Chronological schemes of the Late Hallstatt period (HaD) in Central Europe: new opportunities for the synchronization and refinement of dates

Grechko, Denys

doi:0081-3834

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Chronological schemes of the Late Hallstatt period (HaD) in Central Europe: new opportunities for the synchronization and refinement of dates Grechko, Denys

Object structure

Chronological schemes of the Late Hallstatt period (HaD) in Central Europe: new opportunities for the synchronization and refinement of dates

Sprawozdania Archeologiczne 72 nr 2 (2020)

Grechko, Denys

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Central Europe ; Tarnobrzeg Lusatian Culture ; East European Forest-Steppe groups ; biconical glass beads ; Late Hallstatt period ; chronology

Unification of regional chronological schemes is one of the key issues in Early Iron Age archaeology. The main markers of the Late Hallstatt period are Scythian arrowheads and antique imports. Biconical glass beads, produced at the Yahorlyk settlement (in the first third of the VIth century BC), were found in the Eastern European Forest-Steppe and in the area of the Tarnobrzeg Lusatian Culture. This period is synchronised with the HaD1 of Central Europe, phase III/1 of the TLC and the late group of burials of the second phase of the Kelermes period. Its final phase is associated with the so-called “Scythian invasions” in Central Europe, which led to the decline of the Chotyniec agglomeration, West-Podolian and East-Podolian groups. A few TLC complexes of the Grodzisko Dolne, site 22, can be dated somewhat later, to the middle or second half of the VIth century BC (HaD2). Also, at this time, the Pomeranian population appeared in the south-eastern area of the Lusatian tribes and a new culture model (post Lusatian-Pomeranian stage) arose

