Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development

Mantey, Dorota

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development Mantey, Dorota

Object structure

Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 4 (2020)

Mantey, Dorota : Autor

dualizm ; socjologia ; poziom analizy ; rozwój społeczno-gospodarczy ; dychotomiczne kategoryzacje

Artykuł ma charakter teoretyczno-koncepcyjny. Jego celem jest wskazanie możliwości wykorzystania dualizmów stosowanych w socjologii w konceptualizacji i operacjonalizacji badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym oraz w wyjaśnianiu mechanizmów zmiany społecznej – siły napędowej rozwoju. Artykuł podkreśla rolę struktury oraz podmiotowego sprawstwa w wyjaśnianiu mechanizmów rozwoju, proponuje prowadzenie badań na kilku poziomach jednocześnie w nawiązaniu do dualizmów metodologicznych w socjologii, a także podaje przykłady dychotomicznych kategoryzacji oraz struktur społecznych, pomocnych w zrozumieniu mechanizmów rozwoju. Włączenie dualizmów socjologicznych w rozważania geograficzne nad rozwojem może wnieść nowe spojrzenie na proces projektowania samych badań, triangulację (łączenie różnych metod analizy), a także wnioskowanie. Dzięki ich wykorzystaniu łatwiej będzie podważyć skłonność geografów do formułowania deterministycznych zależności i postrzegania czynników rozwoju jako sterowalnych i kontrolowanych.

