Funkcje szkolnictwa wyższego dla obszarów wiejskich – wybrane zagadnieniaz perspektywy socjologa = Functions of higher education for rural areas - selected issues from a sociological point of view

Wasielewski, Krzysztof

doi:1642-4689

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Funkcje szkolnictwa wyższego dla obszarów wiejskich – wybrane zagadnieniaz perspektywy socjologa = Functions of higher education for rural areas - selected issues from a sociological point of view Wasielewski, Krzysztof

Object structure

Studia Obszarów Wiejskich = Rural Studies, t. 40

Wasielewski, Krzysztof

funkcje szkolnictwa wyższego ; wyższe wykształcenie ; umasowienie edukacji ; obszary wiejskie ; wartość wykształcenia

Celem artykułu jest ukazanie wybranych przemian polskiej wsi, które pośrednio lub bezpośrednio związane są ze zmianami strukturalnymi w szkolnictwie wyższym oraz z przemianami znaczenia nadawanemu wartości wykształcenia. Artykuł analizuje wpływ umasowienia i upowszechnienia studiów wyższych na młodzież wiejską i same obszary wiejskie. Procesy te, wraz z przemianami mentalnymi mieszkańców wsi, otwarciem kulturowym na nowe trendy i wartości czy niebagatelną pomocą unijną skierowaną na obszary wiejskie, sprawiły, że do niedawna marginalizowane obszary wiejskie zyskały szansę na „nadgonienie” oświatowych i cywilizacyjnych zaległości. Młodzież wiejska z pojawiającej się szansy skorzystała: dostała możliwość zdobycia wymarzonych kwalifikacji i wyższego wykształcenia przydatnych później na rynku pracy, co w znacznej mierze przyczyniło się do destygmatyzacji wiejskości. Zyskały również obszary wiejskie, na których nastąpił wyraźny wzrost poziomu wykształcenia ogółu ich mieszkańców oraz zaszła rekompozycja społecznej struktury. Wśród negatywnych konsekwencji tych procesów należy wymienić przede wszystkim: kształtowanie aspiracji życiowych i zawodowych do wyjścia ze wsi i do pracy poza rolnictwem (młodzież nie chce kształcić się w zawodach rolniczych i raczej nie planuje również powrócić na wieś). Wynika to z coraz silniejszych więzi z miastem (poprzez miejsce zatrudnienia bądź zamieszkania) mieszkańców wsi z wyższym wykształceniem, których znaczna część ma ograniczone związki z obszarami wiejskimi (m.in. wiejscy migranci oraz miejscy rezydenci).

1. Borawska B., 2006, Ja siebie nie widziałam na wsi (O awansie edukacyjnym młodzieży wiejskiej w okresie zmiany systemowej), Wydawnictwo UwB, Białystok.
2. Borowicz R., 1983, Zakres i mechanizmy selekcji w szkolnictwie. Kształtowanie się zbiorowości studentów, PWN, Warszawa.
3. Borowicz R., 1989, Funkcje oświaty na obszarach wiejskich – szanse młodzieży, Wieś i Rolnictwo, 2, s. 77–89.
4. Bukraba-Rylska I., 2007, Społeczeństwo polskie wobec wartości rustykalnych, [w:] Głowacka-Grajper M., Nowicka E. (red), Jak się dzielimy i co nas łączy?, Nomos, Kraków, s. 237–256.
5. Bukraba-Rylska I., 2011, Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju obszarów wiejskich, [w:] . I. Nurzyńska, M. Drygas (red.), Rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Diagnozy, strategie, koncepcje polityki, IRWiR PAN, Warszawa, s. 219–238.
6. CBOS, 2009, Aspiracje zawodowe Polaków, BS/92/2009, CBOS, Warszawa.
7. CBOS, 2013, Wykształcenie ma znaczenie, Komunikat z badań, BS/96/2013, CBOS, Warszawa.
8. CBOS, 2015, Polacy o życiu na wsi, Komunikat z badań, 15, CBOS, Warszawa.
9. Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, 2011, J. Czapiński i T. Panek (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
10. Diagnoza społeczna, Warunki i jakość życia Polaków, 2014, J. Czapiński i T. Panek (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
11. Domalewski J., 2000, Społeczne i środowiskowe wyroki biografii edukacyjnych, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr specjalny, s. 239–252.
12. Gorlach K., Drąg Z., Seręga Z., 2003, Młode pokolenie wsi III Rzeczypospolitej. Aspiracje życiowe w przeddzień integracji z Unią Europejską, ISP, Warszawa.
13. GUS, 2014, Monitoring rynku pracy. Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności, GUS, Warszawa.
14. Halamska M., 2013, Współczesne społeczności wiejskie: konfrontacja z modelem, [w:] D. Kasprzyk (red.), Nie tylko o wsi. Szkice humanistyczne dedykowane profesor Marii Wieruszewskiej-Adamczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
15. Kłopot S., 2011, Niechciane miejsca – szanse stabilizacji życiowej młodzieży wiejskiej i małomiasteczkowej, AUC, Folia Sociologica, 37, s. 87–106.
16. Narodowy Spis Powszechny 2011, 2012, GUS, Warszawa.
17. Osiński J., 1977, Uwarunkowania społeczno-przestrzenne selekcji młodzieży do studiów wyższych, PWN, Warszawa.
18. Raport o stanie edukacji, 2013, Liczą się nauczyciele, IBE, Warszawa.
19. Rokicka M., Sztanderska U., 2013, Cechy społeczno-ekonomiczne rodziny a ponoszenie wydatków na prywatne dobra i usługi edukacyjne, Edukacja, 1, s. 7–23.
20. Sedlak, 2013, Ogólnopolskie badanie wynagrodzeń, Sedlak&Sedlak, Warszawa.
21. Szafraniec K., 2011, Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
22. Sztanderska U. (red.), 2013, Koszty edukacji od przedszkola do gimnazjum, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
23. Sztanderska U., Drogosz-Zabłocka E. (red.), 2013, Koszty edukacji ponadgimnazjalnej i policealnej. Raport, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
24. Szkoły wyższe i ich finanse w 2013 roku, 2014, GUS, Warszawa.
25. Świerzbowska-Kowalik E., 2000, Wykształcenie środowisk rodzinnych i miejsce zamieszkania jako wyznaczniki szans na podjęcie studiów, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 2/16, s. 108–135.
26. Wasielewski K., 2005, Droga młodzieży wiejskiej na studia. Na podstawie badań studentów UMK w Toruniu, Kultura i Edukacja, 3, s. 77–90.
27. Wasielewski K., 2006, Wiejscy inteligenci w identyfikacjach ze społecznością lokalną. Z perspektywy hipotezy pograniczności, [w:] K. Szafraniec (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa, s. 197–215.
28. Wasielewski, K., 2012, Kształcenie w wyższych szkołach rolniczych. Funkcje społeczne i jednostkowe, [w:] A. Rosner (red.), Społeczne i kulturowe zagadnienia przemian na wsi polskiej, IRWIR PAN, Warszawa, s. 37–50.
29. Wasielewski K., 2013, Młodzież wiejska na uniwersytecie – droga na studia, mechanizmy alokacji, postawy wobec kształcenia, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.