W sprawie optymalnego podziału terytorialnego Polski: zastosowanie analizy grawitacyjnej = On an optimal territorial division of Poland: using gravity analysis

Śleszyński, Przemysław

doi:0033-2143

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

W sprawie optymalnego podziału terytorialnego Polski: zastosowanie analizy grawitacyjnej = On an optimal territorial division of Poland: using gravity analysis Śleszyński, Przemysław

Object structure

W sprawie optymalnego podziału terytorialnego Polski: zastosowanie analizy grawitacyjnej = On an optimal territorial division of Poland: using gravity analysis

Przegląd Geograficzny T. 87 z. 2 (2015)

Śleszyński, Przemysław

podział terytorialny ; zasięg oddziaływania ; modele grawitacji

Artykuł dotyczy aktualnego podziału terytorialnego Polski, w nawiązaniu do tekstów D. Sokołowskiego (2014) i Ł. Zaborowskiego (2014a). Wydaje się, że jest coraz więcej argumentów, aby podjąć dyskusję nad jego zmianą. W ostatnim czasie można mówić o jeszcze jednym istotnym uwarunkowaniu, związanym z depopulacją i osłabianiem bazy ekonomicznej, jak też traceniem funkcji przez niektóre ośrodki miejskie. Przedstawiono przykłady analiz grawitacyjnych, które wskazują na możliwości optymalizacji w tym zakresie. Zakłada się, że określenie liczby i wyznaczenie obszarów przynależących do większych ośrodków osadniczych może polegać na uwzględnieniu naturalnych ciążeń, związanych z fizykalnym rozumieniem oddziaływań społeczno-ekonomicznych. Tym samym wyznaczone zasięgi ciążeń mogą być pomocne w odwzorowaniu ich jako jednostek podziału terytorialnego. Analizy pokazują, że w świetle analizy grawitacyjnej zarówno liczba, jak też granice jednostek pierwszego szczebla obecnego podziału terytorialnego nie są optymalne. Można wnioskować, że w stosunku do obecnych 16 województw bardziej zasadny byłby podział albo na 14, albo na 18-20 jednostek.