Antoci, A., Sabatini, F., & Sodini, M. (2009). The fragility of social capital. FEEM Working Paper, 16.2009.
Archer, M.S. (1995). Realist Social Theory: the Morphogenetic Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Archer, M.S. (2007). Making our Way through the World: Human Reflexivity and Social Mobility. Cambridge: Cambridge University Press.
Archer, M.S. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Nomos.
Bauman, Z. (1993). Modernity and Ambivalence. Oxford: Polity Press.
Berger, P., & Pullberg, S. (1965). Reification and the Sociological Critique of Consciousness. History and Theory, 4(2), 196‑211. https://doi.org/10.2307/2504151
Blakely, E.J. (1989). Planning local economic development. Theory and practice. London: Sage Library and Social Research.
Bokszański, Z. (2016). Zmiana społeczna i jednostka we współczesności. Przegląd Socjologiczny, 65(3), 9‑22.
Bourdieu, P. (2009). Rozum praktyczny: O teorii działania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Boutang, Y.M. (2012). Cognitive Capitalism. New York: Wiley.
Budowski, M., Tillmann, R., Keim, W., & Amacker, M. (2010). Conceptualizing 'precarious prosperity': Empirical and theoretical elements for debate. International Journal of Comparative Sociology, 51(4), 268‑288. https://doi.org/10.1177/0020715210368840
CBOS. (1996). Konflikty w polskim społeczeństwie. Aktualność dawnych podziałów. Pobrane z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1996/K_156_96.PDF (17.02.2020).
Chojnicki, Z. (1989). Podstawowe aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego. W: A. Kukliński (red.), Współczesne problemy gospodarki przestrzennej Polski. Seria: Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny. Samorząd Terytorialny, 18 (s. 107‑121). Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW.
Chojnicki, Z. (1999). Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Chojnicki, Z. (2008). Rozwój społeczno-ekonomiczny i jego aspekty aksjologiczne. W: J. Parysek, & T. Stryjakiewicz (red.), Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny (s. 21‑36). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Churski, P., Dolata, M., Dominiak, J., Hauke, J., Herodowicz, T., Konecka-Szydłowska, B., Nowak, A., Perdał, R., & Woźniak, M. (2018). Współczesne przemiany czynników rozwoju społeczno-gospodarczego. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej. Studia KPZK PAN, 183 (s. 67‑88), Warszawa: KPZK PAN.
Coleman, J. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95-S120. https://doi.org/10.1086/228943
Damon, J. (2012). Wykluczenie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Davidson, S. (1998). Spinning the wheel of empowerment. Planning, 1262, 14‑15.
Domański, R. (1990). Gospodarka przestrzenna. Warszawa: PWN.
Domecka, M. (2013). Dualność czy dualizm? Relacje pomiędzy strukturą i podmiotowym sprawstwem we współczesnych debatach teoretycznych. W: A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, & I. Szlachcicowa (red.), Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych (s. 103‑115). Kraków: Nomos.
Durkheim, É, & Bellah, R.N. (1973). Émile Durkheim on Morality and Society. Selected Writings. Chicago: The University of Chicago Press.
Durkheim, É. (1999). O podziale pracy społecznej. Warszawa: PWN.
Giddens, A. (2003). Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Hałas, E. (2011). Refleksyjność jako zasada i problem teorii społecznej. Zagadnienia Naukoznawstwa, 188(2), 191‑202.
Harvey, D. (1990). The condition of postmodernity. Cambridge: Blackwell.
Hausner, J. (2013). Rozwój społeczno-gospodarczy. W: J. Hausner, A. Karwińska, & J. Purchla (red.), Kultura a rozwój (s. 21‑38). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Huntington, S.P. (1998). Zderzenie cywilizacji. Warszawa: MUZA SA.
Huwart, J.Y., & Verdier, L. (2013). Economic Globalisation. Origins and consequences. Organisation for Economic Cooperation and Development Insights, OECD Publishing.
Inglehart, R. (red.). (2003). Human values and social change. Findings from the values surveys. Leiden - Boston: Brill.
Iwińska, K. (2015). Być i działać w społeczeństwie. Dyskusje wokół teorii podmiotowego sprawstwa. Kraków: Nomos.
Karwińska, A. (2013). Kulturowe podłoże formowania się kapitału ludzkiego i społecznego. W: J. Hausner, A. Karwińska, & J. Purchla (red.), Kultura a rozwój (s. 307‑326). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury .
Kotus, J., Piekarska, J. (2019). Geograf społeczny na ścieżce eksperymentalnej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 46, 103‑120.
Lockwood, D. (1991). Social Integration and System Integration. W: S. Lash (red), Post-Structuralist and Post-Modernist Sociology. Cambridge: Edward Elgar Publishing Limited.
Lorini, G. (2010). Ontologia społeczna Czesława Znamierowskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 72(4), 21‑30.
Macionis, J.J. (1987). Sociology. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Manicas, P.T. (1987). A History and Philosophy of the Social Sciences. London: Blackwell.
Mansell, G. (1989). Dualism in Social Theory and Systems Practice. W: M.C. Jackson, P. Keys, & S.A. Cropper (red.), Operational Research and the Social Sciences (s. 171‑175). Boston: Springer.
Markowska-Przybyła, U. (2016). Determinanty kapitału społecznego w kontekście możliwości oddziaływania władz publicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 418, 240‑251. https://doi.org/10.15611/pn.2016.418.24
Markowski, A., & Pawelec, R. (2001). Słownik Wyrazów Obcych i Trudnych. Warszawa: Wilga.
Marks, K. (1959). Kapitał, 3. Warszawa: Książka i Wiedza.
Misztal, M. (1980). Problematyka wartości w socjologii. Warszawa: PWN.
Mucha, J. (1986). Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Paleczny, T. (2001). Socjologia stosunków międzynarodowych. Zarys problematyki. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne.
Parysek, J. (1997). Podstawy gospodarki lokalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Parysek, J. (2005). Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku: Rozwój i przekształcenia strukturalne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Parysek, J. (2018). Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej. Studia KPZK PAN, 183 (s. 37‑56). Warszawa: KPZK PAN.
Piróg, T. (2016). Dialog obywatelski w perspektywie socjologicznej. Mity i realia dobrego rządzenia. Kraków: Nomos.
Pomiankiewicz, Ł. (2014). Kultura jako struktura. Dualizm analityczny i realizm ontologiczny w koncepcji zmiany kulturowej Margaret, S. Archer. Studia Socjologiczne, 214(3), 45‑66.
Porpora, V.D. (1989). Four Concepts of Social Structure. Journal for the Theory of Social Behaviour, 19(2), 195‑211. https://doi.org/10.1111/j.1468‑5914.1989.tb00144.x
Ritzer, G. (red.). (1992). Metatheorizing: 6 Key Issues In Sociological Theory. London: Sage Publications.
Rothbard, M.N. (2007). Ekonomia wolnego rynku, 1. Warszawa: Fijorr Publishing.
Rothbard, M.N. (2010). Etyka wolności. Warszawa: Fijorr Publishing.
Rubinstein, D. (1981). Marx and Wittgenstain: Social Praxis and Social Explanation. London: Routledge & Kegan Paul.
Schumpeter, J.A. (2005). Development. Journal of Economic Literature, 43(1), 108‑120.
Sen, A. (1999). Rozwój i wolność. Poznań: Zysk i S-ka.
Skąpska, G. (2016). Socjologia - nauka o społeczeństwie, dla społeczeństwa. Wykład inauguracyjny na rozpoczęcie roku akademickiego 2016/2017 w Instytucie Socjologii UJ. Pobrane z: https://socjologia.uj.edu.pl/documents/15033991/28943437/Prof.+Sk%C4%85pska+-+wyk%C5%82ad+inauguracyjny/0ab5c7eb-4357‑4de8‑8c85-e199a3e3c0f0 (17.02.2020).
Stawiński, J. (2008). Dualizm. W: G. Marshall (red.), Słownik socjologii i nauk społecznych (s. 63). Warszawa: PWN.
Stefaniak, Ł. (2015). Dwubiegunowa typologia społeczeństw Murraya Rothbarda. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska I - Philosophy and Sociology, 40(2), 121‑135. https://doi.org/10.17951/i.2015.40.2.121
Szacki, J. (1964). Durkheim. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Sztompka, P. (1983). Zmiana strukturalna społeczeństwa: szkic teorii. Studia Socjologiczne, 2, 125‑151.
Sztompka, P. (1985). Teoria socjologiczna końca XX wieku. Wstęp do wydania polskiego. W: J.H. Turner (red.), Struktura teorii socjologicznej (s. 9‑53). Warszawa: PWN.
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka, P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Turowski, A. (2013). Pustynia wolności. Zeszyty Artystyczne, 23, 33‑40.
Weryński, P. (2015). Morfogeneza zbiorowych podmiotów działania. Metodologia badania polskiego sprawstwa obywatelskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, 85, 587‑598.
Wright Mills, C. (1961). Elita władzy. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Wyka, A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Ziółkowski, M. (2012). Kapitały społeczny, kulturowy i materialny i ich wzajemne konwersje we współczesnym społeczeństwie polskim. Studia Edukacyjne, 22, 7‑27.
Żarnowski, J. (2020). Struktury społeczne: upiór przeszłości czy narzędzie badawcze? Wnioski z ewolucji historiografii dziejów społecznych. Pobrane z: http://www.historiaspoleczna.uw.edu.pl/seminarium/badania-struktur-spolecznych/struktury_spoleczne_upior_przeszlosci_czy_narzedzie_badawcze_wnioski_z_ewolucji_historiografii_dziejow_spolecznych (17.02.2020).