Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko = Spatial differentiation in floodplain vegetation as exemplified by the Warta’s inflow into Jeziorsko Reservoir

Wojterska, Maria; Ratyńska, Halina

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Zróżnicowanie przestrzenne roślinności obszarów zalewowych strefy ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko = Spatial differentiation in floodplain vegetation as exemplified by the Warta’s inflow into Jeziorsko Reservoir Wojterska, MariaRatyńska, Halina

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 91 z. 3 (2019)

Wojterska, Maria : Autor ; Ratyńska, Halina : Autor

zbiorowiska roślinne ; flora ; mapa roślinności ; Zbiornik Jeziorsko ; środkowa Polska

Studia nad zróżnicowaniem szaty roślinnej obszaru ujścia rzeki Warty do zbiornika Jeziorsko przeprowadzono po 30 latach od jego budowy. Badania terenowe wykonano w 6 transektach prostopadłych do koryta rzeki. Flora liczyła 235 taksonów roślin naczyniowych. Dominowały gatunki rodzime, przy czym w części północnej, w której mniejsza jest antropopresja, przeważały spontaneofity niesynantropijne, a w południowej, w której znajdują się łąki i pastwiska – apofity. Obserwowany strefowy układ roślinności obejmował zróżnicowane zbiorowiska hydrofitów w zbiorniku, terofitów namułkowych na odsłanianym okresowo dnie, różne typy szuwarów i zarośla wierzbowe Salicetum triandro-viminalis oraz łęgi wierzbowe Salicetum albae. Wśród 80 syntaksonów rangi podstawowej przeważały zbiorowiska naturalne. Na mapie roślinności przedstawiono rozmieszczenie 6 formacji roślinnych (leśnej, zaroślowej, terofitów nadbrzeżnych, szuwarów, pastwisk, łąk oraz hydrofitów). Najbardziej zróżnicowana jest środkowa część badanego terenu, gdzie wszystkie formacje tworzyły mozaikę, tam także wskaźnik różnorodności Shannona-Wienera osiągnął najwyższą wartość.

