity, Durham, London, 1–49
Casanova J. 2011. The Secular, Secularizations, Secularisms, In M. Jurgensmayer and J. Van Antwerpen (eds.), Rethinking Secularism, Oxford, 57–74
Czapliński 2017. Poszerzanie pola Zagłady, Teksty drugie 2, 7–16, DOI: 10.18318/td.2017.2.1
Domańska E. 2017. Przestrzenie Zagłady w perspektywie ekologiczno-nekrologicznej, Teksty drugie 2, 34–60
Drzewiecka E. 2014. Myśl postsekularna w badaniach slawistycznych. Próba spojrzenia, Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 9 (1), 29–44, doi:10.4467/20843933ST.14.003.3050
Engelke M. 2002. The Problem of Belief: Evan’s Pritchard and Victor Turner on “the Inner Life”, Anthropology Today 18, 3–8
Fountain P. 2013. Toward a post-secular anthropology, TAJA. The Australian Journal of Anthropology 24/3, 310–328, DOI 10.1111/taja.12053
Gąsiorowski T. 2009. Obwód Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach 1939–44/56, Kraków
Habermas J. 2006. On Relations between the Secular Liberal State and Religion. In H. de Vries and L.E. Sulivan (eds.), Political Theologies. Public Religions in a Post-secular World, New York
Habermas J. 2012. Między naturalizmem a religią, Warszawa
Gross J. T. 2014. Sprawcy, ofiary i inni, Zagłada Żydów 10 (2), 885–888
Hilberg R. 2007. Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945, Warszawa
Hirsch M. 2012. The Generation of Postmemory. Writing and Visual Culture after the Holocaust, New York
Holbraad M. 2010. Ontology Is Just Another Word for Culture, Critique of Anthropology 30 (2), 179–185
Holbraad M. and Pedersen M. 2017. The Ontological Turn. An Anthropological Exposition, Cambridge
Janicka E. 2014/2015. Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka, SLH 3/4, 148–227
Jenkins T. 2012. The Anthropology of Christianity. Situation and Critique, Ethnos. Journal of Anthropology 77 (4), 459–476
Kapralski S. 2016. Żydzi i Zagłada w polskich kulturach pamięci: między antagonizmem i agonem, Teksty drugie 6, 346–357, DOI: 10.18318/td.2016.6.20
Keane W. 2007.Christian moderns. Freedom and fetish in the mission encounter, Berkeley
Kiełbicki F. A. 2006. Budy Łańcuckie. Rys monograficzno-historyczny, Rzeszów
Lambek M. 2012. Facing Religion from Anthropology, Anthropology of This Century, http://aotcpress.com/articles/facing-religion-anthropology/, access: 19.12.2017
Lubańska M. 2007. Problemy etnograficznych badań nad religijnością. In M. Lubańska (ed.), Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim, Warszawa, 7–32
Lubańska M. 2013. Losy sacrum w "świeckiej epoce”. Emile Durkheim versus Philip Rieff o “sakralnym” i „świeckim” porządku, Stan Rzeczy 2/5, 215–233
Lubańska M. 2016. Healing chains, relationships of power and competing religious imageries in the monastery of Saints Kosmas and Damian in Kuklen (Bulgaria), Journal of Ethnology and Folkloristics 10 (1), 71–99
Lubańska M. and Ładykowska A. 2013. Prawosławie – chrześcijaństwo peryferyjne? O teologicznych uwikłaniach teorii antropologicznej i stronniczości perspektyw poznawczych antropologii chrześcijaństwa, Lud 97, 195–219
Małczyńsk i J. 2009. Drzewa „żywe pomniki” w Muzeum – Miejscu Pamięci w Bełżcu, Teksty Drugie 1–2, 208–214
Małczyński J. 2017. Historia środowiskowa zagłady, Teksty drugie 2, 17–32
Markiel T. and Skibińska A. 2011. Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości. Zagładadomu Trynczerów, Warszawa
McLennan G. 2010. The Postsecular Turn. Theory, Culture and Society 27, 3–20
Merz J. and Merz S. 2017. Occupying the Ontological Penumbra: Towards a Postsecular and Theologically Minded Anthropology, Religions 8, 1–17, Doi:10.3390/rel8050080