Bajda-Wesołowska A., Bochnak T. and Hozer M. 2014. Bogaty grób kobiecy z wczesnej epoki żelaza odkryty w miejscowości Zabłotce, pow. Jarosławski, stan. 27. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 35, 105-125
Baron J. and Miazga B. 2013. Scythian akinakes or medieval kidney-dagger? Archaeometric study of a recent find from Legnica (South-Western Poland). Archäologisches Korrespondenzblatt 43(3), 335-343
Boltryk Yu.V., Horbanenko S. A., Kubliy M. V., Serheyeva M. S. and YanishYe.Yu. 2015. Severynivske horodysche skifskoho chasu: biohospodarskyy aspekt doslidzhen. Arkheolohiya i davnia istoria Ukrayiny 4(17), 155-192
Bukowski Z. 1977. The Scythian influence in the area of Lusatian culture. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Buyskikh S. B. and Buyskikh A.V. 2010. K khronologii arkhaicheskikh poseleniy khory Olvii Pontiyskoy. Bosporskiye issledovaniya 24, 3-64
ChochorowskiJ. 2007. Metodyczne i metodologiczne problemy datowania radiowęglowego pozostałości kremacji z grobów ciałopalnych kultury łużyckiej (na przykładzie materiałów z cmentarzyska w Kietrzu). In J. Chochorowski (ed.), Studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Gedlowi na pięćdziesięciolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 103-138
Czopek S. 1996. Kolczyki typu Kłyżów. Przyczynek do poznania schyłkowej fazy grupy tarnobrzeskiej. In J. Chochorowski (ed.), Problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gedlowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 163-173
Czopek S. 2007. Grodzisko Dolne, stan. 22 – od paleolitycznych łowców do wczesnośredniowiecznych Słowian. Część I. Od epoki kamienia do wczesnej epoki żelaza. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski
Czopek S. 2011. Zwischen der Chronologie und Funktion. Horizont(?) der Gräber mit Glasperlen auf den Gräberfeldern der späten Phase der Tarnobrzeg – Lausitzer Kultur. Sprawozdania Archeologiczne 63, 115-134
Czopek S. 2019. Enklawa scytyjskiego kręgu kulturowego w południowo-wschodniej Polsce. Przegląd Archeologiczny 67, 119-148
Czopek S., Ligoda J., Podgórska-Czopek J. and Rogóż J. 2016. Cmentarzysko tarnobrzeskiej kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza w Grzęsce, pow. Przeworski. Rzeszów: Instytut Archeologii UR
Chopek S., Trybala-Zavislyak K., Voytseshchuk N., Osaulchuk O., Bobak D., Hembitsa P., Yatsyshyn A., Pasterkevich V., Pavliv D., Petehyrych V., Poltovich-Bobak M. and Vatsnik A. 2018. Kulturno-poselenski zminy v baseyni richky Vyshnya v epokhu bronzy i za doby rannoho zaliza v konteksti zmin doistorychnoyi i rannoseredniovichnoyi oykumeny. Rzeszów: Instytut Archeologii UR
Daragan M. N. 2010. O datirovke amfory iz pogrebeniya No 2 Repyakhovatoy Mogily. Antichnyi mir i arkheologiya 14, 175-202
Dzięgielewski K. 2015. Zespół osadniczy z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Modlnicy. In K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewska and A. Sztyber (eds), Modlnica, stan. 5. Od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza (Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, Wydawnictwo Profil-Archeo, 9-196
Dzięgielewski K. 2016. Societies of the younger segment of the early Iron Age in Poland (500-250 BC). In P. Urbańczyk (ed.), The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the early Middle Ages. Volume 4: 500 BC – 500 AD. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Dzięgielewski K. 2017. Late Bronze and Early Iron Age communities in the northern part of the Polish Lowland (1000-500 BC). In P. Urbańczyk (ed.), The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the early Middle Ages. Volume 3: 2000-500 BC. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Fialko O.Ye. and BoltrykYu.V. 2003. Napad skifiv na Trakhtemirivske gorodysche. Kyiv: Korvin Press
Gedl M. 1979. Stufengliederung und Chronologie des Gräberfeldes der Lausitzer Kultur in Kietrz (= Prace Archeologiczne 27). Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Gedl M. 2004. Die Fibeln in Polen (= Prähistorische Bronzefunde 14/10). Stuttgart: Franz Steiner Verlag
Gedl M. 2014. Die Pfeilspitzen in Polen. (= Prähistorische Bronzefunde 5/6). Stuttgart: Franz Steiner Verlag
Grechko D. S. 2012. O vozmozhnykh «prosvetakh» v «temnoye» vremya (VI v. do n. e.) skifskoy istorii. Stratum plus 3/2012, 75-106
Grechko D. S. 2013. O pamyatnikakh kimmeriytsev i “ranneskifskoy” kul‘ture. Stratum plus 3, 133-154
Grechko D. S. 2016a. Ot Arkhaicheskoy Skifii k Klassicheskoy. Arkheologiya i davnia istoriya Ukrayiny 2(19), 33-60