Bachta E., Jasiński M., Lasota-Foksowicz W., Łuczak S., Majewska H., Marcinkowski Z., Masłoń D., Matysiak J., Mrówczyński M., Nalewajski R., Obst A., Sikora B., Szymanderski R., 1975, Ocena jakościowa trwałych użytków zielonych okolic Jeziorska, [w:] Jeziorsko 74, Prace Interdyscyplinarnego Obozu Naukowego, Akademia Rolnicza w Poznaniu, Poznań, s. 7-16.
Czerwona Lista IUCN, 2019, IUCN, www.iucnredlist.org https://www.iucnredlist.org/(13.03.2019).
Dysarz T., Wicher-Dysarz J., 2011, Application of hydrodynamic simulation and frequency analysis for assessment of sediment deposition and vegetation impacts on floodplain inundation, Polish Journal of Environmental Studies, 20, 6, s. 1441-1451.
Faliński J.B., 1969, Zbiorowiska autogeniczne i antropogeniczne. Próba określenia i klasyfikacji, Dyskusje fitosocjologiczne, 4, Ekologia Polska, s. B, 15, 2, s. 173-182.
Faliński J.B., 1986, Sukcesja roślinności na nieużytkach porolnych jako przejaw dynamiki ekosystemu wyzwolonego spod długotrwałej presji antropogenicznej, 1-2, Wiadomości Botaniczne, 30, 1, s. 12-50, 2, s. 115-126.
Jackowiak B., 1990, Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania, s. B, 42, UAM, Poznań.
Jackowiak B., Celka Z., Chmiel J., Żukowski W., 2007, Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland), Biodiversity: Research and Conservation, 5-8, s. 95-127.
Jaskuła J., Sojka M., Wicher-Dysarz J., 2018, Analysis of the vegetation process in a two-stage reservoir on the basis of satellite imagery - A case study: Radzyny reservoir on the Sama river, Rocznik Ochrona Środowiska, 20, s. 203-220.
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K., 2016, Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych, Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
Klatkowa H., Załoba M., 1990, Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50000, ark. Warta [624], PIG, Warszawa.
Klatkowa H., Załoba M., 1992, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50000. Arkusz Warta (624), PIG, Warszawa.
Krolová M., Čížková H., Hejzlar J., 2012, Depth limit of littoral vegetation in a storage reservoir: A case study of Lipno Reservoir (Czech Republic), Limnologica, 42, 2, s. 165-174. https://doi.org/10.1016/j.limno.2011.10.002
Krolová M., Čížková H., Hejzlar J., Poláková S., 2013, Response of littoral macrophytes to water level fluctuations in a storage reservoir, Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems, 408, art. 07. https://doi.org/10.1051/kmae/2013042
Kucharski L., Samosiej L., 1993, Wyznaczanie optymalnej sieci zagłębień śródpolnych w celu ochrony zasobów gatunków dziko żyjących w krajobrazie rolniczym. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Botanica, 10, s. 109-121.
Liro M., 2017, Dam-induced base-level rise effects on the gravel-bed channel planform, Catena, 153, s. 143-156. https://doi.org/10.1016/j.catena.2017.02.005
Ochrona czynna Jeziorska, 2019, lodz.rdos.gov.pl (13.03.2019).
Lukács B.A., Tóthmérész B., Borics G., Várbíró G., Juhász P., Kiss B., Müller Z., G-Tóth L., Eros T., 2015, Macrophyte diversity of lakes in the Pannon Ecoregion (Hungary), Limnologica, 53, s. 74-83. https://doi.org/10.1016/j.limno.2015.06.002
Maděra P., Svobodová I., Packová P., 2009, Oecesis of white willow communities in the nature reserve Věstonická nádrž reservoir, Ekologia Bratislava, 28, 1, s. 7-21. https://doi.org/10.4149/neo_2009_01_7
Obwieszczenie M.Ś. z dn. 30 października 2014, Poz. 1713, w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000.
Olaczek R., 1972, Formy antropogenicznej degeneracji leśnych zbiorowisk roślinnych w krajobrazie rolniczym Polski Niżowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Pawłowska S., 1972, Charakterystyka statystyczna i elementy flory polskiej: [w:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.), Szata roślinna Polski, 1, PWN, Warszawa, s. 129-206.
Poddubnyi S.A., Chemeris E.V., Bobrov A.A., 2018, Influence of Water-Level Regime on the Overgrowing of Shallow Waters of the Rybinsk Reservoir, Inland Water Biology, 11, 4, s. 425-434. https://doi.org/10.1134/S1995082918030148
Prach K., Řehounková K., Lencová K., Jírová A., Konvalinková P., Mudrák O., Študent V., Vaněček Z., Tichý L., Petřík P., Šmilauer P., Pyšek P., 2014, Vegetation succession in restoration of disturbed sites in Central Europe: The direction of succession and species richness across 19 seres, Applied Vegetation Science, 17, 2, s. 193-200. https://doi.org/10.1111/avsc.12064
Ratyńska H., 2003, Szata roślinna jako wyraz antropogenicznych przekształceń krajobrazu na przykładzie zlewni rzeki Głównej (środkowa Wielkopolska), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Ratyńska H., Wojterska M., Brzeg A., Kołacz M., 2010, Multimedialna encyklopedia zbiorowisk roślinnych Polski, wersja 1.1, NFOŚiGW, UKW, IETI, Bydgoszcz.
Rezerwat "Jeziorsko", 2015, start.lasy.gov.pl (02.04.2015). https://doi.org/10.4172/2168-9881.S1.014
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 23 grudnia 1998 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody.
Rzetała M.A., Jaguś A., Rzetała M., 2013, Self-purification of waters during creation of delta forms, Rocznik Ochrona Środowiska, 15, 1, s. 2510-2525.
Rybak A., Messyasz B., Szendzina L., Pikosz M., Koperski M., 2011, A new locality of the freshwater population of Ulva flexuosa subsp. pilifera (Chlorophyta, Ulvophyceae) in Poznań (Wielkopolska), Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego - OL, PAN 8, s. 131-144.
Sojka M., Jaskuła J., Wróżyński R., Waligórski B., 2019, Application of sentinel-2 Satellite imagery to assessment of spatio-temporal changes in the reservoir overgrowth process - A case study: Przebȩdowo, West Poland, Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 14, 1, s. 39-50. https://doi.org/10.26471/cjees/2019/014/056
Standardowy Formularz Danych PLB 100002 Zbiornik Jeziorsko, 2019, natura 2000.gdos.gov.pl (03.04.2019).
Szoszkiewicz K., Wicher-Dysarz J., Sojka M., Dysarz T., 2016, Assessment of hydraulic, hydrological and physicochemical factors affecting vegetation development in dam reservoir with separated inlet zone - Stare Miasto (central Poland) reservoir as a case study, Fresenius Environmental Bulletin, 25, 8, s. 2772-2783.
Wierzbicki J., Hämmerling M., Hermanowski P., Kubiak J., Ławniczak R., Radaszewski R., Ratyńska H., Smaga A., Wojterska M., 2016, Aktualny stopień zarastania koryta i terenu międzywala oraz dynamika procesu akumulacji rumowiska wraz z warunkami przejścia fali wezbraniowej dla wlotowej części zbiornika Jeziorsko (na odcinku od km 497+350 do km 504+730), Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Poznań.
Winiecki A., 2005, Problemy ochrony przyrody związane z eksploatacją Zbiornika Jeziorsko, [w:] K. Kasprzak (red.), Gospodarowanie wodą w Wielkopolsce, ABRYS, Poznań, s. 54--59.
Winiecki A., 2008, Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 PLB 300002 Dolina Środkowej Warty, P.W. KRAMEKO, Kraków.
Winiecki A., 2016, Wpływ Zbiornika Jeziorsko na obszary prawem chronionej przyrody, Gospodarka wodna, 9, s. 331-336.
Wołek J., 1997, Występowanie i rozmieszczenie wybranych roślin wodnych i szuwarowych na obszarze zespołu zbiorników wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne (1996-97), [w:] K. Zarzycki (red.), Stan przyrody ożywionej w rejonie Zespołu Zbiorników Wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne w trakcie piętrzenia. Szata roślinna i jej przemiany, Instytut Botaniki PAN, Kraków .
Wróbel I., Zarzycki K., 2010, Oddziaływanie zespołu zbiorników wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne na florę i roślinność Pienin, [w:] Pieniny - Zapora - Zmiany, Monografie Pienińskie, 2, s. 131-152.
Yershov I.Y., 2018, Aquatic and Semiaquatic Vegetation in Yaroslavl Oblast (Review), Inland Water Biology, 11, 3, s. 292-302. https://doi.org/10.1134/S1995082918030033
Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 października 2017 r. w sprawie rezerwatu przyrody "Jeziorsko".
Zbiornik wodny Jeziorsko - geneza budowy i dane eksploatacyjne, 2013, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, [w:] B.J. Wosiewicz, T. Kałuża (red.), Eksploatacja i oddziaływanie zbiorników nizinnych, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 69-82.