Milbank J. 2006. Theology and Social Theory. Beyond Secular Reason, Malden, Oxford
Moran D. and Mooney T. (eds.). 2002. The Phenomenology Reader, London and New York
Needham R. 1971. Belief, Language and Experience, Chicago
Otto R. 1958. The Idea of the Holy, Oxford, NY
Pollack M. 2014. Skażone krajobrazy, Wołowiec
Robbins J. 2006. Anthropology and Theology: An Awkward Relationship?, Anthropological Quaterly 79 (2), 285–294
Robbins J. 2007. Continuity Thinking and the Problem of Christian Culture: Belief, Time and the Anthropology of Christianity, Current Anthropology 48 (1), 5–38
Rossati M. and Stoeckl K. 2012. Introduction. In M. Rossati, Kristina Stoeckl (eds.), Multiple Modernities and Postsecular Societies, 1–16
Sahlins M. 1996. The Sadness of Sweetness: The Native Anthropology of Western Cosmolology, Current Anthropology 37 (3), 395–428
Scott M. W. 2013. What I’m reading? The anthropology of ontology (religious science?), Journal of the Royal Anthropological Institute 19, 859–872
Sendyka R. 2017. Nie-miejsca pamięci i ich nieludzkie pomniki, Teksty drugie 2, 86–108
Smykowski M. 2017. Eksterminacja przyrody w Lesie Rzerzuchowskim, Teksty drugie 2, 61–85
Steinlauf M. C. 2001. Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady, Warszawa
Taylor Ch. 2007. A Secular Age, Cambridge, Massachusetts, London
Tokarska-Bakir J. 2004. Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny
Tokarska-Bakir J. 2012. Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946, Wołowiec
Tokarska-Bakir J. and Pawilno-Pacewicz M. 2013. Stworzyć sobie Żyda, wywiad Jarosław Ziółowski, 29.05.2013, Magazyn Kontakt, http://magazynkontakt.pl/stworzyc-sobie zyda.html, access: 27.12.2017
Van der Veer P. 2014. The Modern Spirit of Asia: The Spiritual and the Secular in China and India, Princeton
Viveiros de Castro. 2000. Cosmological Deixis and Amerindan Perspectivism, Journal of Royal Anthropologica Institute 4, 469–488
Zaremba M. 2016. Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków
Żiżek S. 2006. Kukła i karzeł perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa, Wrocław
Chmura B. 2016. Kto pomoże dotrzeć do świadka mrocznych wydarzeń sprzed 70 lat, Życie Podkarpackie, 05.11.2016. https://www.zycie.pl/informacje/artykul/11012,kto-pomoze-dotrzec-do-swiadkamrocznych-wydarzen-sprzed-70-lat, access: 20.12.2017
Kamińska M. 2017 Wielki sukces filmu „Nie sądzić”, Supernowości 24, 21.09.2017, http://supernowosci24.pl/wieki-sukces-filmu-nie-sadzic/, access: 27.12.2017
Motyka J. Ten las jest przesiąknięty śmiercią, 10.07.2010, http://www.nowiny24.pl/archiwum/art/6088429, debrzyna-k-przeworska-ten-las-jest-przesiakniety-smiercia,id,t.html, access 27.12.2017
Szwic J. Zbrodnia Pospolita, Życie Podkarpackie, 29.10.1997
Zarański K. J. Spalone domy, spustoszone gospodarstwa, bieda. To tu mordowano ludzi, 18.04.2015, https://www.zycie.pl/informacje/artykul/1750,spalone-domy-spustoszone-gospodarstwa-bieda-totu-mordowano-ludzi-/, access: 22.12.2017
Żak W. 2017. Film nie sądzić wywołał falę dyskusji, 08.S09.2017, http://www.jaroslawska.pl/artykul/14356, Film-Nie-sadzic-wywolal-fale-dyskusji, access: 27.12.2017

Relation:

Ethnologia Polona

Volume:

38

Start page:

15

End page:

45

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:66472 ; 0137-4079

Source:

IAiE PAN, sygn. P 366 ; IAiE PAN, sygn. P 367 ; IAiE PAN, sygn. P 368 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY-SA 3.0 PL] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Access:

Otwarty