Grechko D. S. 2016b. Klassicheskaya Skifiya: nachalo (posledniye desyatiletiya VI – pervaya chetvert V v. do n. e.). Revista arheologică 12(1-2), 145-168
Gutsal A. F., Gutsal V. A. and Mogilov A. D. 2011. Kurgan No3 u s. Teklivka na Srednem Dnestre. In V. D. Berezutskiy (ed.), Vostochnoevropeyskie drevnosti skifskoy epokhi: sbornik nauchnykh trudov. Voronezh: Nauchnaya kniga, 97-109
Hansen L. 2008. Die Goldfunde und Trachtbeigaben des späthallstattzeitlichen Fürstengrabes von Eberdingen-Hochdorf (Kr. Ludwigsburg). Dissertation, Christian-Albrechts Universität zu Kiel
Hellmuth A. 2006. Untersuchungen zu den sogenannten skythischen Pfeilspitzen aus der befestigten Höhensiedlung von Smolenice-Molpír (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archälogie 128). Bonn: Rudolf Habelt GmbH.
Ilinskaya V. A. 1968. Skify Dneprovskogo Lesostepnogo Levoberezhia (kurgany Posulya). Kyiv: Naukova dumka
Ilinskaya V. A., Mozolevskiy B. N. and Terenozhkin A. I. 1980. Kurgany VI v. do n. e. u s. Matusov. In A. I. Terenozhkin (ed.), Skifiya i Kavkaz. Kyiv: Naukova dumka, 31-64
Khokhorovsky Y. A. 2019. Na dalekykh okrainakh antichnogo mira: giperboreytsy Tsentralnoy Evropy. Arkheolohiya i davnia istoriya Ukrayiny 2(31), 197-254
Kowalski-Bilokrylyy J. 2014. Pochodzenie kolczyków typu Kłyżów. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 35, 59-64
Krąpiec M. and Szychowska-Krąpiec E. 2013. Analiza dendrochronologiczna drewna z badań grodziska w Wicinie w latach 2008-2012. In: A. Jaszewska and S. Kałagate (eds), Wicina. Badania archeologiczne w latach 2008-2012 oraz skarb przedmiotów pochodzących z Wiciny. Zielona Góra: Fundacja Archeologiczna, 371-417
Levitskiy O. G. and Kashuba M. T. 2009 O kulturnykh traditsiyakh v pogrebalnoy obryadnosti naseleniya, prozhivayushchego na zapadnykh rubezhakh arkhaicheskoy Skifii (istochniki, problematika). Arkheolohiya i davnia istoriya Ukrayiny, 250-267
Lomtadze G. A. and Firsov K. B. 2012. Kompleks ranneskifskogo vremeni iz kurgana u sela Volkovtsy v Posulye (po materialam iz sobraniya GIM). In: D.V. Zhuravlev and K.B. Firsov (eds.), Evraziya v skifo-sarmatskoye vremia. Pamyati Iriny Ivanovny Guschinoy. Moskva: GIM, 281-298
Mogilov O. D., Gutsal A. F. and Gutsal V. A. 2016. Kurgan z kamyanim valom na Zakhidnomu Podilli. Arkheologiya i davnia ístoriya Ukraini 2(19), 212-230
Ostroverkhov A. S. 1978. Antychna sklorobna maysternia na Yagorlytskomu poselenni. Arkheolohiya 25, 41-49
Ostroverkhov A. S. 1981. Obrobka kolorovykh metaliv na antychnykh poselenniakh. Arkheolohiya 36, 26-37
Pavliv D., Mylian T. and Osaulchuk O. 2010. Unikalne pokhovannia pomorskoyi kultury poblyzu s. Zastavne na Lvivschyni. Materialy i doslidzhennia z arkheolohiyi Prykarpattia i Volyni 14, 258-272
Purowski T. 2012. Wyroby szklane w kulturze łużyckiej w międzyrzeczu Noteci i środkowej Odry. Studium archeologiczno-technologiczne. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Purowski T. 2015, Paciorki szklane z cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza w Modlnicy. In K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewska and A. Sztyber (eds), Modlnica, stan. 5 Od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, Wydawnictwo Profil-Archeo, 219-238
Samek L., Karwowski M., Czopek S., Ostachowicz J. and Stegowski Z. 2007. Analysis of Glass Beads from the Graves of the Tarnobrzeg Lusatian Culture in Jasionka and Grodzisko Dolne Employing the X-ray Fluorescense Method. Analecta Archaeologica Ressoviensia 2, 101-118
Shramko I. B. 2017. Novyi pohrebalnyi kompleks ranneskifskogo vremeni v mogilnike Skorobor. Arkheolohiya i davnia istoriya Ukrayiny 2(23), 368-380
Shylov V. P. and Ochir-Goriaeva M. A. 1997. Kurgany skifskoy epokhi iz mogilnikov Aksenovskyi-1-II. Materialy i issledovaniya po arkheologii Rossii 1, 127-152
Simion G. 2000. Tombes tumulaires de la nécropole de Celic-Déré. Tombes tumulaires de l’Âge du Fer dans le Sud-Est de l’Europe. In G. Simon, V. Lungu (eds), Actes du II Colloque International d’Archéologie Funéraire. Tulcea: Institut de Recherches Eco-Museologiques de Tulcea, 69-82
Szabó G. V., Czajlik Z. and Reményi L. 2014. Traces of an Iron Age armed conflict. New topographical results from the research into Verebce-bérc at Dédestapolcsány I. Hungarian archaeology E-journal 2014 (Winter), 1-7
Trachsel M. 2004. Untersuchungen zur relative und absoluten Chronologie der Hallstattzeit (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 104). Bonn: Dr. Rudolf Habelt