Misja Williama Bullitta do Rosji (luty–marzec 1919) : błąd czy nieudana próba pragmatycznego działania?

Misja Williama Bullitta z 1919 r. do Rosji była ostatnim etapem procesu zainicjowanego w przeddzień konferencji pokojowej w Paryżu i kontynuowanego w pierwszych tygodniach jej trwania, w trakcie m.in. obrad Rady Dziesięciu. Dyskurs aliantów dotyczył kluczowego pytania o miejsce i rolę Rosji w budowaniu trwałego stabilnego ładu międzynarodowego. Pytaniom: „co zrobić z Rosją?”, „jaki tryb postępowania przyjąć wobec niej?”, towarzyszyły problemy dyplomatycznego nieuznawania rządów bolszewickich, prowadzenia blokady gospodarczej oraz interwencji zbrojnej. Bez udziału Rosji, spadkobierczyni wielkiego carskiego imperium, nie wydawało się możliwe zbudowanie nowego porządku światowego. Rosja, choć targana rewolucją, wojną domową, ekonomicznym i gospodarczym chaosem, nadal stanowiła klucz do ustanowienia trwałego pokoju światowego.

Ambrosius Lloyd E., Woodrow Wilson and American Internationalism, Cambridge University Press, New York 2017
Brownell Will, Billings Richard, So Close to Greatness. The Biography of William C. Bullitt, Macmillan, New York 1987
Cassella-Blackburn Michael, The Donkey, The Carrot and The Club. William C. Bullitt and Soviet-American Relations, 1917–1948, Praeger, Westport, Conn. 2004
Craig Gordon A., Gilbert Felix, The Diplomats, 1919–1939, Princeton University Press, Princeton 1994
Dunn Dennis J., Caught between Roosevelt and Stalin. America’s Ambassadors to Moscow, University of Kentucky, Lexington, Ky. 1998
Etkind Alexander, Roads not Taken. An Intellectual Biography of William C. Bullitt, Pittsburgh University Press, Pittsburgh, Pa. 2017
Farnsworth Beatrice, William C. Bullitt and the Soviet Union, Indiana University Press, Bloomington 1967
Grzeloński Bogdan, Dyplomaci USA 1919–1939, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2004
Grzeloński Bogdan, Niedobrani sojusznicy. Ambasadorowie Roosevelta w ZSRR, PWN, Warszawa 2013
Hartshorn Peter, I Have Seen the Future. A Life of Lincoln Steffens, Counterpoint, Berkeley, CA. 2011
Heim Kimberly A., U.S. Bullitt Mission to Russia. 1919, „Towson University Journal of International Affairs” 22, 1988, 2, s. 61–68
Herman Arthur, 1917: Lenin, Wilson, and the Birth of the New World Disorder, Harper, New York 2017
Kaplan Justin, Lincoln Steffens. A Biography, Simon & Schuster, New York 1974
Kucharczyk Grzegorz, Wersal 1919. Nowa kultura bezpieczeństwa dla Polski i Europy, Instytut Zachodni, Poznań 2019
Levin Norman G., Woodrow Wilson and the Paris Peace Conference, Heath, Lexington, Mass. 1972
MacMillan Margaret, Paris 1919. Six Months that Changed the World, Random House, New York 2003
Marczewska-Zagdańska Hanna, Od przyjaźni, przez zerwanie do sojuszu. Meandry relacji amerykańsko-sowieckich do 1941 r., w: Politycy, dyplomaci i żołnierze. Studia i szkice z dziejów stosunków międzynarodowych w XX–XXI wieku ofiarowane profesorowi Andrzejowi Maciejowi Brzezińskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. Dariusz Jeziorny, Sławomir M. Nowinowski, Radosław Paweł Żurawski vel Grajewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017, s. 223–238
McKean David, Watching Darkness Fall. FDR, His Ambassadors and the Rise of Adolf Hitler, St. Martin’s Press, New York 2021
Narocznicka Natalia, Rosyjska rewolucja i świat w XX wieku w kontekście „problemu rosyjskiego” na paryskiej konferencji pokojowej, „Kultura Słowian. Rocznik Komisji Kultury Słowian PAU” 16, 2020, s. 147–178
Neu Charles E., Colonel House. A Biography of Woodrow Wilson’s Silent Partner, Oxford University Press, New York 2015
Nowak Andrzej, Izolacjonizm i appeasement. Waszyngton i Londyn wobec imperium sowieckiego oraz polskiego kryzysu latem 1920 r., „Kwartalnik Historyczny” 121, 2014, 4, s. 775–798
Nowak Andrzej, Pierwsza zdrada Zachodu. 1920-zapomniany appeasement, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015
Parafianowicz Halina, William C. Bullitt. „Emisariusz” Franklina Delano Roosevelta i ambasador w Moskwie, w: Polska i jej wschodni sąsiedzi w XX wieku, red. Hanna Konopka, Daniel Boćkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2004, s. 229–243
Powaski Ronald E., The Cold War. The United States and Soviet Union 1917–1991, Oxford University Press, New York 1998
Reisser Wesley J., The Black Book. Woodrow Wilson’s Secret Plan for Peace, Lexington Books, Lanham, Md. 2012
Thompson John M., Russia, Bolshevism and Versailles Peace, Princeton University Press, Princeton, N.J. 1966 (reprint Princeton 2016)
Throntveit Trygve, Power without Victory. Woodrow Wilson and the American Internationalist Experiment, University of Chicago Press, Chicago 2017
Walt Stephen M., Revolution and War, Cornell University Press, Ithaca, NY 1996
Wędrowski Jacek R., Stany Zjednoczone wobec konfliktów na wschodzie Europy, 1917–1922. Wybrane problemy, wyd. Jacek Ryszard Wędrowski, Warszawa 2017
Wolff Larry, Woodrow Wilson and the Reimagining of Eastern Europe, Stanford University Press, Stanford 2020
Сергеев Евгений, Большевики и англичане. Советско-британские отношения 1918– 1924 гг. Oт интервенции к признанию, Наука, Санкт Петербург 2019