1. Bober J., Hausner J., Izdebski J., Lachiewicz W., Mazur S., Nelicki A., Nowotarski B., Puzyna W., Surówka K., Zachariasz I., Zawicki M., 2013, Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków.
2. Chojnicki Z., 1966, Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno--ekonomicznych, Studia KPZK PAN, 14, Warszawa.
3. Czyż T. (red.), 1996, Podstawy regionalizacji geograficznej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
4. Dąbrowski K., 2013, Sprawozdanie z konferencji Polski samorząd terytorialny w systemie zarządzania państwem – osiągnięcia, niepowodzenia, wyzwania", Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 29 listopada 2013 roku, Rocznik Samorządowy, 2, s. 188-193.
5. Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce, Prace Geograficzne, 148, IGiPZ PAN, Warszawa.
6. Gorzelak G., 2014, 49 województw – wygłup SLD, Gazeta Wyborcza, 6.02.2014, http://wyborcza.pl/1,75968,15405679,49_wojewodztw___wyglup_SLD.html (9.03.2015).
7. Gruchociak H., 2012, Odległość w wyodrębnianiu stref wpływu wielkich miast w Polsce, [w:] E. Gołata (red.), Analiza wielowymiarowa w badaniach społeczno-ekonomicznych, Zeszyty Naukowe, 227, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, s. 107-125.
8. Habuda A., Habuda L., 2014, Zasadniczy podział terytorialny państwa. Między racjonalnym wyborem i grą zinstytucjonalizowanych interesów, Wrocławskie Studia Politologiczne, 16, s. 24-41.
9. Honka Z., 2014, Is a new administrative division reform necessary? A voice in the discussion on self-government reform, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 3, s. 169-183.
10. Jażdżewska I., 2013, Historical diversity of Poland's urban network. Cluster analysis versus historical regions, Geographia Polonica, 86, 3, s. 219-236.
11. Kołodziejski J. (red.), 1991, Koncepcje regionalnej organizacji kraju, Biuletyn KPZK PAN, 156.
12. Komornicki T., Śleszyński P., 2011, Changing accessibility of Polish airports on the course of demographic and economic demand, Geographia Polonica, 3-4, s. 47-63.
13. Komornicki T., Śleszyński P., Siłka P., Stępniak M., 2008, Wariantowa analiza dostępności w transporcie lądowym, [w:] K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Żuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033. Tom II, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 133-334.
14. Kowalczyk A., 2000, Reforma podziału terytorialnego Polski w 1999 roku – krytyczna analiza mechanizmu jej wprowadzania, [w:] S. Ciok, D. Ilnicki (red.), Regionalny wymiar integracji europejskiej, Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, 8, Instytut Geograficzny, Uniwersytet Wrocławski, s. 87-99.
15. Lijewski T., 2003, Koncentracja ośrodków aktywności gospodarczej w Polsce w świetle list 500 firm, Przegląd Geograficzny, 75, 3, s. 433-447.
16. Miszczuk A., 2003, Regionalizacja administracyjna III Rzeczypospolitej. Koncepcje teoretyczne a rzeczywistość, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
17. Niewiadomski Z. (red.), 1992, Regionalizacja w Polsce w świetle doświadczeń europejskich, Biuletyn KPZK PAN, 160.
18. Ocena sytuacji samorządów lokalnych, 2015, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa, https://mac.gov.pl/files/ocena-sytuacji-samorzadow-lokalnych.pdf (9.03.2015).
19. Potrykowski M. (red.), 1993, Reforma terytorialna Polski. Układ powiatowy, Biuletyn KPZK PAN, 166.
20. Sokołowski D., 2014, Niektóre uwarunkowania korekty podziału Polski na województwa, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 567-590.
21. Soloch P., 2014, Utworzenie małych województw ma sens w kontekście reformy powiatów i organizacji administracji państwowej w terenie, Instytut Sobieskiego, http://www.sobieski.org.pl/komentarz-is-155/ (9.03.2015).
22. Stasiak A. (red.), 1994, Podstawowe węzły układu osadniczego Polski, Biuletyn KPZK PAN, 167, Warszawa.
23. Śleszyński P., 2007, Gospodarcze funkcje kontrolne w przestrzeni Polski, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 213, Warszawa.
24. Śleszyński P., 2008, Ocena powiązań gospodarczych i kapitałowych miedzy miastami, [w:] K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Żuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033. Tom I, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 335-391.
25. Śleszyński P., 2011, Social linkages, [w:] T. Komornicki, P. Siłka (red.), Functional Linkages between Polish Metropolises, Studia Regionalia, 29, s. 65-80.
26. Śleszyński P., 2013, Warszawa jako ośrodek dojazdów pracowniczych, Studia Regionalne i Lokalne, 1(51), s. 5-25.
27. Śleszyński P., 2014a, Dostępność czasowa i jej zastosowania, Przegląd Geograficzny, 86, 2, s. 171-215.
28. Śleszyński P., 2014b, Delimitation and typology of functional urban regions in Poland based on commuting, 2006, Geographia Polonica, 87, 2, s. 317-320.
29. Wendt J., 2001, Geografia władzy w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
30. Zaborowski Ł., 2009, Podział terytorialny Rzeczypospolitej – spojrzenie krytyczne, Prace Geograficzne, UJ, 121, s. 263-275.
31. Zaborowski Ł., 2013, Podział kraju na województwa. Próba obiektywizacji, Wydawnictwo Naukowe Scholar", Warszawa.
32. Zaborowski Ł., 2014a, Sieć ośrodków regionalnych w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Próba uporządkowania według czynników wielkości i odległości, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 591-620.
33. Zaborowski Ł., 2014b, Czy rzeczywiście potrzebujemy 49 województw?, Instytut Sobieskiego, http://www.sobieski.org.pl/komentarz-is-155/ (9.03.2015).