Udział polskiej młodzieży w życiu politycznym Królestwa Kongresowego w latach 1905–1918 w świetle relacji z epoki

Przedmiotem artykułu jest próba rekonstrukcji zjawiska zaangażowania młodzieży polskiej w życie polityczne Królestwa Kongresowego w latach 1905–1918 w oparciu o relacje z epoki. Ich autorami są zarówno przedstawiciele ówczesnego młodego pokolenia, reprezentujący różne nurty polityczne, jak i dojrzali politycy, publicyści, działacze oświatowi i społeczni. Relacje te są nie tylko źródłem informacji o motywach politycznych wyborów i poczynań młodych Polaków w początkach XX w., roli i znaczeniu tego pokolenia w życiu politycznym Królestwa Polskiego, ale także o miejscu, jakie zajmowała młodzież w refleksji reprezentantów starszych generacji.

Bujalski M., Związek im. Jana Kilińskiego (Narodowa Młodzież Robotnicza) 1901–1906, [Warszawa] 1930.
Cat-Mackiewicz S., Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1989.
Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach. Biografia polityczna (1897–1977), Warszawa 2005.
Cywiński N., Rodowody niepokornych, Warszawa 1971.
Czekaj K., Artur Śliwiński (1877–1953). Polityk, publicysta, historyk, Warszawa 2011.
Dąbrowski K., Kwiatkowski M., Życie i działalność Kazimierza Mariana Wyszyńskiego – działacza niepodległościowego, polityka i dyplomaty (1890–1935), „Studenckie Zeszyty Naukowe” (Lublin) 2007, t. X, z. 16, wyd. specjalne, s. 7–178.
Dorabialska A., Jeszcze jedno życie, Warszawa 1972.
Garlicki A., Relacja Romana Dmowskiego o Lidze Narodowej, „Przegląd Historyczny” 1966, t. LVII, z. 3, s. 415–443.
Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1978.
Głuchowski J., Strajk szkolny w roku 1905 w Częstochowie, „Niepodległość” (Londyn) 1972, t. VIII, s. 135–137.
Grott B., Zygmunt Balicki. Ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995.
Hass L., Losy człowieka i pokolenia (Działalność S. Szwedowskiego w Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i w Związku Patriotycznym), „Więź 1973, nr 10, s. 108–120.
Hillebrandt B., Polskie organizacje młodzieżowe XIX i XX wieku. Zarys historii, Warszawa 1986.
Hillebrandt B., Ruch młodzieżowy w Polsce. Zarys historii postępowego nurtu, Warszawa 1982.
Jaruzelski J., Stanisław Cat-Mackiewicz 1896–1966. Wilno–Londyn–Warszawa, Warszawa 1994.
Katelbach T., Spowiedź pokolenia, oprac. S. Cenckiewicz, Gdańsk 2001.
Katelbach T., Strajk akademicki w Warszawie 1917, Warszawa 1938.
Katelbach T., Zet, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1968, z. 13, s. 3–54.
Kołodziejczyk A., Przemiany w oświacie i kulturze wsi Królestwa Polskiego w dobie rewolucji 1905 roku, w: Dziedzictwo rewolucji 1905–1907, red A. Żarnowska i in., Warszawa–Radom 2007, s. 227–243.
Kowalski Z., Udział młodzieży szkół lubelskich w strajku szkolnym 1905 r., „Rocznik Lubelski” 1963, t. VI, s. 185–214.
Kozłowski E., Wrzosek M., Dzieje oręża polskiego 1794–1938, Warszawa 1973.
Kułakowski M., Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, Dębogóra 2014.
Kurzyna M., O Melchiorze Wańkowiczu – nie wszystko, Warszawa 1975.
Michta N., Postacie z przełomu wieków. Z kręgu działaczy SDKPiL, Warszawa 1983.
Micińska M., Gołąb i orzeł. Obchody rocznic kościuszkowskich w latach 1894 i 1917, Warszawa 1997.
Micińska M., Między Królem Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890–1914), Wrocław 1995.
Mioduchowska M., Centralny Związek Młodzieży Wiejskiej 1912–1928, Warszawa 1984.
Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, Warszawa 1980.
Nałęcz T., Irredenta polska, Warszawa 1992.
Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. I–II, Warszawa 1932–1934.
Nietyksza M., Kobiety w ruchu oświatowym. Królestwo Polskie na przełomie wieków, w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. II, cz. 2, Warszawa 1992, s. 91–119.
Nowacki T.W., Młodzież tworzy historię. Zwycięska walka młodzieży o szkołę polską 1901–1917, Lublin 2011.
Nowacki T.W., Zwycięska walka młodzieży o szkołę polską 1901–1917, „Niepodległość i Pamięć” 2007, nr 2, s. 37–91.
Nowak I., W 75. rocznicę powstania Zetu 1886–1961, w: Zet w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia, red. T.W. Nowacki, Warszawa 1996, s. 295–297.
Olstowski P., Generał Gustaw Orlicz-Dreszer (1889–1936). Dowódca wojskowy i działacz społeczno-polityczny, Toruń 2000.
Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Warszawa 2002.
Potkański W., Zawiązanie, działalność oraz wystąpienie Związku Młodzieży Polskiej z Narodowej Demokracji w 1909 r. i utworzenie „niezależnego Zetu”, „Dzieje Najnowsze” 1998, nr 4, s. 3–20.
Rakowski J., Eugeniusz Kwiatkowski. Szkic biograficzny młodych lat na tle ruchu niepodległościowego Zetu i Zarzewia 1886–1920, Londyn 1977.
Rakowski J., Zetowcy i piłsudczycy (1), „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1980, z. 54, s. 3–39.
Ratajska K., Dziedzice filomatyzmu, Wrocław 1987.
Rokicki Cz., Rewolucyjna Młodzież Narodowa, „Niepodległość” (Warszawa) 1938, t. XVII, z. 2, s. 272–277.
Roszkowski S., Komisja Robotnicza „Zetu”, „Niepodległość” (Warszawa) 1933, t. VII, z. 3, s. 361–380.
Studnicki W., Z przeżyć i walk, Warszawa 1928.
Szymańska W., Pierwsza konferencja młodzieży uniwersyteckiej PPS, „Niepodległość” 1935, t. X, s. 145–151.
Targalski J., Geneza Zetu, „Pokolenia” 1966, nr 3, s. 7–30.
Tomicki J., Polska Partia Socjalistyczna 1892–1948, Warszawa 1983.
Waingertner P., Zet wobec Narodowej Demokracji w przededniu I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1998, nr 63, s. 161–173.
Waingertner P., Związek Młodzieży Polskiej „Zet” wobec kwestii niepodległości Polski w latach 1886–1918, w: Ku wolności. Czynniki wewnętrzne i międzynarodowe powstania niepodległych państw w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX–XX wieku, red. E. Wiśniewski, Łódź 2012, s. 143–155.
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1991.
Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887–1914. Programy, polityka, działalność, Warszawa 1992.
Wolsza T., Organizatorki ruchu oświatowego na wsi. Królestwo Polskie na przełomie wieków, w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. II, cz. 2, Warszawa 1992, s. 121–134.
Wołos M., „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892–1974), Bełchatów–Kraków– Warszawa 2015.