Konspiracyjne organizacje młodzieżowe jako forma opozycji politycznej w systemie monocentrycznym – próba interpretacji

Wołoszyn, Jacek Witold (1972– )

doi:0419-8824

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe jako forma opozycji politycznej w systemie monocentrycznym – próba interpretacji Wołoszyn, Jacek Witold (1972– )

Object structure

Konspiracyjne organizacje młodzieżowe jako forma opozycji politycznej w systemie monocentrycznym – próba interpretacji

Dzieje Najnowsze : [kwartalnik poświęcony historii XX wieku], R. 54 z. 2 (2022), Studia i artykuły

Wołoszyn, Jacek Witold (1972– )

Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Warszawa

2022

p. 109-129

youth - Poland - attitude - 1945-1990 ; political opposition - Poland - 1945-1970 ; resistance to authority - Poland - 1945-1990 ; monocentric system

The political system of ‘People’s Poland’ complies with a defi nition of a ‘monocen-tric system’ proposed by Stanisław Ossowski. The rulers deprived the citizens of their sub-jectivity, controlled them, and destroyed the values signifi cant to them. In response to that, some young people established underground organisations striving to change the political re-gime and preserve their freedom. The article verifi es the hypothesis: the youth undergrounds organisations were a form of political opposition in the monocentric system.

Bachta E., Młodzieżowe konspiracyjne organizacje niepodległościowe w województwie rzeszowskim w latach 1944–1956, Przemyśl 1997
Bäcker R., Opozycja a totalitaryzm. Problemy klasyfikacyjne, w: Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001, s. 57–64
Baziur G., Wierni Polsce Niepodległej. Antykomunistyczna konspiracja młodzieżowa w województwie krakowskim w latach 1945–1956, Kraków 2010
Biegalski B., Organizacje podziemne na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956, Zielona Góra 1999
Bielska E., Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia, Katowice 2013
Bożek D., Młodzieżowy Ruch Oporu 1948–1950, w: Powiat tarnobrzeski w latach 1944–1956, red. Z. Nawrocki, T. Zych, Tarnobrzeg 2005, s. 190–198
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. B. Wojciszke, Gdańsk 1999
Florath B., Zum Subjektwechsel politischer Gegnerschaft in der DDR in fünfziger Jahren, w: Odboj a odpor proti komunistickémy režimu w Československu a ve střdni Evropě, Praha 2010, s. 27–39
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994
Gryman A., Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności, w: Po ziemi naszej roześlem harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 2007, s. 101–122
Janiak K., „Kolskie Orlęta” w walce z sowietyzacją Polski, „Jaworzniacy” 1994, nr 1, s. 1
Kaczmarek B., Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne, w: Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa 2001, s. 50–59
Kamiński A., Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX w., Warszawa 1971
Karpiński J., Czym była PRL?, w: Spór o PRL, red. P.S. Wandycz, Kraków 1996, s. 132–145
Klimek H.W., Czas zniewalanej młodości (1945–1956), Wąbrzeźno 2005
Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. nauk. A. Łuczak, A. Pietrowicz, Poznań 2016
Kowalczuk I.S., Przeciwstawne siły: opozycja (Opposition) i ruch oporu (Widerstand) w NRD. Problemy pojęciowe i metodologiczne, w: Studia i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, red. Ł. Kamiński, t. IV, Wrocław 2000, s. 23–47
Krajewski K., Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na terenie województwa mazowieckiego w latach 1945–1956, w: „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944–1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2009, s. 152–202
Krawczyk T., Opozycja polityczna w państwach demokratycznych, w: Studia z teorii polityki, t. III, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2000, s. 131–162
Kubát M., Teoria opozycji politycznej, Kraków 2010
Łabędź K., Spory wokół zagadnień programowych w publikacjach opozycji politycznej w Polsce w latach 1981–1989, Kraków 1997
Łukaszewicz W., Młodzież powiatu przasnyskiego i ostrołęckiego w walce z komunizmem, „Wyklęci. Ogólnopolski Kwartalnik Poświęcony Żołnierzom Wyklętym” 2016, nr 4, s. 64–73
Mazur M., O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin 2009
Osa M., Sieci opozycji w PRL, w: Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, red. K. Gorlach, P.H. Money, Warszawa 2008, s. 215–243
Ossowski S., O nauce, Warszawa 1967
Pałecki K., Opozycja polityczna – próba typologii, w: Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001, s. 11–20
Pasikowski S., Opór indywidualny. Teoria, klasyfikacje i diagnozowanie w ujęciu psychologicznym, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2014, nr 68, s. 39–62
Porta della D., Diani M., Ruchy społeczne. Wprowadzenie, tłum. A. Sadza, Kraków 2009
Rzeczkowska E., Bogu, Polsce, bliźnim. Tajne organizacje harcerskie w Polsce w latach 1944–1956, Lublin 2014
Sławińska A., Więźniarki polityczne z Bojanowa. Łagier dla dziewcząt w latach 1952–1956, Warszawa 2017
Stepan A.C., On the Task of a Democratic Opposition, „Journal of Democracy” 1990, t. I, nr 2, s. 41–49
Strzembosz T., Opór moralny bierny i opór moralny czynny jako formy walki z okupantem na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1939–1941, w: Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941, red. M. Giżejewska, T. Strzembosz, Warszawa 1995, s. 276–290
Strzembosz T., Polacy w PRL: sprzeciw – opozycja – opór (Zachowania opozycyjne w systemie totalitarnym), „Arcana” 2000, nr 35, s. 121–141
Szmatka J., Próba strukturalistycznej koncepcji małej grupy społecznej, w: Małe struktury społeczne, wybór i wstęp I. Machaj, Lublin 2004, s. 43–52
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2007
Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Problemy psychosocjologiczne minionej formacji, Warszawa 1998
Theiss W., Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych, Warszawa 1996
Wnuk-Lipiński E., Małe grupy społeczne w ładzie monocentrycznym, w: Małe struktury społeczne, wybór i wstęp I. Machaj, Lublin 2004, s. 223–230
Żelazko J., Sytuacja młodzieży w latach 1945–1956. Wybrane problemy, w: „Śmierć komunistom!”. Młodzieżowa konspiracja niepodległościowa na ziemi łódzkiej w latach 1948–1953, red. D. Rogut, Zelów 2012, s. 35–55